افزایش اعتیاد در سیستم معیوب آموزشی

دیدارنیوز ـ نظام آموزشی معیوب را می توان در زمره دیگر دلایل بالا رفتن آمار دانش آموزان معتاد قرار داد، چرا که طبق اظهار نظر کارشناسان امروزه نظام آموزش و پرورش کشور از انجام وظایف ذاتی و ابتدایی خود فاصله گرفته است که این خود زمینه ای برای سرکشی دانش آموزان و آشنا نبودن آنها با مضرات استفاده از مواد مخدر شده است. به عبارت ساده‌تر مدارس هیچ زمانی را برای تربیت دانش‌آموزان اختصاص نمی دهد. از سوی دیگر خانواده نیز به‌دلیل وجود مشغله های متعدد دیگر زمانی را برای تربیت فرزند خود ندارند از این‌رو فرزندان زمان بیشتری را در گروه همسالان می گذارند و از آنها تاثیرپذیری بیشتری دارند که این عوامل خود در ابتلای دانش آموزان به اعتیاد نقش بسزایی دارد. یکی دیگر از دلایل افزایش آمار اعتیاد در میان دانش آموزان را می توان در استفاده بیش از اندازه و بدون نظارت دانش‌آموزان از فضای مجازی جستجو کرد، چرا که طبق آمار موجود بخش قابل توجهی از دانش‌آموزان از طریق شبکه های مجازی با انواع موادمخدر و حتی نحوه مصرف آنها آشنا می شوند و حتی از این طریق نیز اقدام به سفارش موادمخدر می کنند، اما با وجود این نقش بی‌بدیل شبکه های اجتماعی باز هم امروزه شاهد هیچ گونه اقدامی برای سالم سازی فضای مجازی انجام نشده است و تنها اقدام فیلترینگ بوده که این خود بر تعداد افراد استفاده کننده از شبکه های مجازی افزوده است. از سوی دیگر قیمت پایین مواد مخدر و دستیابی آسان آن خود زمینه‌ساز استفاده تعداد بیشتری از دانش آموزان شده است، چرا که امروزه برخی از دانش آموزان به راحتی در مدرسه اقدام به سفارش مواد مخدر می کنند و به راحتی آن را در محیط مدرسه مصرف می کنند که البته علت مصرف راحت دانش آموزان را می توان ناآگاهی مربیان مدرسه دانست.

بررسی راهکارهای کاهش اعتیاد

طبق تحقیقات به عمل آمده تا به امروز هیچ گونه اقدام کارشناسی برای کاهش مصرف اعتیاد در مدارس کشور صورت نگرفته است و بیشتر اقدامات انجام شده نیز به‌دلیل موقتی بودن از نتایج لازم برخوردار نبوده است. هر چند در این میان ستاد مبارزه با مواد مخدر اقدام به برگزاری برنامه‌های آموزشی و پیشگیری برای مقطع دوم و اول متوسطه کرده است، اما باید در نظر داشت که این اقدامات به تنهایی و در این سن برای دانش آموزان نه تنها کارآیی ندارد، بلکه می تواند باعث اتلاف هزینه های هنگفت نیز شود، چرا که طبق اظهار نظر روانشناسان نوجوانان کمتر تحت تاثیر بزرگسالان و مباحث آموزشی قرار می گیرند، از این‌رو می  توان این ادعا را داشت که برگزاری دوره های آموزشی چندان تاثیرگذار نخواهد بود. بنابراین امروزه اتخاذ سیاست های کارآمد و موثر یک نیاز ضروری است.

نقش آموزش

آموزش درباره مضرات استفاده از مواد مخدر می تواند در کاهش مصرف دانش آموزان موثر باشد، چرا که در سایه ارائه آموزش های صحیح می توان انتظار داشت که انگیزه و تمایل مصرف مواد مخدر نیز کاهش یابد. نظارت و کنترل غیرمستقیم مسئولان آموزش و پرورش نسبت به افراد معتاد در مدرسه یا افرادی که احتمال ابتلا به اعتیاد در آنها زیاد است، می تواند آمار مصرف مواد مخدر را در بین دانش آموزان کاهش دهد، چرا که تجربه ثابت کرده است که نظارت غیرمستقیم دانش آموزان پرخطر هم می تواند زمینه ادامه تحصیل دانش آموزان را ایجاد کند و هم اینکه از اعتیاد دیگر دانش آموزان جلوگیری کنند. آنچه مسلم است کشورهای پیشرفته دنیا برای جلوگیری از افزایش آمار دانش آموزان معتاد خود اقدام به زیر نظر گرفتن مادران باردار کرده‌اند، چرا که بر این باور هستند که مادر باید دوران بارداری خود را در سلامت کامل روحی و جسمی بسر برد و سپس در مرحله بعدی کودکانی که احتمال گرایش به مواد مخدر در آنها بیشتر از سایرین است را از دوران پیش دبستانی و دبستان به صورت غیرمستقیم زیر نظر می‌گیرند و آموزش‌ها و مراقبت‌های لازم را به آنها انجام می‌دهند که این کار از مزایای متعدد برخوردار است، چرا که در مرحله نخست مساله انگ‌زنی در میان دانش آموزان هرگز اتفاق نمی‌افتد که دانش آموز مورد نظر، بهتر و راحت‌تر می‌تواند کمک‌ها و آموزش‌های لازم را دریافت کند که این مهم خود در پیشبرد اهداف مسئولان موثر است، چرا که افرادی که احتمال گرایش به مصرف مواد مخدر را داشتند، پس از مراقبت‌ها و آموزش‌های لازم نسبت به سایرین موفق‌تر بودند و با استفاده از کمک‌های روانشناسان توانستند بر بسیاری از مشکلات روحی خود غلبه کنند و با سلامت کامل آینده درخشانی را برای خود رقم بزنند.

