پس از ماه‌ها اعلام شده است که مذاکره کنندگان جدید هسته‌ای ایران بالاخره به وین خواهند رفت. مذاکرات آغاز خواهد شد اما پیچیدگی‌ها و منافع متعارض طرفین آن چنان است که توافق بسیار دور به نظر می‌رسد!
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: ماه‌ها بلاتکلیفی مذاکرات وین بالاخره ۸ آذر به پایان می‌رسد. علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه در توئیتر خود از بازگشت ایران به مذاکرات وین خبر داده است. البته رئیس هیات مذاکره کننده ایران بار دیگر مانند چند ماه اخیر از نام برجام استفاده نکرده است.
بیش از ۴ ماه است که تمام کشور‌های عضو برجام منتظر شنیدن این بازگشت بوده اند. پس از اعلام باقری کنی در خصوص بازگشت به وین بلافاصله اتحادیه اروپا، چین، روسیه و آمریکا از این اتفاق استقبال کردند. سریع‌ترین واکنش را نیز سخنگوی وزارت خارجه امریکا اختصاص یافت که اعلام کرد واشنگتن در دور هفتم مذاکرات وین که از ۲۹ نوامبر از سر گرفته خواهد شد، شرکت خواهد کرد. در ادامه نیز مدعی شد که اگر ایران جدی باشد، رسیدن به توافق سریع امکان‌پذیر است.
ایران در دقیقه ۹۰ برای نجات برجام اعلام کرده است که به مذاکرات وین باز می‌گردد. اما اعلام این خبر در شرایطی مطرح می‌شود که شاهد اتفاقاتی در کشور هستیم. به نظر می‌رسد گروهی در داخل ایران سعی دارند بحث مذاکرات برجام را تا حد امکان به حاشیه براند.
از صبح چهارشنبه ۱۲ آبان اخباری از رویارویی ایران و آمریکا و دریای عمان را صدا و سیما طرح کرد که این اتفاق یک ماه پیش رخ داده بود. اما نکته جالب ماجرا این است که این خبر دقیقاً یک روز قبل از ۱۳ آبان و دقیقاً در روزی که ایران تاریخ بازگشت به وین را اعلام کرده بود، پخش شد.
پخش این خبر که بسیار حواشی نیز داشت، دو علت را به همراه دارد. یک دلیل می‌تواند نشان دادن شکست آمریکایی‌ها در سیاست فشار حداکثری و صفر کردن صادرات نفت ایران باشد. یک علت دیگر نیز می‌تواند به حاشیه راندن خبر مذاکرات وین در افکار عمومی باشد.
بیشتر بخوانید: وین در انتظار مذاکره‌کنندگان جدید ایران؛ مردانی که برجام را دوست ندارند!
البته که تنش میان ایران و آمریکا به صورت نیابتی در چند ماه اخیر افزایش داشته است. حتی این روز‌ها جمهوری خواهان در کنگره آمریکا بر دولت جو بایدن برای کنار گذاشتن سیاست دیپلماسی با ایران به دلیل حمله اخیر پهپادی به یک پایگاه نظامی آمریکا در سوریه فشار وارد کردند. با این حال از صحبت‌های مقامات آمریکایی و ایرانی و عدم واکنش جدی مقامات آمریکایی‌ها به خبر رویاروی نظامی در دریای عمان به خوبی پیداست که آمریکا قصد ندارد اجازه دهد که این رخداد بر مذاکرات وین سایه بیفکند.
نگرانی آژانس انرژی اتمی
در شرایطی که ایران مذاکرات وین را بلاتکلیف نگه داشته بود، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نگرانی خود را از وضعیت بازرسی‌های آژانس در ایران تقریباً هر روز اعلام کرده است. تنها چند ساعت پس از اعلام تاریخ از سرگیری مذاکرات وین بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی اطلاعات موجود درباره تازه‌ترین ابعاد کمی و کیفی برنامه اتمی ایران را به‌روزرسانی کرد. به گفته کمالوندی ذخایر اورانیوم ۲۰ درصد ایران از ۲۱۰ کیلو عبور کرده و ذخایر اورانیوم ۶۰ درصد به ۲۵ کیلو رسیده است. اعلام این خبر تنها یک دلیل می‌تواند داشته باشد و آن رو کردن کارت‌های جدید ایران در مذاکرات آینده وین است.
