دیدارنیوز - دکتر وحید مفید با اشاره به شعار روز جهانی غذا، گفت: شعاری که امسال سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (فائو) برای روز جهانی غذا اعلام کرده "رفتار یا فعالیت امروز ما آینده ما را می‌سازد، تلاش برای حذف گرسنگی تا سال ۲۰۳۰" است. این شعار به‌گونه‌ای با شرایطی که در حال حاضر در جهان می‌بینیم مرتبط است؛ به‌طوریکه در حال حاضر در بخشی از دنیا افرادی زندگی می‌کنند که حداقل تغذیه را هم ندارند، درحالیکه برخی کشورها از بیش خوری، چاقی و بیماری‌های مرتبط با آن رنج می‌برند و سیستم‌های بهداشتی و درمانی آنها هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شود.
کم‌خوری و بیش‌خوری‌های دردسرساز
وی با تاکید بر لزوم ایجاد تعادل در وضعیت تغذیه‌ای جهان، افزود: در عین حال در ایران هم باید اقداماتی را برای ایجاد این تعادل انجام دهیم؛ چراکه کم‌خوری و بیش‌خوری در کشور ما هم صادق است؛ به‌طوریکه متاسفانه در برخی مناطق کشور علی‌رغم تلاش‌های زیادی که طی چهار دهه انقلاب اسلامی اتفاق افتاده، همچنان مشکل کمبود برخی از ریزمغذی‌ها بویژه برای کودکان وجود دارد. این درحالیست که در بخش‌های بزرگی از جامعه هم با مشکلات چاقی و بیماری‌های ناشی از بیش‌خوری مانند دیابت مواجهیم. همچنین بررسی‌هایمان نشان می‌دهد که در بسیاری از مناطق کشور با مشکل کمبود ویتامین D و آهن مواجهیم که البته با اقداماتی چون غنی‌سازی نان بخشی از این مشکلات مرتفع شده است، اما کماکان به صورت ۱۰۰ درصدی حل نشده‌اند.
مفید با بیان اینکه در این حوزه یک دسته از اقدامات مربوط به دولت و وزارت بهداشت است، ادامه داد: بر همین اساس برخی غنی‌سازی‌ها یا ساماندهی‌ها در حوزه غذا انجام شده است. مهم‌تر از این اقدامات بحث ترویج تغذیه سالم و فرهنگسازی در حوزه غذای سالم برای مردم است؛ به‌طوریکه باید مردم را نسبت به غذایی که می‌خورند، آگاه کنیم. مهم است که خانوارها بدانند که باید چه چیز را چگونه مصرف کنند. در حال حاضر در بسیاری از موارد چه در جمعیت با درآمد پایین و چه در جمعیت با درآمد بالا، عدم آگاهی تغذیه‌ای در مردم باعث شده که رفتار تغذیه‌ای مناسبی نداشته باشند. البته درصد بسیار محدودی هم ممکن است به دلیل مسائل اقتصادی امکان خرید مواد غذایی مغذی را نداشته باشند، اما از یک دهک‌هایی به بالاتر امکان خرید این مواد وجود دارد، اما به دلیل نداشتن اطلاعات و آگاهی مناسب نمی‌توانند بهترین رژیم غذایی را انتخاب کنند.
وی تاکید کرد: البته در کنار اقدامات دولت و وزارت بهداشت، خود مردم هم باید اطلاعات مورد نیازشان را جمع‌آوری کرده و نسبت به تغذیه‌شان حساس باشند. در عین حال مردم باید سبد غذایی را مصرف کنند که مشکلات و نیاز تغذیه‌ای‌شان را رفع کند.
کاهش ۳۰ درصدی نمک در نان
مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با اشاره به چالش بیش‌خوری برخی از مواد و عناصر غذایی مانند قند، نمک و چربی، اظهار کرد: وزارت بهداشت اقداماتی را از چند سال گذشته برای مقابله با بیش‌خوری این عناصر غذایی آغاز کرد. باید توجه کرد که بیش‌خوری این عناصر منجر به بیماری‌های غیرواگیری چون بیماری‌های قلبی - عروقی، دیابت و... می‌شود. بر همین اساس با اقدام وزارت بهداشت در حال حاضر شاهد کاهش بیش از ۳۰ درصدی نمک در نان و کاهش تا حدود ۱۰ درصدی نمک در سایر محصولاتی که به صورت صنعتی تولید می‌شوند، بوده‌ایم. البته بزرگ‌ترین مشکل ما بحث فرهنگ تغذیه است؛ به‌طوریکه در حال حاضر بیشترین میزان نمک مصرفی، نمک سر سفره است که باید حذف شود تا مکمل اقدامات وزارت بهداشت در این حوزه باشد.
