مدیریت پسماند تهران همچنان در کما

 

دیدارنیوز ـ زباله، این طلای کثیف، انگار بلای جان پایتخت‌نشینان شده است. در هر حوزه‌ای که از زباله صحبت می‌شود، عدم‌مدیریت مناسب و علمی در آن برجسته است. برای مثال بازیافت، فرهنگ تفکیک از مبدا و مدیریت پسماند به‌دلیل عدم اطلاع‌رسانی‌های مناسب تاکنون از سوی مدیریت شهری موفق عمل نکرده است. از سوی دیگر هنوز اغلب ساکنان پایتخت به فرهنگ تفکیک زباله از مبدا آگاه نیستند. این در حالی است که مدیریت شهری و دیگر مسئولان نیز تاکنون سازوکارهای تحقق این مهم را برای شهروندان مهیا نکرده‌اند.

بر اساس گزارشات مسئولان امر میزان تولید پسماند تر در تهران فراوان است. این وضعیت نشان می‌دهد که شهروندان تاکنون درباره مدیریت مصرف و پسماند تحت آموزش مناسب قرار نگرفته‌اند. از سوی دیگر پسماند شهر تهران کمترین امکان را در بازیافت دارد و همین مساله باعث می‌شود، فضای زیستی شهر روزبه‌روز محدودتر و چالش‌های محیط‌زیستی پیچیده‌تر و بیشتر‌ شود. در این شرایط در برخی از محلات پایتخت شاهد فعالیت مراکز تخلیه زباله هستیم که این امر ساکنان این محلات را با چالش‌های فراوان مواجه کرده است.

در محله حبیب‌ ا... واقع در منطقه دو شهرداری تهران مرکز تخلیه زباله وجود دارد. هر شب در ساعت 24 تخلیه زباله‌ها باعث متصاعد شدن بوی نامطبوع در محل می‌شود. در حالی که این بو می‌تواند ناقل انواع بیماری‌ها باشد. امیر، یکی از ساکنان این محله به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: تخلیه شبانه زباله باعث می‌شود که هوای سالم و مطبوع به‌عنوان حق طبیعی هر فرد از او سلب شود. درضمن این اقدام می‌تواند مشکلاتی را برای افراد سالخورده و زنان باردار به‌همراه داشته باشد. به‌گفته او هر شب بوی تعفن همه جا متصاعد می‌شود. این مرد جوان می‌گوید: با اینکه اغلب خانه‌های این محدوده به‌دلیل مرکز تخلیه زباله پنجره‌های دو جداره نصب کرده‌اند، اما همچنان بوی تعفن زباله در فضای خانه‌ها می‌پیچد. برای مثال در فصل بهار و تابستان از طریق کانال کولر این بو به داخل خانه منتقل می‌شود. به‌گفته او مسئولان شهری باید برای خروج این گونه اماکن از مرکز شهر و محل سکونت تجدیدنظر کنند، چون تهران امروز با برنامه ریزی‌های مدیریتی گذشته دیگر قابل اداره نیست. امیر می‌افزاید: همین مرکز تخلیه زباله باعث شده تا قیمت منازل در این محله به‌شدت کاهش یابد.

در خیابان گلشن پایین‌تر از خیابان آذربایجان شب‌ها ساعت 24 یک‌ دفعه تمام سطل زباله‌ها وسط خیابان تخلیه می‌شوند و در آنجا اقدام به تفکیک زباله می‌کنند که تمام خیابان کثیف می‌شود و بوی نامطبوع نیز دارد. یکی از مغازه‌داران در خیابان گلشن به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: فعالیت این تخلیه زباله در وسط خیابان به هیچ‌وجه از سوی مسئولان شهری، پیمانکاران و دیگر افراد قابل توجیه نیست. احمدی می‌افزاید: این اقدام به غیراز متصاعد کردن بوی تعفن و سرریز شیرابه‌های زباله مشکلات دیگر را برای تردد شهروندان ایجاد کرده است. به‌گفته او اگر برای مدیریت شهری مساله تفکیک زباله از اهمیت برخوردار است، چرا از قابلیت‌های دیگر این سازمان استفاده نمی‌شود؟ این در حالی است که شهرداری هنوز آن‌طور که باید نتوانسته از قابلیت‌های خود برای درآمدزایی زباله به‌عنوان طلای کثیف استفاده کند. احمدی می‌گوید: شاید برخی از مسئولان بر این باور باشند که هنوز مردم ما فرهنگ تفکیک زباله را ندارند، اما با مراجعه به کانکس‌های بازیافت در محلات به وضوح می‌توان همکاری مردم را با کارشناسان اداره بازیافت مشاهده کرد. به‌گفته او مسئولان باید بدانند که تخلیه زباله در وسط خیابان توهین به حقوق شهروندان محسوب می‌شود.

