«اکرم سهرابی»، روانشناس و مدرس دانشگاه گفت: معیار‌های مربوط به هم کفو بودن و همسان بودن آنچنان که مدنظر این پلتفرم است در انتخاب زوج ناکافی هستند و باید در کنار این موارد به بلوغ روانی، اجتماعی، اقتصادی و شناخت دقیق و جامع از طرفین نیز توجه کرد.
دیدارنیوز ـ رییس مجلس شورای اسلامی ۲۱ تیرماه از سامانه «همدم» موسسه تبیان وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی رونمایی کرد. این پلتفرم توسط گروهی از جوانان با هدف انتخاب آگاهانه و ازدواج پایدار طراحی و مورد تایید نهاد‌های رسمی قرار گرفت. این سامانه با هدف همسان گزینی یا همسان همسری [۱]در بستر تلفن همراه طراحی شده و از ابتدای تصمیم‌گیری برای ازدواج به مدت ۴ سال پس از آن جوانان را همراهی خواهد کرد و آموزش‌ها و مشاوره‌های لازم را در آختیار آن‌ها قرار می‌دهد. همچنین در توضیح آن گفته شده است که آزمون‌های تخصصی شناختی به همراه تفسیر و توضیح به افرادی که تمایل به ازدواج دارند، در آن ارائه خواهد شد. اینکه این سامانه تا چه اندازه می‌تواند در انتخاب همسر و مشکلات موجود در این زمینه موثر عمل کند، خود محل بحث است و سبب شد با اکرم سهرابی، روانشناس و مدرس دانشگاه به گفتگو بنشینیم که مشروح آن را در ذیل می‌خوانید:
اکرم سهرابی پیرامون معیار‌های موجود در ازدواج گفت: ازدواج جوانان شاید در شرایطی که زندگی می‌کنیم، سخت به نظر برسد. اما انتخاب همسر و ازدواج به دلیل بار هیجانی بالا نیاز به نوعی خودشناسی دارد. چون احساسات تحت تاثیر قرار می‌گیرد و جوان در انتخابش ممکن است امور منفی را مثبت ارزیابی کند یا واقعیت‌ها را تحریف کند. انتخاب‌های غلط در ازدواج ممکن است به دلیل نداشتن معیار یا به دلیل معیار غلط باشد. به خاطر همین است که ممکن است منجر به شکست هم شود.
سهرابی افزود: در انتخاب همسر یکسری معیار‌هایی وجود دارد که ما روانشناسان آن‌ها را معیار‌های ناکافی می‌گوییم و متاسفانه آن‌ها در بین جوانان و خانواده‌ها به عنوان معیار‌های اصلی در انتخاب همسر تلقی می‌شود. معیار‌های ناکافی مثل تناسب اقتصادی، خانوادگی، تناسب تحصیلی و فرهنگی، سن و سال و قد و اندازه یا امور اعتقادی هستند. اگر یک جوان تنها به این موارد اکتفا کند، از نظر روانشناسان در دام ازدواج افتاده است. این در حالی است که برای ازدواج فرد باید از الگوی ۴ مرحله‌ای تبعیت کند تا ۹۰ درصد خوشبختی را در زندگی داشته باشد. معیار‌های ظاهری هر چند به نظر بعضی مهم شناخته نمی‌شود، اما دارای اهمیت بسیار است.
وی افزود: بنابراین ما می‌گوییم اولین معیار‌های ظاهری غیر قابل پرسش هستند. یعنی فرد از نظر صورت و استایل کسی را که انتخاب میکند، باید متناسب با میل او باشد. هر چه ویژگی‌های ظاهری طرف مقابل به love object فرد نزدیک باشد به طور ناهوشیارانه گرایش بیشتر وجذابیت را در نزد وی بالاتر می‌برد. پس ظاهر چرا مهم است؟ زیرا ازدواج یک رابطه عاطفی و جنسی است که در کشش عاطفی و جنسی ظاهر تعیین کننده است. زیرا زیبایی می‌تواند عادی باشد، اما عدم زیبایی هرگز عادی نخواهد شد و این باور غلط که بین جوانان در آستانه ازدواج اتفاق می‌افتد که اخلاق مهم است و ظاهر چندان مهم نیست، تا حدودی نادرست است؛ بنابراین وقتی ما از فرد می‌پرسیم که ظاهر طرف مقابلت چقدر مناسب است و فرد نمره ۶۰، ۷۰ یا ۸۰ بدهد، آنگاه است که ما به وی می‌گوییم که شما می‌توانید وارد مرحله دوم بشوید. مرحله دوم بررسی معیار‌های غیر ظاهری است که قابل پرسش است یعنی همان هم کفو بودن یک دختر و یک پسر است. به عبارتی همان معیار‌های بیرونی قابل پرسش است که باز اگر از فرد بخواهیم به لحاظ هم کفو بودن عدد بدهد ۵۰ درصد به آن نمره دهد. وقتی جوان این مرحله را هم گذراند وارد مرحله سوم می‌شود. یعنی بشناسد و هم اجازه بدهد شناخته شود. البته فاصله سنی هم اهمیت دارد. یعنی اینکه بیش از یک دهه بین دختر و پسر نباشد و هر دو در یک دهه قرار بگیرند و آشنایی هم در این مرحله بستگی به خانواده‌ها دارد که برخی از خانواده‌ها، چون بسته هستند تا سه ماه و برخی خانواده‌ها تا ۶ ماه می‌تواند ادامه داشته باشد. زمانیکه جوان متوجه شد احساسات اش درگیر شده، باید زمان آشنایی را متوقف کند، زیرا ممکن است در این لحظه انتخاب غلط را درست و نکات منفی را مثبت تلقی کند.
