چندی پیش خبری مبنی بر خطرات مرگبار سویه ۲۰۲۲ ویروس کرونا با نام لامبدا (یا نام اصلی لاندا) منتشر شد. اما آیا چنین ویروسی واقعیت دارد یا محصول گمانه‌زنی است؟ در این گزارش اخبار درباره این جهش جدید را راستی‌آزمایی کرده‌ایم.
دیدارنیوز ـ پاندمی کرونا در جهان با شیوع سویه جدید دلتا که از هند شروع شده و جهان را در نوردیده در هاله‌ای ابهام فرو رفته است. در این ابهام جهان شمول، تشخیص اخبار درست از غلط کار دشواری است. همانطور که احتمالا همه می‌دانید، کووید-۱۹ خلاصه عنوان بیماری ویروس کرونا سال ۲۰۱۹ است. سندروم عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ناشی از ابتلا به ویروس سارس-کو-۲
عدد ۱۹ در انتهای عنوان کووید به این معنا نیست که ۱۸ ویروس کرونای دیگر وجود داشته و این یکی نوزدهمین کروناست بلکه به این خاطر است که این ویروس برای اولین بار در سال ۲۰۱۹ سر و کله اش پیدا شده است.
اما با همین سیاق قرار هم نیست کوید-۲۰ یا کوید-۲۱ داشته باشیم. پایگاه خبری فوربس درباره عناوینی که روی سویه‌های جدید کرونا گذاشته می‌شود توضیح داده و گفته نوع آلفا، بتا، دلتا، گاما، لاندا (این سویه در ایران به لامبدا مشهور شده است) و دیگر سویه‌هایی که در فهرست سازمان جهانی بهداشت به آن اشاره شده در واقع جهش‌های ژنتیکی همان ویروس سارس-کو-۲ هستند.
به عبارت دیگر، همه این سویه‌ها از نوع اولیه ناشی شده‌اند و اگر از هر کدام از این‌ها بپرسید پدرشان کیست؟ خواهند گفت کوید-۱۹. با این حال خبر شیوع ویروس کووید-۲۲ در روز‌های اخیر به ترند شبکه‌های اجتماعی ایران و جهان تبدیل شده. فوربس مدعی است که خبر شیوع کوید-۲۲ اولین بار توسط یک کمدین آمریکایی به نام گب سنچز منتشر شده و تا بعد از ظهر روز دوشنبه ۵۸ هزار توییت درباره کووید ۲۲ منتشر شده است. حال سوال اینجاست که واژه کووید ۲۲ از کجا آمدخ؟ آیا سازمان جهانی بهداشت یا سازمان پیشگیری از بیماری‌های عفونی آمریکا یا یک نهاد علمی دیگر چنین واژه‌ای را به کار برده‌اند؟
بررسی‌های نشریه سان انگلیس نشان می‌دهد این واژه اولین بار توسط یک استادیار دانشگاه زوریخ سوئیس به کار برده شده است. سای ردی استاد دانشگاه زوریخ نسبت به بروز نوع جدیدی از ویروس در سال ۲۰۲۲ هشدار داده و گفته این ویروس ممکن است خطر بزرگتری باشد.
این استاد دانشگاه از کووید ۲۲ به عنوان یک خطر بالقوه یاد کرده، اما بعد از گفتگوی اولیه خود با یک نشریه آلمانی به نام بلیک مصاحبه کرده و این بار به جای به کار بردن واژه کووید ۲۲ از واژه کووید ۲۱ برای سویه دلتا استفاه کرده است.
در وهله نخست باید تاکید کرد که سویه دلتا اولین بار در اکتبر سال ۲۰۲۰ در هند پیدا شده نه سال ۲۰۲۱ در نتیجه حتی اگر به اشتباه عنوانی قرار باشد روی آن گذاشته شود، این عنوان نباید کووید ۲۱ باشد.
دوم اینکه سویه دلتا یک جهش از همان کووید ۱۹ یا ویروس سارس-کو-۲ است در نتیجه نباید عنوان کووید ۲۱ را روی سویه‌های آن گذاشت. سوما، هنوز هیچ کووید ۲۲ در جهان شناسایی نشده است. به تلفن‌های همراهتان نگاه کنید. الان در ماه آگوست سال ۲۰۲۱ هستیم. حتی دولت‌ها هم هنوز برنامه‌هایشان را برای سال ۲۰۲۲ اعلام نکرده‌اند.
نگرانی‌ها امروز درباره سویه‌های دلتا و دلتاپلاس است که نسبت به نوع اصلی ویروس قدرت شیوع بالاتری دارند. بعد از این سویه باید نگران سویه لاندا بود که این سویه هم از نظر سازمان جهانی هنوز مایه نگرانی نیست بلکه در طبقه بندی سویه‌های مورد توجه دسته‌بندی شده است. موارد ابتلا به سویه لاندا (لامبدا) تا امروز در برخی نقاط جهان از جمله آمریکای جنوبی و ۳۰ کشور دیگر دیده شده است.
مساله مهمتر اینکه واکسن‌های موجود در برابر ابتلا به نوع شدید بیماری کرونا، بستری شدن و مرگ در اثر این ویروس موثر بوده‌اند. با اینکه نگرانی‌هایی در جهان نسبت به کمتر شدن اثرگذاری واکسن‌ها در مقابله با سویه دلتا یا لاندا نسبت به نوع اولیه یا آلفا وجود دارد، اما هنوز هم مطالعات در این زمینه تکمیل نشده است.
