مذاکرات وین، در سایه سنگین فشار‌ها و بی اعتمادی

دیدارنیوز: دور نهایی مذاکرات وین برای احیای برجام در جریان است و چشم تمام تحلیلگران مسائل بین‌الملل به این مذاکرات دوخته شده است. آیا توافقی حاصل می‌شود؟ کدام طرف دست بالا را پشت میز مذاکره دارد و مهم‌ترین موضوعات مورد بحث چیست؟ گزارش شبکه سی ان بی سی آمریکا به این موضوعات پرداخته است. ترجمه اختصاصی این گزارش با این توضیح تقدیم خوانندگان می‌شود که تمام موارد مندرج در این گزارش مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان محترم منتشر شده است. 

منبع: شبکه سی ان بی سی آمریکا
نویسنده: ناتاشا توراک، خبرنگار شبکه در امور خاورمیانه
مترجم: حمید رضا بابایی

مذاکرات وین با هدف احیاء توافق هسته‌ای ایران، چند روز پیش ازسرگرفته شد. گفتگو‌ها بیش از ده ماه قبل در پایتخت وین آغاز شده بود و سایه سنگین بی اعتمادی و بلاتکلیفی روبه فزون، برسر آن حس می‌شود؛ و در این میان، مساله زمان با اهمیت است. هر هفته که می‌گذرد، توانایی‌های هسته‌ای ایران افزایش می‌یابد، و احتمال بازگشت به توافق کمتر و کمتر می‌شود.

رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، در پایتخت اتریش به سر می‌برد تا در مذاکرات غیرمستقیم که با واسطه‌گری دیپلمات‌های اروپایی صورت می‌گیرد، شرکت کند. چرا که واشنگتن و تهران مستقیما با هم گفتگو نمی‌کنند. دولت بایدن معتقد است حصول توافق ممکن است، اما اگر تا چند هفته آینده هیچ توافقی حاصل نشود، می‌تواند خیلی دیر شده باشد.
جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید چهارشنبه به خبرنگاران گفت، "مذاکرات ما با ایران به نقطه‌ای بسیار حساس رسیده است. دورنمای توافقی که به نگرانی‌های همه طرف‌ها پاسخ دهد، دیده می‌شود. اما اگر تا چند هفته آینده توافقی حاصل نشود، پیشرفت‌های هسته‌ای ایران، هرگونه بازگشت ما را به برجام غیرممکن خواهد کرد. " منظور او از برجام، توافق هسته‌ای ایران یا برنامه جامع اقدام مشترک بود.

دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد. بر اساس این توافق، به ازای محدودیت در فعالیت‌های هسته‌ای ایران، (برخی) تحریم‌های اقتصادی علیه تهران لغو شده بود. از آن زمان تاکنون، ایران در زمینه هسته‌ای پیشرفت‌های چشمگیری حاصل کرده و غنی سازی اورانیوم خود را گسترش داده است. اکنون میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران بسیار فراتر از سطح توافق شده در برجام است.

این شریط یعنی ایران، مدت زمان لازم برای تولید اورانیوم غنی شده به منظور تولید بمب اتمی را پشت سر گذاشته است. رهبران ایران می‌گویند، این اقدامات پاسخی است به تحریم‌های آمریکا که ترامپ مجددا آن‌ها را اِعمال و اقتصاد این کشور را فلج کرده است.

ایران که به کاهش تحریم‌های اقتصادی نیازمند است، توافق کرد در شش دور مذاکرات غیرمستقیمی شرکت کند که دولت بایدن در حدفاصل آوریل تا ژوئن ۲۰۲۱ برگزار کرده بود. اما پیروزی ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ایران در ژوئن گذشته، مذاکرات را تا ماه نوامبر به حال تعلیق درآورد. از آن زمان تاکنون نیز، مذاکره کنندگان در اختلافات ناشی ازمذاکرات قبل گیر کرده اند و برای حل و فصل تقابل دیدگاه‌های موجود، پیشرفت چندانی صورت نگرفته است؛ و تاکنون نیز غلبه بر این مشکلات، بسیار دشوار به نظر می‌رسد. آمریکا خواستار کنارگذاشته شدن پیشرفت‌های هسته‌ای ایران و بازگشت آن به نقطه قبل است است، در حالی که تهران خواستار لغو تحریم‌ها است. اما هر یک می‌خواهد دیگری پیشقدم شود. دولت بایدن نمی‌تواند تضمین دهد که دولت‌های بعد در واشنگتن به توافق جدید هسته‌ای تن خواهند داد– به خاطر داشته باشید که ترامپ به چه سادگی توافق اولیه برجام را نادیده گرفت و از آن خارج شد – لذا مساله اعتماد دیگر اساسا وجود خارجی ندارد.