با این حال اعلام میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران می‌تواند نشانه‌ای از پیچیدگی‌های جدید فنی در مذاکرات باشد. همین موضوع باعث طغیان هر چه بیشتر گروسی شده است. رافائل گروسی به تازگی درخصوص آمادگی بایدن برای ازسرگیری مذاکرات وین گفته است: «من می‌دانم که آن‌ها آماده‌اند. زمانی که در واشنگتن بودم، آن‌ها این موضوع را به من گفتند. می‌دانم که همه طرفین می‌گویند خواهان بازگشت هستند، اما این بازگشت برای هر بازیکنی ممکن است معنای متفاوتی داشته باشد. ما باید ببینیم که هر یک از طرفین برای بازگشت به چه چیزی نیاز دارد. ما نیز باید ضمانت‌کنندگان این روند باشیم. عزم (برای بازگشت) وجود دارد، اما انجام آن آسان نیست.» به نظر نمی‌رسد گروسی به مذاکرات وین به اندازه دیگر طرف‌ها خوشبین باشد.
در عین حال به نظر می‌رسد که روابط دولت جدید ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چندان مساعد نیست. در حالی که پرونده ایران در IAEA حساس‌ترین روز‌های خود را پشت سرمی‌گذارد و ایران در دو حوزه برجام و تعهدات پادمانی اختلاف‌هایی با این نهاد دارد، هنوز جانشین کاظم غریب آبادی به عنوان سفیر ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین تعیین نشده است. بدون شک چنینی شرایطی کار را برای ایران در مذاکرات وین سخت‌تر از ۶ دور قبل خواهد کرد.
راهی جز برجام برای رئیسی نیست
تهران سعی کرده است که تا آخرین روز از ماه نوامبر بازگشت به وین را به تعویق بیاندازد. این در حالی است که مقامات ایران هنوز چگونگی مذاکرات وین را به خوبی ترسیم نکرده اند. هنوز مشخص نیست که آیا تیم مذاکره کننده ایرانی چه طرحی با خود به گراند هتل وین می‌برد. با این حال وندی شرمن، معاون وزیر خارجه آمریکا از آغاز مذاکرات مجدد وین حمایت و تهران را به مذاکره جدی دعوت کرده است. همچنین ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه دولت بایدن گفته است: «دولت جو بایدن بازگشت به برجام را نخستین اولویت خود می‌داند، اما قصد دارد از این بازگشت به عنوان سکویی برای مذاکره بر سر سایر موضوعات با ایران استفاده کند.» مذاکره بر سر سایر موضوعات اما همان چیزی است که ایران و به خصوص دولت جدید به شدت از آن احتراز دارند. همین اختلاف نظر در مورد افق آتی مذاکرات هم از مسائلی است که می‌تواند دردسرهای جدی‌ای برای مذاکره‌کنندگان به بار آورد.
چند ماه پس از تشکیل دولت ابراهیم رئیسی و بعد از ماه‌ها بی میلی به شروع مجدد مذاکرات، حالا مردان مذاکره‌کننده رئیسی راهی وین خواهند شد. به نظر می‌رسد که دولت رئیسی به این جمع بندی رسیده است که تداوم وضع موجود آثار ناگوار بیشتری بر روابط بین‌المللی ایران و البته شرایط اقتصادی کشور خواهد داشت.
با این حال آن چنان که در این گزارش شرح داده شد موانع برای رسیدن به یک توافق در وین بسیار بیشتر از گذشته است. از بدبینی مذاکره‌کنندگان ارشد دولت رئیسی به برجام که حتی از بردن نام آن احتراز دارند، تا پیچیدگی‌های فنی بسیاری زیادی که بر اثر پیشرفت‌های هسته‌ای ایران و نظام بسیار پیچیده تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران شکل گرفته است و در نهایت افق‌های متفاوت ایران و آمریکا در مذاکره. ایران بر محدود کردن مذاکرات به مسئله هسته‌ای تاکید دارد و آمریکا در پی ساختن سکویی برای مذاکره در مورد سایر مسائل است.
به همه این مسائل باید شیطنت‌ها و کارشکنی‌های دشمنان و رقبای منطقه‌ای ایران مثل اسرائیل و عربستان و البته بازی بسیار پیچیده متحدان ایران یعنی روسیه و چین را هم اضافه کرد.
هر چه هست به نظر مذاکرات نزدیک است، توافق اما شاید وقتی دیگر...