بررسی آمار دانش‌آموزان معتاد

گفتنی است تا به امروز مسئولان آمار دقیقی از اعتیاد دانش‌آموزان به‌طور رسمی اعلام نکرده‌اند، چرا که بر این باور هستند که آمار رسمی بالاتر از آمار منتشر شده غیررسمی است و اعلام آن شاید باعث بروز مشکلات عدیده شود. هر چند این مهم به تنهایی فارغ از اینکه چه تعداد دانش آموزان در دام اعتیاد گرفتار هستند خود مبین عمیق بودن آسیب‌های اجتماعی در میان دانش آموزان دارد، آسیب‌های که به مرور زمان می‌تواند سلامت نسل آینده را نشانه بگیرد. طبق آمار منتشر شده امروزه بیش از ۱۴ میلیون دانش آموز در کشور مشغول به تحصیل هستند که از این تعداد صد هزار نفر در معرض ابتلا به مصرف مواد مخدر هستند و ۱۰ هزار نفر نیز مصرف کننده مواد مخدر هستند که این آمار خود به تنهایی مبین این موضوع است که اعتیاد در میان دانش آموزان رو به افزایش است. هر چند در این مجال باید متذکر شد که اعتیاد دانش آموزان تنها مختص به کشور ما نیست، بلکه سایر کشورهای دنیا نیز با این آسیب اجتماعی دست و پنجه نرم می‌کنند، اما راهکارهای کارشناسی شده آنها توانسته تا حدودی آمار اعتیاد دانش آموزان را کاهش دهد.

بررسی دلایل گرایش دانش‌آموزان

بسیاری از روانشناسان بر این باور هستند که مهم‌ترین علت گرایش به مصرف مواد مخدر در میان دانش آموزان داشتن الگوی نامناسب مصرف است. هرچند در این مجال باید متذکر شد دانش آموزانی که والدین مصرف کننده دارند، به نسبت سایر دانش آموزان از تمایل و انگیزه کمتری برای مصرف مواد مخدر برخوردار هستند، چرا که از مضرات استفاده مواد مخدر به طور کامل آشنایی دارند، اما در مقابل الگوبرداری از گروه همسالان در افزایش آمار دانش آموزان معتاد تاثیرگذار است. از سوی دیگر برخی از دانش آموزان تنها برای حل مشکلات روحی و روانی خود به مصرف مواد مخدر روی می آورند که این عامل طی سال های اخیر در میان دانش آموزان بسیار به چشم می خورد. یکی دیگر از دلایل گرایش به مصرف مواد مخدر در میان دانش آموزان را می توان در نداشتن برنامه برای آینده اقتصادی و اجتماعی جستجو کرد، چرا که امروزه بسیاری از دانش آموزان هیچ آینده مشخصی را نمی توانند برای خود تصور کنند که این خود آسیب های بسیاری را به همراه دارد.

جای خالی بازنگری آموزشی

پر واضح است که امروزه نیاز به تغییر و تحول در مباحث آموزشی بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود، چرا که بیشتر مباحث آموزشی نه کاربردی در زندگی افراد دارد و نه اینکه می‌تواند دانش آموزان را برای مقابله با مشکلات زندگی آماده کند. به عنوان مثال چند درصد از مباحث آموزشی دوران تحصیل می تواند در زندگی شخصی افراد مفید واقع شود؟ آیا در مدارس به دانش آموزان نحوه زندگی و نحوه صحیح برخورد با مشکلات یا حتی تصمیم‌گیری درست آموزش داده می شود؟ شاید به نظر برسد که مسئول تعلیم این موارد خانواده است، اما باید در نظر داشت که والدین نیز در این سیستم معیوب آموزشی تحصیل کرده‌اند و بسیاری از خانواده‌ها به رغم برخورداری از رتبه یا مقام اجتماعی بالا توانایی حل مشکلات روزمره خود را ندارند. بنابراین چگونه می‌توان انتظار داشت که این موارد را به فرزندان خود آموزش دهند. در واقع متولی اصلی رسیدگی به حل معضل اعتیاد دانش آموزان تنها آموزش و پرورش نیست، بلکه خانواده‌ها می‌تواند در کاهش آمار اعتیاد موثر واقع شوند، چرا که طبق تحقیقات به عمل آمده بسیاری از دانش آموزانی گرایش به مصرف مواد مخدر پیدا کرده‌اند. از مشکلات خانوادگی یا اجتماعی عدیده رنج می‌برند، از این‌رو شاید بهتر است، خانواده‌ها قبل از اینکه انگشت اتهام را به سمت سیستم معیوب آموزشی کشور نشانه بگیرند کمی خود را مسئول اعتیاد فرزندان بدانند. هر چند نمی‌توان در این میان آموزش و پرورش را بی‌تقصیر جلوه داد.

منبع: آرمان/شهرام محمدپور/۱۹ آبان ۹۷