حدود ۳۰، ۴۰ سال پیش اگر مدارس دانشآموزان را تنبیه میکردند، عادی بود. حتی والدین نیز هر روز کودکان خود را به عنوان یک روش تربیتی مرسوم و رایج کتک میزدند و میگفتند اینگونه است که کودکان تربیت میشوند، اما اکنون شرایط فرق کرده است.
دیدارنیوز ـ تنبیه بدنی کودکان مدلی از کودک آزاری محسوب میشود که ناشی از مشکلات خاص مثل اعتیاد، اختلالات روان شناختی و... است. اکنون اگر یک مورد کودکآزاری در مدرسه و مهدکودک باشد، افکار عمومی از خود واکنش نشان میدهد. با این حال براساس اعلام رئیس اورژانس اجتماعی کشور خشونت خانگی رتبه نخست را در مدارج مربوط به کودکآزاری به خود اختصاص داده است، بهطوری که از این میزان ۵۰ درصد مربوط به غفلت در حوزه آموزش کودکان، ۳۰ درصد مربوط به کودکآزاری جسمی، ۱۵ درصد کودکآزار روانی و چهار درصد جنسی بوده است.
وقتی به روند کنونی جامعه نگاه میکنیم، متوجه میشویم که نه تنها آگاهی جامعه نسبت به انواع کودکآزاری بالا رفته است، بلکه حضور پررنگ رسانه و مجلس نیز موجب شد که لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان به تصویب برسد. از سوی دیگر، سازمان بهزیستی نیز با راهاندازی اورژانس اجتماعی و توسعه آن کمک شایانی در حمایت از کودکان آسیب دیده داشته است. آنچنان که حداقل 150 مرکز جدید در سال گذشته اضافه شد و تقریبا اکنون 350 مرکز اورژانس اجتماعی در کشور وجود دارد. این مراکز در آگاهی بیشتر مردم سهم داشته و موجب شده شناخت بیشتری نسبت به کودکآزاری ایجاد شود. در واقع آسیبهای اجتماعی مثل کوه یخی هستند که بخشی از آن در آب دیده میشود. از این رو اورژانس اجتماعی کمک کرده که بخش بیشتری از آنها از آب بیرون بیایند و ما بتوانیم موارد کودکآزاری را متوجه شویم.
۵۲ درصد کودکان خشونتدیده دخترند
رئیس اورژانس اجتماعی کشور با بیان اینکه ۳۰درصد از تماسهای برقرار شده مربوط به «خشونت خانگی» بوده است، گفت: خشونت خانگی رتبه نخست را در مدارج مربوط به کودکآزاری به خود اختصاص داده است، بهطوری که از این میزان ۵۰ درصد مربوط به غفلت در حوزه آموزش کودکان، ۳۰ درصد مربوط به کودکآزاری جسمی، ۱۵ درصد کودکآزار روانی و چهار درصد جنسی بوده است. رضا جعفری با تشریح جزئیات کودکان مورد پذیرش توسط اورژانس اجتماعی توضیح داد: کودکان زیر یک سال 7/8 درصد، دو تا چهار سال ۱۶ درصد، از موارد پذیرش شده را در بر میگیرد که در مجموع میتوان گفت ۲۵ درصد از کودکان مورد پذیرش زیر چهار سال سن دارند. همچنین ۶۰ درصد از پذیرش شدگان بین پنج تا ۱۳ و ۱۵ درصد بین ۱۴ تا ۱۸ سال سن دارند. جعفری با اشاره به اینکه ۵۷ درصد از عاملان اعمال خشونت پدران بودهاند، بیان کرد: ۲۶ درصد از آنها نیز مادران و 5/8 درصد نامادری یا ناپدری و 3/1 دهم نیز مربوط به خواهران و برادران بوده است. تنها یک و نیم درصد از عاملان خشونت غریبهها بودهاند. همچنین میتوان گفت 5/98 درصد از این آسیبها از سوی اقوام و خویشاوندان بوده است. مدیرکل آسیبهای اجتماعی سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه ۵۲ درصد از کودکان خشونت دیده دختر و ۴۸ درصد نیز پسر بودند، در این باره توضیح داد: علت اصلی اعمال خشونت 5/51 درصد مربوط به اعتیاد به مواد مخدر و الکل، هفت درصد اختلالات روانی و 1/5 درصد بیکاری بوده است. او تصریح کرد: ۱۶ درصد از دلایل کودکآزاری مربوط به خود کودک بوده است، بهطوری که مشکلاتی نظیر معلولیت یا رفتارهای کودک از جمله عوامل اصلی به شمار میرود. همچنین ۸۵ درصد از موارد نیز ناشی از خود فرد آزارگر بوده است. به گزارش ایسنا، رئیس اورژانس اجتماعی کشور با تشریح اقدامات اورژانس اجتماعی در حوزه خودکشی نیز توضیح داد: در سال گذشته اورژانس اجتماعی در ۳۱ درصد از موارد خودکشی مربوط به افراد زیر ۱۸ سال مداخله انجام داده است تا این موارد منجر به فوت نشود. بهطور کلی اورژانس اجتماعی موفق شده است تا ۹۵ درصد مانع خودکشیهای منجر به مرگ شود.
