
هجدهم دی ماه روز متفاوتی برای فعالان محیط زیست و میراث فرهنگی بود، زیرا مسئولان اجرایی سد چمشیر پس از برگزاری یک نشست خبری اعلام کردند که این سد علیرغم تمام مخالفتها آبگیری میشود.
دیدارنیوزـ نسرین نیکنام: سد چمشیر که قرار است تبدیل به یکی از بزرگترین سدهای کشور شود، از زمان آغاز مطالعات آن یعنی حدود ۱۰ سال پیش محل مناقشه میان مجریان و فعالان میراث فرهنگی و محیط زیست بود.
از یک طرف فعالان محیط زیست معتقد بودند و هستند که آبگیری این سد سرنوشتی شبیه سد گتوند را برای بخشهایی از منطقه زاگرس رقم میزند و از طرف دیگر فعالان میراث فرهنگی دلیل مخالفت خود را باستانی بودن منطقه میدانند و معتقدند یافتههای زیادی از دورههای ساسانی و هخامنشی وجود دارد و آبگیری سد باعث نابودی آن خواهد شد.
اما هیچ کدام از این مخالفتها کارساز نشد و قرار است بزودی این سد که روی رودخانه خیرآباد و رودخانه زهره در مجاورت محلی به نام تنگه چمشیر نزدیک به مرز استان بوشهر احداث شده، قرار است بزودی نام پنجمین سد بزرگ کشور ایران را از آن خود کند.
همانطور که پیشتر هم اشاره شد مخالفان این سد دوست داران میراث فرهنگی و محیط زیست هستند که هر کدام هم برای این مخالفت دلایل خود را دارند؛ باستانشناسان با کاوش در حوضه سد چمشیر که بزودی آبگیری میشود، فرضیه استقرار فصلی زمستانی، تفرجگاه یا دسکره ساسانی را مطرح کردند و کاوشهای پیشین باستانشناسان در این محوطه هم به آثاری با قدمت بیش از ۱۶ تا ۱۰ هزار سال از دورههای فراپارینه سنگی و همچنین دورههای نوسنگی، عیلام میانه و اسلامی رسیده بودند، اما در آخرین اطلاعاتی که درباره این منطقه از زبان باستانشناسان پس از ۴۰ روز کاوش منطقه اعلام شده این است که آنها دو سکه مسی ایلخانی یافته اند که به گفته آنها فاخرترین اثری بوده که یافتهاند!
اما مخالفت فعالان و حتی خود سازمان محیط زیست با آبگیری این سد خیلی جدیتر است، زیرا آنها تجربه سد گتوند را دارند و میگویند سرنوشتی شبیه سد گتوند در انتظار سدچمشیر است.
محمد درویش یکی از مخالفان جدی این سد پیش از این گفته بود طبق گزارش مطالعه زمین شناسی سد چمشیر آبگیری این سد میتواند فجایعی به مراتب عمیقتر و سهمگینتر از سد گتوند را به دنبال داشته باشد.
از نظر کارشناسان محیط زیست، این اتفاق آثار زیستمحیطی جبرانناپذیری را بر مناطق پایین دست سد وارد خواهد کرد و میتواند این مناطق را به کانون ریزگرد تبدیل کند. با این وجود، مخالفان سد چمشیر که اخیرا در قالب یک گروه پژوهشی مستقل از بستر سد و مناطق اطراف آن بازدید میدانی انجام دادهاند، به آثار رخنمون نمکی در نزدیکی لبه مخزن سد دست یافتهاند و تاکید دارند که این رخنمون روی سطح زمین است و نه در لایههای عمیق آن وجود دارد و قطعا به صورت مستقیم روی شورتر شدن رودخانه زهره در صورت آبگیری سد تاثیر خواهد گذاشت.
دوازدهم دی ماه هم علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در گفت و گویی صراحتا اعلام کرد که اجازه ایجاد گتوند دوم را نمیدهیم و فعلا قرار نیست هیچ گونه آبگیری انجام شود.
استمرار مخالفتها و اعلام موضعها از سوی محیط زیستیها سبب شد که برخی از اعضای مجلس هم نسبت به این موضوع واکنش داشته باشند؛ کریم حسینی عضو کمیسیون اجتماعی هم در این باره میگوید: سازمان محیط زیست مخالفت خود را با آبگیری سد چمشیر به صورت رسمی اعلام کرده است، این سازمان بر اساس وظایف قانونی خود میتواند بدون هیچگونه طرح شکایتی از آبگیری سد چمشیر جلوگیری کند.
نشست خبری روز یکشنبه یک پیام مستقیم داشت و آن هم اینکه محمد رضا فاضل معاون اجرایی کارگاه سد چمشیر صراحتا اعلام کرد که پژوهشکده باستان شناسی سال ۹۰ در نامهای صراحتاً مجوز آبگیری سد را داده بود و معنای این جمله این است که وزارت میراث فرهنگی و گردشگری حق اعتراض به این ماجرا را ندارند تا جاییکه حتی محمد حسین عزیزی خرانقی، مدیر و ناظر پروژه کاوش نجات بخشی سد چمشیر با بیان اینکه در اینجا محوطه ساسانی پیدا نکردیم گفت: کفایت مطالعات به ما ابلاغ خواهد شد و دلیل مخالفت معاون میراث فرهنگی هم شاید این باشد که ایشان خبر ندارند که گروههای باستان شناسی اینجا کار کرده اند و چه نتایجی به دست آورده اند.
از سوی دیگر فرزاد مافی مشاور میراث فرهنگی و گردشگری آب نیرو و عضو هیأت علمی دانشگاه گفت: در وزارت میراث فرهنگی یک نفر تشخیص نمیدهد بلکه چنین تصمیمی در شورای فنی مطرح میشود؛ بنابراین کسی به تنهایی نمیتواند مخالف یا موافق طرحی باشد. معاون میراثفرهنگی نامه بزند و بگوید که مخالف است. آقایان پژوهشگاه بررسی کرده اند و مجوز ساخت سد را دادند ما منتظر آبگیری هستیم؛ و در نهایت هفته آینده سد چمشیر آبگیری میشود!