رایان بوهل تحلیلگر امور خاورمیانه و آفریقا در شرکت تحلیل اطلاعات "رِین" در نیویورک می‌گوید، " بزرگ‌ترین مشکل کنونی، نبودن اعتماد به ویژه از جانب ایرانی‌ها است. این بدان معنا است که اگر دولت بایدن بخواهد توافقی حاصل شود، باید امتیازات بیشتری بدهد.

بوهل، در گفتگو با سی ان بی سی تاکید کرد، " آمریکا می‌پذیرید که این بار باید برای ایجاد حس اعتماد در ایران، بیشتر تلاش کند، و علاوه بر آن واقعیات سیاسی ناشی از انتخاب رئیس جمهور رئیسی را نیز باید بپذیرد. "

به گفته او، "با خروج ترامپ از برجام، به تندرو‌ها حق داده شد و بهانه‌های اعلام شده برای توجیه آن اقدام سبب شده است، آمریکا دشوار بتواند همان گروهی را که اکنون در قدرت هستند متقاعد کند، توافق هسته‌ای ارزشمند است. "

موشک‌های جدید بالستیک

ایران همزمان در حال عرضه اندام و ارسال این پیام است که یک کشور قدرتمند به شمار می‌رود و باید با آن کنار آمد. ایران روز چهارشنبه از یک موشک جدید بالستیک خود رونمایی کرد و همزمان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی آن گفت " در آمریکا برای اتخاذ تصمیم سیاسی و پیش رفتن به سوی حصول توافق، انسجام وجود ندارد. "

بوهل می‌گوید، "به نظرم رونمایی از موشک بالستیک، یک روند نسبتا عادی از نمایش فناوری نظامی است که در استراتژی گسترده‌تر آن‌ها (ایران) قرار دارد تا بگویند اگر جنگ نظامی رخ دهد، چقدر می‌توانند دردسر ایجاد کنند. "

این مسایل چندین هفته پس از حملات موشکی و پهبادی حوثی‌های یمن – که تحت الحمایه ایران هستند- به امارات عربی متحده مطرح می‌شود.

تحلیلگر گروه اوراسیا، که یک شرکت ارزیابی مخاطرات سیاسی است، روز چهارشنبه نوشت دولت بایدن "اساسا کارت هایش را رو کرده است. "

در این تحلیل آمده است، "واشنگتن مایل است توافقی را بپذیرد که در زمینه زمانِ مرتبط با توان نظامی هسته‌ای.

اساسا محدودیت‌های ضعیف تری در مقایسه با توافق ۲۰۱۵ علیه ایران اِعمال کند و به ازای آن تحریم‌های ایران را کاهش دهد و یا اطمینان‌هایی فراتر از برجام ارائه کند... استدلال واشنگتن این است که برخی محدودیت‌ها بهتر از هیچ هستند. "

ذخایر اورانیوم تهران نیز تا درجه نزدیک به سطح نظامی غنی شده است؛ و سانتریفیوژ‌های بسیار پیشرفته آن هم نشان می‌دهد ایران به نقطه بدون بازگشت نزدیک می‌شود که به زودی منافع مرتبط با منع تکثیر تسلیحات اتمی در برجام را بی اثر خواهد کرد.

بهنام بن طالب لو، عضو ارشد (تشکیلات موسوم به) موسسه دفاع از دمکراسی در واشنگتن دی سی می‌گوید، " در سال نخست ریاست جمهوری بایدن، تهران بدون آن که مجبور به پرداخت هزینه‌ای باشد، در دانش غیرقابل برگشت هسته‌ای پیشرفت‌های چشمگیر حاصل کرد و امتیازات فراوانی به دست آورد. این موفقیت همچنان ایران را ترغیب خواهد کرد تا فعالیت‌های مرتبط خود را تشدید کرده و یا به توافقی دست یابد که شرایط مد نظرش در آن بیشتر لحاظ شده باشد. "

نکته مهم‌تر این که در واشنگتن اشتیاق چندانی برای جنگ با ایران وجود ندارد و بایدن هم بسیار مایل است با احیاء توافق هسته ای، برخلاف میراث مهم ترامپ در عرصه سیاست خارجی عمل کند. همچنان، ضرب الاجل‌های ممتد می‌تواند دولت آمریکا را به تغییر رویکرد کنونی سوق دهد تا اقدامات شدیدتری اتخاذ کند، گرچه هنوز مشخص نکرده که این اقدامات چه خواهند بود.

طالب لو می‌گوید، "اگر بخواهیم طور دیگری به مساله نگاه کنیم، باید بگوییم تا این لحظه تمام برداشت‌ها از مذاکرات وین حاکی از آن بوده است که ایران همچنان تصمیم گیرنده اصلی است. "