تکیه بر 7 استراتژی
« گرچه شناسایی موارد کودکآزاری بیشتر شده است، اما باید بگویم که تنها راه مقابله با کودکآزاری توسعه اورژانس اجتماعی نیست. ما باید بتوانیم در کنار اقدامات پیشگیرانه و سایر اقدامات و حمایتهای اقتصادی و اجتماعی از خانوادهها مداخلات لازم را انجام دهیم.» این اظهارنظرات حبیبا... مسعودیفرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی به خبرنگار «آرمان» است. به گفته او غفلت و آزارهای جسمی، روانی و جنسی انواع کودکآزاری هستند. او با بیان اینکه شایعترین نوع کودکآزاری در همه جای دنیا غفلت و عدم توجه به نیازهای طبیعی کودکان است، میافزاید: حتی وقت نگذاشتن برای کودکان نیز جزئی از غفلت تلقی میشود، یعنی ما اگر اینگونه به کودکآزاری نگاه کنیم، باید چند راهبرد اساسی را در کنترل و پیشگیری از کودکآزاری به عهده بگیریم. معاون اجتماعی سازمان بهزیستی عنوان میکند: ما اکنون در حال تدوین و بازنگری یک برنامه در حوزه پیشگیری و کنترل کودکآزاری هستیم که مبنی بر هفت استراتژیک است. او ادامه میدهد: اولین استراتژیک مهارت زندگی و فرزندپروری به والدین است. همچنین باید آگاهسازی صورت گیرد که کودکآزاری جرم عمومی است. به گونهای که اگر فردی آن را اطلاع ندهد، دچار جرم شده و دادستان و قاضی محترم میتوانند او را محکوم کنند. مسعودیفرید اظهار میکند: اقدامات باید از جنس شناسایی هنگام و مداخله زودهنگام باشد. ما باید بتوانیم موارد کودکآزاری را زود شناسایی کنیم. از این رو لازم است که اورژانس اجتماعی بیشتر به مردم معرفی شود. مردم باید اعلام موارد کودکآزاری را مسئولیت اجتماعی خود بدانند، چراکه هر روز ممکن است در جایی کودکآزاری اتفاق بیفتد و همسایهها باید این موارد را به اورژانس اجتماعی اطلاع دهند تا سریعا مداخلات انجام شود. او خاطرنشان میکند: راهبرد سوم مداخلات بهنگام قضائی و انتظامی است. در واقع احکامی که قضات محترم صادر میکنند باید با تمام قدرت و شدت برای پیشگیری از کودک آزاری باشد تا این جرم دوباره تکرار نشود. انواع حکمها را قاضی محترم میتواند صادر کند. از جمله سلب حضانت از والدین تا گذراندن دورههای روانشناختی یا حتی رفتن به زندان. مسعودیفرید ادامه میدهد: اگر قرار است که کودکی به خانواده بازگردد، باید پیگیری مکرر از وضعیت کودکان آسیب دیده از سایر نهادها انجام شود تا مطمئن شویم که مجددا کودکآزاری در خانواده اتفاق نمیافتد. معاون اجتماعی سازمان بهزیستی اضافه میکند: راهبرد چهارم استفاده از رسانههاست که نقش مهمی در کاهش کودکآزاریها دارند. بنده مطمئن هستم که رسانهها سهم بزرگی در تصویب لایحه حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان داشتند. از سوی دیگر، باید رسانهها کاری کنند که مردم مهارت فرزندپروری را یاد بگیرند. این در حالی است که باید کودکان قدرت «نه گفتن» را بلد باشند و هنگام تعرض ایستادگی و کودکآزار را به فرد مورد اطمینان خود معرفی کنند. مسعودیفرید توضیح میدهد: راهبرد پنجم سازمانهای مردمنهاد است که در شناسایی، آموزش مردم و آگاهسازی نقش بسزایی دارند. او میافزاید: مواردی بوده که نوزاد به دنیا آمده از مادر معتاد توسط سمنها معرفی شده و ما مداخلات خود را آغاز کردیم. معاون اجتماعی سازمان بهزیستی میگوید: یک راهبرد دیگر قانون حمایت از حقوق کودکان و نوجوانان است که میتواند کمککننده باشد، چراکه نسبت به قوانین قبلی بهتر و مترقیتر است. او بیان میکند: آخرین راهبرد حمایت اقتصادی از خانوادههایی است که به هر دلیلی به کودکآزاری دست میزنند. اگر به این موضوع توجه کنیم شاهد کاهش موارد کودکآزاری خواهیم بود.
منبع: آرمان/ نگین باقری/۱۲ مهر ۹۷