یک عضو شورای شهر تهران درباره اعتراض شهروندان ساکن در مجاورت مراکز تخلیه زباله به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: برای حل این مساله هر یک از شهروندان باید وارد عمل شده و برای رفع این چالش محیط‌زیستی شهر تهران کمک کنند. برای مثال هر یک از شهروندان در روند تولید زباله می‌توانند به‌نحوی از راهکارها استفاده کنند که بوی تعفن آن تا 24 ساعت در فضا پخش نشود. سید محمود میرلوحی می‌افزاید: اگر از مبدأ زباله‌های خشک و تر از یکدیگر تفکیک شوند، طبیعتا به‌طور شبانه بوی زباله فضا اطراف مراکز تخلیه زباله را فرا‌نمی‌گیرد. او درباره برنامه‌های مدیریت شهری برای مهار پسماند می‌گوید: سرانه تولید پسماند در شهر تهران از میزان قابل توجهی برخوردار است، یعنی روزانه هر فرد در پایتخت یک کیلو زباله تولید می‌کند. این آمار سه برابر بیش از استانداردهای جهانی است. این در حالی است که در برخی از کشورهای توسعه یافته همچون کشورهای اسکاندیناوی هر فرد به‌طور روزانه صد و پنجاه گرم زباله تولید می‌کند. در این شرایط باید سرانه تولید زباله در شهر تهران را کاهش داد. به‌گفته او تمامی افراد جامعه در بی‌توجهی به تفکیک زباله از مبدأ مقصر هستیم. برای مثال چندی قبل در گزارش محمد علی نجفی، شهردار اسبق تهران آمده بود که با گذشت 10 سال از اجرای طرح بازیافتی فقط سه‌درصد آن اجرا شده است. همچنین بر اساس گزارش سمیع ا... حسینی مکارم، سرپرست تهران 13‌درصد تفکیک زباله در شهر تهران انجام می‌شود. این عضو شورای شهر تهران می‌گوید: روزانه 9‌هزار تن پسماند در شهر تهران تولید می‌شود که با تفکیک زباله می‌توان از چهار‌هزار تن آن به‌عنوان پسماند با ارزش استفاده کرد. به‌طور روزانه 300 کامیون سه تا چهار بار در روز روند انتقال پسماند به کهریزک را انجام می‌دهند.

 

میرلوحی می‌گوید: کوهی از زباله در کهریزک با انواع آلودگی‌ها، مشکلات محیط‌زیستی و هزینه فراوان وجود دارد. به‌گفته او در این زمینه باید فرهنگسازی شود و شهرداری نیز با کمک سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت بهداشت و درمان می‌تواند در کاهش تولید زباله و تفکیک پسماند اقدامات مناسب انجام دهد. این عضو شورای شهر تهران درباره مشکلات محیط‌زیستی موجود در مراکز تخلیه زباله در مجاورت مناطق مسکونی می‌گوید: فجیع‌ترین صحنه‌ها را در مراکز تخلیه زباله کهریزک می‌توان مشاهده کرد.