اسید چرب ترانس در روغن‌ها به زیر ۲ درصد رسید
مفید ادامه داد: درباره کاهش قند هم اقداماتی را در حوزه صنایع غذایی انجام دادیم که کاهش ۱۰ درصدی میزان قند در محصولات کارخانه‌ای مانند نوشابه‌ها، آبمیوه‌های صنعتی، شیرینی و شکلات را به دنبال داشت. البته باز هم در این زمینه اکنون قندی که مردم به صورت مستقیم مصرف می‌کنند، مشکل‌زا است. در عین حال در زمینه روغن‌ها هم اقداماتی در راستای کاهش اسیدهای چرب اشباع و ترانس انجام شده است. خوشبختانه با اقداماتی که انجام شده میزان اسید چرب ترانس که در گذشته درصد بالایی در روغن‌ها داشت، اکنون به زیر دو درصد کاهش پیدا کرده است. خوشبختانه همکاری خوبی از سوی صنعت در این زمینه انجام شده است.
وی با بیان اینکه فرهنگ مصرف روغن به سمت استفاده از روغن‌های مایع که ترانس و اشباع کمتری دارند، رفته است، گفت: در عین حال میزان اسید چرب اشباع را هم در یکسری از محصولاتی که در ترکیب روغن‌شان از اسیدچرب اشباع استفاده می‌شد، کاهش دادیم. باید توجه کرد که در این حوزه هم نقش مردم بسیار مهم است و باید میزان چربی را متناسب با شرایط سنی، فعالیت و تحرک فیزیکی و سبک زندگی‌شان مصرف کنند. اگر این اقدام انجام شود، از یک سو می‌توانیم سلامت بیشتری داشته باشیم و از سوی دیگر مواد غذایی که می‌خوریم پارامترهای سلامتی‌اش بالاتر است.
مفید با بیان اینکه ایمنی و امنیت غذایی به معنای دسترسی آحاد جامعه به غذای کافی و سالم است، گفت: بنابراین کفایت باید در کنار سلامت باشد. کمااینکه اگر محصولی آلودگی میکروبی یا شیمیایی داشته باشد و از نظر پارامترهای کیفی مناسب نباشد، نه تنها مشکلات تغذیه‌ای را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند منجر به یکسری بیماری‌ها شود.
کم شدن «لبنیات» در سفره مردم
مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و دارو با تاکید بر اهمیت مناسب بودن سبد غذایی، گفت: به عنوان مثال در حال حاضر سهم لبنیات در سفره مردم کم شده است. برخی بحث قیمت را در این زمینه مطرح می‌کنند. این درحالیست که تمام متخصصین تغذیه می‌گویند که لبنیات اعم از شیر، ماست، پنیر و انواع فراورده‌های لبنی به دلیل ترکیبات مغذی مانند فسفر، کلسیم و... جزء ضروری سبد غذایی مصرفی مردم هستند. در عین حال برخی فرآورده‌ها مانند نوشانه‌ها باید به صورت کنترل‌شده مصرف شوند؛ چراکه مصرف زیاد از حد آنها می‌تواند تبعات داشته باشد. بنابراین باید فرهنگ غذایی اصلاح شود.
مفید با اشاره به عوامل کاهش ریزمغذی‌ها در مردم، اظهار کرد: یکی از عوامل کاهش ریزمغذی‌ها بحث سبک زندگی است. در حال حاضر در بسیاری از مناطق کشور مشکل کمبود ویتامین D داریم که یکی از دلایلش این است که نوع سبک زندگی به‌گونه‌ای است که مردم در محیط‌های بسته قرار دارند و از آفتاب استفاده نمی‌کنند. از طرفی مصرف مواد لبنی که غنی از کلسیم و ویتامین D است، کاهش یافته و در عین حال جایگزین لبنیات محصولاتی چون فست‌فودها شده‌اند که هیچ چیزی در آنها نیست و دچار فقر مواد مغذی هستند.