بسیاری از کارشناسان عرصه بهداشت سال ۲۰۲۲ را سال پایان پندمی کرونا می‌دانند. این پیش‌بینی هم با اتفاقی که در سال ۱۹۱۸ و پاندمی آنفولانزای اسپانیایی افتاده بود همخوانی دارد.
مجله فوربس سیر صعودی و نزولی ویروس کرونا را با آنفلوانزای اسپانیایی سال ۱۹۱۸ مقایسه کرده و گفته آنفلوانزای اسپانیایی با یک موج همه‌گیر در بهار ۱۹۱۸ شروع شد. در تابستان ۱۹۱۹ یک بار دیگر اوج گرفت و قبل از زمستان ۱۹۲۰ و پایان پاندمی موج سوم خود را تجربه کرد. همین اتفاق در مورد ویروس کرونا هم افتاده است. اثرگذاری ایمنی ایجاد شده در اثر واکسیناسیون و ایمنی جمعی ناشی از ابتلا زمانبر است.
این احتمال همیشه وجود دارد که سویه‌های جدیدی از ویروس ظهورکند. تا زمانی که ویروس امکان شیوع دارد، امکان جهش هم وجود خواهد داشت. هر بار ویروس در سلول‌های فرد مبتلا خود را بازسازی می‌کند، ممکن است جهش خطرناکی باشد یا بعضا خودش را ضعیف‌تر کند. تا زمانی که ساختار تاژک‌های ویروس کرونا تغییر رادیکالی نداشته باشد، واکسن‌ها اثر گذار خواهند بود.
فوربس در گزارش خود نوشته یکی از بزرگترین نگرانی‌ها امروز بروز «سویه فرار» است؛ سویه‌ای که ممکن است با نسخه‌های اصلی بسیار متفاوت باشد و از ایمنی ناشی از واکسن‌ها یا ایمنی طبیعی فرار کند یا آن را دور بزند. این شرایط مانند وقتی است که یک دوست نزدیک شما تعداد زیادی عمل جراحی زیبایی کند به گونه‌ای که شما دیگر او را تشخیص ندهید. به این ترتیب سیستم ایمنی شما نمی‌تواند ویروس جدید را تشخیص دهد و واکنش موثری در برابر آن نشان بدهد.
به خاطر داشته باشید که تغییرات ویروس به تدریج رخ می‌دهد. به نظر نمی‌رسد ورژن جدیدی به طور ناگهانی ظاهر شود بلکه پیکربندی پرتئین ویروس با هر نسل از سویه‌های جدید تغییراتی در خود ایجاد می‌کند. اگر سیستم‌های نظاتی بهداشت عمومی بتوانند نحوه تکامل نسخه‌های مختلف سارس-کو-۲ را دنبال کنند شاید بتوانند پیش‌بینی کنند چه زمانی ورژن جدید ظاهر می‌شود و قبل از آن واکسن موثر را تولید کنند.
هم فناوری mRNA که در تولید واکسن‌های فایزر و مدرنا مورد استفاده قرار گرفته همه آدنو ویروسی که در واکسن آسترازنکا و «جانسون‌اندجانسون» استفاده شده باید خودشان را برای سویه‌های جدید آپدیت کنند. داشتن چنین تکنولوژی‌های تولید واکسنی می‌توانند تغییر دهنده بازی باشد. در نتیجه اینطور نیست که مثل سال ۲۰۲۰ جهان یک باره غافلگیر شود.
در دوران پاندمی باید به خاطر داشت که نباید در رفتار در قبال ویروس زیاده‌روی کرد. یک طرف طیف همه‌گیری را بی‌اهمیت جلوه می‌دهند و مدعی‌اند که مساله مهمی نیست و با اقدامات احتیاطی می‌توان آن را دور زد. یک عده هم همه‌گیری را قیامت می‌دانند و معتقدند برای همیشه دوام خواهد داشت و جهان هیچ وقت از این ویروس جان سالم بدر نمی‌برد. هیج یک از این دو رویکرد افراطی درست نیستند.
در عوض باید رویکرد‌هایی علمی را در پیش گرفت. اقدامات پیشگیرانه مانند حفظ فاصله اجتماعی، استفاده از ماسک و می‌تواند به توقف زنجیره انتقال کمک کند. هرچه این زنجیره طولانی‌تر باشد احتمال ایجاد سویه‌های جدید بالاتر است.
سعی کنید خبرهایتان را از سازمان جهانی بهداشت دنبال کنید. آن‌ها واژگانشان را با احتیاط بیشتری انتخاب می‌کنند. سعی می‌کنند از استفاده از نام کشور‌ها و فرهنگ‌ها بر سویه‌های کرونا خودداری کنند تا مانع از نژادپرستی و نفرت مردم جهان از یکدیگر شوند. وقتی بدون پایه علمی از واژه‌هایی نظیر کووید-۲۱ یا کووید-۲۲ استفاده می‌کنید سبب ایجاد سردرگمی در مردم می‌شوید. یا از یک سوی دیگر ممکن است واقعا یک روزی چنین ویروسی ایجاد شود و در آن زمان مردم نمی‌توانند اخبار درست را از غلط تشخیص دهند.
به جای گمانه‌زنی درباره آنچه در اینده رخ خواهد داد بهتر است روی اقدامات پیشگیرانه و سرعت بخشیدن به نرخ واکسیناسیون تمرکز کنید. شاید جهان درگیر ۹۹ مشکل مختلف باشد، اما قطعا امروز کووید-۲۲ یکی از این مشکلات نیست.