 

در آنجا‌هزار و 500 نفر با آلودگی‌های متعدد مواجه هستند، باید این مساله حل شود. به‌گفته او این پسماند در شهر تهران تولید می‌شود و با فرهنگسازی باید برای بهبود شرایط موجود اقدامات متعدد انجام داد. این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه سالانه 700‌میلیارد تومان هزینه ماشین آلات در تفکیک زباله است، می‌گوید: بر اساس طرح اصلی باید پسماند از مبدأ تفکیک شود، در غیراین صورت هر اقدامی در فرآیند زباله بی‌نتیجه است. به‌گفته او مساله زباله فراتر از شکایت ساکنان محلات در مجاورت مراکز تخلیه زباله شهر تهران است. مردم تهران برای رهایی از این مشکل باید تفکیک زباله از مبدأ را جزو اولویت‌هایشان قرار دهند. این مشکل باید از سوی سازمان پسماند از طریق فرهنگسازی حل شود. به‌گفته او اگر ساکنان برخی از محلات از بوی تعفن زباله شکایت می‌کنند، باید بدانند که در صورت تفکیک زباله از مبدأ بوی نامطبوع نیز در فضا پخش نمی‌شود. این عضو شورای شهر تهران می‌گوید: شهرداری تهران قرار است، از اول خرداد به‌طور جدی در دو منطقه طرح تفکیک زباله از مبدأ را آغاز کنند. البته این اقدام باید در تمامی مناطق آغاز ‌شود. امیدواریم در ماه‌های آینده با اجرای این طرح شاهد تحول اساسی در زمینه تفکیک زباله از مبدأ باشیم و بوی تعفن در فضا پخش نشود. به‌گفته او هم‌اکنون زباله و مشکلات ناشی از آن همچون بوی نامطبوع، حشرات و آلودگی‌های محیط‌زیستی 10‌هزار فرد را در کهریزک و شهرک صنعتی می‌آزارد. باید این بوی تعفن را با راهکارهای اساسی در سطح شهر و کهریزک مدیریت کرد. همچنین با اجرای طرح جامع تفکیک زباله از مبدأ دیگر بوی تعفن ایجاد نمی‌شود.

به‌طور کلی میزان تولید پسماند در شهر تهران نسبت به دیگر پایتخت‌های جهان که درآمد بالایی دارند، بیشتر است. برای مثال توکیو با تولید ناخالص ملی بیش از‌هزار و 500‌میلیارد دلار و جمعیت 13میلیونی در رده نخست شهرهای پر درآمد جهان قرار دارد و هر شهروند توکیویی سالانه 610 کیلوگرم پسماند تولید می‌کند، اما شهر تهران با ارزش تولید ناخالص داخلی سالانه بیش از 150میلیارد دلار، هر شهروند در سال 360کیلوگرم پسماند تولید می‌کند که این رقم با توجه به تفاوت چشمگیر ارزش تولید ناخالص ملی آن نسبت به شهر توکیو بالاست. چندی قبل نیز دیگر عضو شورای شهر تهران درباره نحوه مدیریت پسماند در شهر تهران به خبرنگار «آرمان» گفت: «طی ۱۰سال گذشته جمع ‌آوری پسماند در تهران به دو روش انجام شده است. راه نخست از طریق 460کانکس ثابت در شهر انجام می‌شود.» الهام فخاری افزود: « قرار بود با مشارکت عمومی سهم جمع‌‌آوری پسماند از این طریق 10درصد باشد که در عمل کمتر از دو‌درصد انجام شد. راه دوم نیز از طریق پیمانکاران محلی و به‌صورت سیار است که به‌صورت دوره‌ای از جمله روزانه و خانه به خانه انجام می‌شود.» هرچند نمی‌توان انتظار ایجاد تغییرات را در روند فعالیت کنونی در حوزه بازیافت و تفکیک زباله داشت. برای مثال اگر بنده یا شما در منزل خود به تفکیک زباله بها دهیم، اما در پایان تمامی زباله‌ها با هم مخلوط شوند در عمل انگار نه انگار که اقدام مناسبی برای مدیریت پسماند انجام شده است.