کاهش فاجعه‌بار سن پوکی استخوان در کشور
وی با بیان اینکه افراد با مصرف فست‌فود دچار سیری شکمی می‌شوند، اما سلول‌هایشان همچنان گرسنه‌اند، گفت: منظور از گرسنگی سلولی این است که ویتامین‌های مختلف و آمینواسیدها و... به بدن نمی‌رسد. نهایتا فرد عملا قند و انرژی گرفته و چاق است، اما کمبود ویتامین D، کلیسیم و پوکی استخوان دارد. متاسفانه سن پوکی استخوان در ایران به شدت کاهش پیدا کرده است؛ به‌طوریکه در ایران بویژه در زنان سن پوکی استخوان به دهه چهارم زندگی رسیده است؛ در حالیکه این عدد در کشورهای مترقی‌تر بالای ۶۰ سال است.
وی افزود: ۴۰ سال سن برای پوکی‌استخوان فاجعه است. یعنی بعد از ۴۰ سالگی یک خانم ایرانی هر آن امکان شکستگی‌هایی متعدد دارد. خروجی چنین شرایطی هزینه‌های زیاد برای سیستم بهداشتی و درمانی است که می‌تواند با اصلاح سبک زندگی و اصلاح الگوی تغذیه‌ای حل شود. علاوه بر نقش دولت، خانواده‌ها هم می‌توانند در این موضوع نقش ایفا کنند و الگوی مصرف و سبک زندگی‌شان را اصلاح کنند. مجموعه‌ای از عوامل است که باید کنترل شود. از طرفی رسانه‌های گروهی و صدا و سیما در این زمینه می‌توانند به صورت فعال نقش ایفا کنند. رسانه‌ها باید به صورت مبسوط، شفاف و در عین حال ساده این موراد را با کمک متخصصین برای مردم باز کنند تا مردم تصمیم‌گیر باشند. هرچقدر بیشتر مردم را آگاه کنیم، رفتار تغذیه‌ای‌شان مناسب‌تر می‌شود. اگر بخواهیم به سمت شعار «فائو»، یعنی رفع هرگونه گرسنگی حرکت کنیم؛ باید برنامه‌ریزی داشته و برای دو نوع گرسنگی شکمی و سلولی، برنامه‌ریزی داشته باشیم.
تدوین سند ملی تغذیه
مفید در ادامه صحبت‌هایش از تدوین سند ملی تغذیه در کشور خبر داد و افزود: پیگیریم تا با همکاری بخش‌های ذی‌ربط حوزه غذا، سند ملی ایمنی غذا را تدوین کنیم که خوشبختانه مراحل تدوین آن نهایی شده و مراحل تصویب آن را پیگیری می‌کنیم. در این سند سعی شده که زنجیره تولید مواد غذایی را از ابتدا یعنی مزرعه تا انتها که سفره است، پوشش دهد و نظارت‌هایی را که اکنون هم وجود دارد، هماهنگ کند تا این بخش‌ها بتوانند به صورت هماهنگ با یک فرماندهی واحد در جهت تامین مواد غذایی سالم و کافی برای مردم گام بردارد.
لشگر غذا، فرمانده واحد ندارد
وی با بیان اینکه تلاش می‌کنیم این سند سریعا تصویب و ابلاغ شود تا همه ارگان‌های مربوط به حوزه غذا اقداماتی را تحت یک مدیریت واحد انجام دهند، گفت: در حال حاضر لشکر حوزه غذا لشکری است که فرماندهی واحدی ندارند و بنابراین هر یک از آنها کار خودشان را انجام می‌دهند و ممکن است به صورت بخشی هم موفق باشند، اما برآیند کلی زمانی مثبت می‌شود که تحت نظارت و فرماندهی متمرکز کارشان کنترل شود تا خروجی مناسبی را داشته باشیم. هدف ما این است که زنجیره تولید مواد غذایی از مزرعه تا سفره را تحت نظارت درآورده که خروجی موثری داشته باشد. در دنیا حتی کشورهای پیشرفته که سیستم‌های پراکنده داشته‌اند هم به این نتییجه رسیده‌اند که اگر می‌خواهند موفق باشند، باید متمرکز شوند.
