واکسن "آسترازنکا" افزایش خطر لخته خون در مغز را به دنبال دارد

دیدارنیوز ـ به نقل از اس تی دی، یافته‌های دو مطالعه بزرگ که به طور مستقل در بریتانیا انجام شده، از افزایش خفیف خطر ترومبوز درون جمجمه‌ای در برخی از افراد پس از تزریق واکسن کووید-۱۹ شرکت آسترازنکا خبر داده است. بر اساس یافته‌های این دو مطالعه جدید، پس از تزریق واکسن کووید-۱۹ شرکت آسترازنکا (ChAdOx ۱-S) خطر ترومبوز درون جمجمه‌ای کمی افزایش می‌یابد.

در مقاله اول که توسط "ویلیام وایتلی" (William Whiteley) از دانشگاه "ادینبرو" و همکارانش از مرکز علوم داده BHF بریتانیا انجام شد، محققان سوابق سلامت الکترونیکی ۴۶ میلیون فرد بزرگسال در انگلستان را تجزیه و تحلیل کردند. در مقاله دوم که توسط "استیون کر" (Steven Kerr) از دانشگاه ادینبرو انگلستان و همکارانش انجام شد، محققان از مجموعه داده ۱۱ میلیون فرد بزرگسال در انگلستان، اسکاتلند و ولز استفاده کردند و به بررسی آن پرداختند.

به گفته محققان مواردی از ترومبوز پس از تزریق واکسن کووید-۱۹ شرکت آسترازنکا (ChAdOx ۱-S) گزارش شده است. با این حال، اندازه‌گیری میزان عوارض وریدی و شریانی رایج از جمله سکته مغزی، انفارکتوس میوکارد، ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریوی، تنها بر اساس موارد گزارش شده، دشوار است.

ترومبوز (thrombosis) به موقعیتی گفته می‌شود که یک لخته در داخل عروق سالم تحت شرایطی خاص ایجاد شود که می‌تواند مانع جریان خون در عروق شود. اگر این لخته یا تکه‌ای از آن در بدن شروع به حرکت کند به آن آمبولی می‌گویند.

در اولین مطالعه، وایتلی و همکارانش سوابق سلامت الکترونیکی ۴۶ میلیون بزرگسال ساکن انگلستان را تجزیه و تحلیل کردند که از این تعداد ۲۱ میلیون نفر در طول بازه زمانی مطالعه یعنی دسامبر ۲۰۲۰ تا مارس ۲۰۲۱ واکسینه شده بودند. در افراد ۷۰ ساله یا بیشتر، خطر ترومبوتیک شریانی و وریدی در ۲۸ روز پس از واکسیناسیون چه با واکسن فایزر BNT ۱۶۲ b ۲ یا ChAdOx ۱-S آسترازنکا، کمی کمتر بود.

در افراد زیر ۷۰ سال، خطر ترومبوتیک شریانی و وریدی در ۲۸ روز پس از واکسیناسیون قابل مقایسه بود و افزایش اندکی در میزان ترومبوز سیاهرگی درون جمجمه‌ای (ICVT) پس از تزریق واکسن ChAdOx ۱-S آسترازنکا مشاهده شد، اما اثر مشابه این چنینی پس از واکسن BNT ۱۶۲ b ۲ فایزر در آن‌ها مشاهده نشد.

در مطالعه دوم، محققان داده‌های دسامبر ۲۰۲۰ تا ژوئن ۲۰۲۱ بیش از ۱۱ میلیون نفر در انگلستان، اسکاتلند و ولز را بررسی کردند. آن‌ها میزان ترومبوز سینوس وریدی مغزی (CVST) (یک نوع نادر لخته خون در مغز) را در ۹۰ روز قبل از واکسیناسیون و چهار هفته پس از اولین دوز واکسن ChAdOx ۱-S یا BNT ۱۶۲ b ۲ مقایسه کردند. محققان کمی افزایش خطر برای ترومبوز سینوس وریدی مغزی پس از تزریق واکسن ChAdOx ۱-S آسترازنکا مشاهده کردند، اما این مطالعه هیچ ارتباطی بین واکسن BNT ۱۶۲ b ۲ و ترومبوز سینوس وریدی مغزی پیدا نکرد.

ترومبوز سینوس وریدی مغزی به وجود ترومبوز یا یک لخته خون در سینوس‌های سیاهرگی سخت‌شامه که وظیفه تخلیه خون از مغز را به عهده دارند گفته می‌شود.

محققان هر دو مطالعه هشدار دادند که تعداد کم موارد ترومبوز سینوس وریدی مغزی و سایر انواع ترومبوز، حتی در گروه‌های بزرگ، تخمین دقیق خطرات را دشوار می‌کند. آن‌ها قصد دارند مطالعات دیگری در آینده انجام دهند تا تاثیر واکسن‌های دیگر و همچنین واکسن‌های دوز دوم و تقویت کننده را نیز بررسی کنند.

وایتلی گفت: به دلیل اندازه بسیار بزرگ، این مطالعه تحقیقاتی، نتایج دقیقی را در مورد خطرات حوادث نادری مانند لخته شدن خون و سطوح پایین پلاکتی پس از واکسیناسیون کووید-۱۹ ارائه کرده است. ما توانستیم نشان دهیم که این خطرات فقط در افراد زیر ۷۰ سال با واکسن کووید-۱۹ آکسفورد-آسترازنکا رخ می‌دهد و افزایش خطر نیز بسیار ناچیز است و تنها از هر چند میلیون فرد واکسینه شده در چند فرد دیده می‎شود.

کر گفت: در این تجزیه و تحلیل با استفاده از داده‌های افراد ساکن انگلستان، اسکاتلند و ولز و با بررسی افراد واکسینه شده توسط واکسن کووید-۱۹ آکسفورد-آسترازنکا ما خطر ابتلا به شکل نادری از لخته شدن خون را در مغز برخی افراد دیدیم، اما هیچ خطر اینچنینی در واکسن فایزر مشاهده نکردیم.

یافته‌های این مطالعه در مجله " PLOS Medicine" منتشر شد.