روسیه به اوکراین حمله خواهد کرد یا نه؟ این مهم‌ترین سوال محافل سیاسی و امنیتی در همه جای جهان است. ولادیمیر پوتین اما به نظر در دروازه‌های اوکراین استراتژی سگ سیاه را انتخاب کرده است.
دیدارنیوز ـ علی صافی*: روسیه به اوکراین حمله می‌کند یا نه؟ هفته‌هاست که ولادیمیر پوتین صد‌ها یگان از ارتش قدرتمند این کشور را در مرز‌های اوکراین در حالت آماده باش نگاه داشته است. تراکم عجیب و کم سابقه از نیرو‌های نظامی که بزرگترین لشگرکشی ارتش روسیه از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی است.
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، پیمان ورشو که پیمان امنیتی و نظامی کشور‌های بلوک شرق بود، از بین رفت. پیمان ورشو در واقع ابزار موازنه بلوک شرق در مقابل ناتو بود و طبیعی بود که با فروپاشیدن اتحاد جماهیر شوروری و برچیده شدن حکومت‌های کمونیستی شرق اروپا، این پیمان دیگر تداوم نیابد. کار، اما به فروپاشی پیمان ورشو ختم نشد و کشور‌های سابق بلوک شرق یک به یک به ناتو پیوستند.
روسیه با سپری کردن دوران ناگوار بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و حکومت ضعیف بوریس یلتسین به دست یک مامور امنیتی کا گ ب افتاد. ولادیمیر پوتین از همان ابتدای دوران حکومت خود با سرکوب شورشیان چچن نشان داد که برای احیای غرور ملی روس‌ها ابایی از به کار بردن ابزار نظامی ندارد. در طول دو دهه گذشته روسیه به مدد درآمد‌های سرشار نفتی و زیر سایه دیکتاتوری پوتین تا حدی تجدید حیات کرده است.
آمریکای بعد از جنگ سرد هم در این دو دهه و بعد از درگیری در دو جنگ بزرگ در افغانستان و عراق دیگر آن هیمنه و نفوذ سال‌های ابتدایی هزاره سوم میلادی را ندارد. آمریکا و غرب با مشکلات داخلی فراوانی روبرو هستند و چین به عنوان یک ابرقدرت نوظهور غرب را در همه عرصه‌ها به چالش کشیده است.
نگاه کلی پوتین در همان فضای جنگ سرد شکل گرفته است. جایی که دشمن در غرب و در سمت اروپا واقع شده است وپیشروی سال به سال ناتو به سمت شرق یک تهدید امنیتی برای روسیه تلقی می‌شود. رسیدن ناتو به دروازه‌های اوکراین زنگ خطر را در ذهن پوتین به صدا درآورده است. اوکراینی که دولت متمایل به روسیه آن ۸ سال قبل سقوط کرده است و دو استان شرقی آن در دست شورشیان هوادار روسیه است.
پوتین با یک لشگرکشی نظامی گسترده و در شرایطی که آمریکا و غرب در ضعف به سر می‌برند؛ در سودای گرفتن تضمین‌های امنیتی برای عدم عضویت اوکراین در ناتو بود. پیش بینی او، اما درست از آب درنیامد. غرب دست او را خوانده بود. آن‌ها از دادن تضمین امنیتی خودداری کردند. تاکید کردند که وارد جنگ نخواهند شد، اما روسیه را به شدت تحریم می‌کنند و از دولت مستقر در کیف حمایت نظامی می‌کنند.
پوتین احتمالا به خوبی می‌داند که حتی اگر تسخیر اوکراین برای ارتش بزرگ روسیه، کار دشواری نباشد، اما نگاه داشتن کشوری تحت اشغال برای هر ارتش بیگانه‌ای بسیار دشوار و حتی محال است. تجربه آمریکا در ویتنام و افغانستان و تجربه اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان موید این اصل کلی است.
پوتین در امتیاز گرفتن با تهدید شکست خورد و در معرض دو راهی دشواری قرار گرفت. اگر به اوکراین حمله کند، احتمالا در یک باتلاق فرو خواهد رفت و اگر بدون حمله به اوکراین نیروهایش را عقب بکشد، اعتبار تهدیدهایش خدشه دار می‌شود.
در این دو راهی دردناک، اما تزار روسیه حالا یک بازی جدید را آغاز کرده است.
داستان ورود سگ سیاه پوتین به اتاق ملاقات او با آنگلا مرکل صدراعظم آلمان مدت‌هاست که نقل محافل سیاسی و رسانه‌ها در دنیاست. ماجرا از این قرار است که آنگلا مرکل صدراعظم سابق آلمان در سال ۱۹۹۵ توسط یک سگ گاز گرفته شده است و از این حیوان می‌ترسد. در جریان ملاقاتی بین پوتین و مرکل در سال ۲۰۰۷، پوتین سگ سیاه و بزرگش را وارد اتاق ملاقات می‌کند. سگ به سمت مرکل می‌رود و دست‌های او را بو می‌کشد. مرکل آشکارا ترسیده و رنجیده است و حکایت طعنه و کنایه‌های بین او و پوتین یک داستان شنیدنی است.
نیویورکر در سال ۲۰۱۴ در مورد این ملاقات می‌نویسد: «مرکل آشکارا ترسید، خود را جمع کرد و رنگش پرید. پوتین به پشتی صندلی تکیه داد، لبخند زد و پاهایش را به سمت جلو آورد و گفت: "مطمئنم (سگ) اذیت نمی‌کند".
مرکل با کنایه و با زبان روسی در جواب پوتین گفت: "به هر حال روزنامه نگاران را که نمی‌خورد".
صدراعظم سابق آلمان بعد‌ها در مورد این اقدام پوتین گفت: «من می‌دانم چرا پوتین این گونه رفتار می‌کند. می‌خواهد ثابت کند مَرد است. او از ضعف هایش می‌ترسد. روسیه هیچ چیز ندارد، نه سیاست موفق و نه اقتصاد خاص. تنها داشته آن‌ها این چیز‌ها است.»
حالا به نظر می‌رسد که پوتین در دوراهی اوکراین، استراتژی سگ سیاه را انتخاب کرده است. قوای نظامی‌اش را در حالت آماده باش نگاه داشته است، گاه عقب می‌کشد و گاه نیرو‌ها به موضع حمله می‌روند. محافل رسانه‌ای جهان در التهاب هستند و غرب آشکارا نگران است.
سگ سیاه پوتین در اروپا می‌چرخد، سیاستمداران غربی نگرانند، جهان نظاره می‌کند و پوتین به پشتی صندلی تکیه داده است و می‌خندد. او قدرتش را به رخ جهان می‌کشد و گویی از تحقیر رقبا لذت می‌برد. او حتی اگر به اوکراین هم حمله نکند؛ فعلا برنده بازی ایجاد تشویش در جهان است.
*تحلیلگر مسائل سیاسی