این روانشناس ادامه داد: در دوران آشنایی افراد باید روانشناسی بازی را کنار بگذارند و صادقانه رفتار کنند، ولی در کنارش یک دفترچه ثبت نگرانی هم داشته باشند تا از نظرات و راهنمایی‌های روانشناسان هم استفاده کنند. در این مرحله هم والدین باید تنها نظاره گرغیر مستقیم باشندتا آزادی انتخاب آن دو را تحت تاثیر قرار ندهند. در نهایت باید از نظرات مشاوران استفاده کنند تا امور مربوط به سلامت روان آن‌ها بررسی شود. برای مثال جلساتی برای افراد در این مرحله گذاشته شده باشد و مهارت‌های ارتباطی به آن‌ها آموزش داده شود. زیرا شناخت سلامت روان سبب می‌شود دختر و پسر قدرت فهم و هضم تفاوت‌ها را پیدا کنند و به تفاوت‌های یکدیگر احترام بگذارند.
سهرابی در خصوص سامانه همدم و معایب و مزایای آن گفت: در کشور‌های دیگر هم شاهد برنامه‌هایی مثل همدم هستیم و حتی ازدواج‌هایی هم به این شکل صورت گرفته و موفق هم بوده، در ایران هم این برنامه ممکن است موفق باشد. اما هر چقدر این علم پیشرفته‌تر باشد، می‌تواند مزایای لازم را داشته باشد. به هر حال ما در درنیای دیجیتال و مجازی زندگی می‌کنیم و استفاده از این نوع اپلیکیشن‌ها به مرور برای انتخاب‌ها و گزینش‌ها بیشتر هم خواهد شد.
وی افزود: از سویی تنها هم کفو بودن و همسان بودن آنچنان که مدنظر این پلتفرم است، کافی نیست. زیرا این علت‌ها ناکافی هستند و لازم است امور و موارد دیگر نیز لحاظ شوند.
سهرابی درباره همسریابی اصولی و معیار‌های آن گفت: مهمترین معیار باید مسوولیت پذیری و قبول مسوولیت از سوی افراد باشد. جوانان نه تنها باید به بلوغ فیزیولوژی بلکه باید به بلوغ روانی، اقتصادی و اجتماعی هم رسیده باشند. صرفا هم کفو بودن آنچنان که مدنظر پلتفرم همدم است، در این زمینه پاسخگو نیست. از سویی وجود کمک‌های مالی و همچنین کمک‌ها و مشاوره‌های روانشناسی هم می‌تواند در این زمینه مفید و موثر باشد.
سهرابی در خصوص میزان اثربخشی پلتفرم همدم گفت: این پلتفرم می‌تواند مفید و موثر باشد به شرطی که شناخت عمیق و دقیق از طرفین حاصل شود. قبل از انتخاب همسر افراد باید خودشناسی، خود کنترلی، اعتماد به نفس و مدیریت استرس و هیجان و همچنین مهارت‌های لازم برای برقراری ارتباط را دارا باشند. تنها در این صورت است که می‌توان گفت این پلتفرم موفق خواهد بود.
سهرابی در نهایت به راهکار‌هایی در خصوص انتخاب همسر اشاره کرد و گفت: انتخاب همسر جز مهمترین انتخاب‌های یک فرد در زندگی می‌باشد و با احتیاط ودقت بیشتری باید شکل بگیرد، زیرا اگر اشتباهی صورت بگیرد به همان اندازه پیامد‌های جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت. به همین خاطر است که خود کنترلی، مذاکره و حل تعارض را می‌طلبد و از والدین انتظار می‌رود که به جوانان یاد دهند و اگر بستری برای انتقال این اطلاعات از سوی والدین فراهم نشود، می‌تواند از طریق زمینه‌های دیگر مثل سامانه همدم صورت بگیرد.
وی افزود: افراد باید بتوانند تکالیف زوجی و معیار‌های زندگی را بدانند و ازدواج را تنها به عنوان انجام یک تکلیف و رفع خلا روانی و عاطفی و یا توصیه خانواده ندانند. هر چه یک دختر و پسر آگاهانه‌تر انتخاب کنند، می‌تواند باعث شود که یک ازدواج موفق تری شکل بگیرد. همچنین درصد موفقیت در ازدواج بستگی به ۴ بلوغ مطرح شده در فوق و همچنین پختگی درمهارت‌های ارتباطی دارد. یعنی هر چه شناخت بیشتر و خالصانه باشد، تعارض به همان اندازه کاهش می‌یابد و در نتیجه می‌توان گفت خوشبختی نتیجه همپوشانی نیاز‌ها و پختگی در مهارت‌هاست.
[۱]. همسان همسری، همان قانون شباهت است و بیان میکند که افراد مایلند همسرانی انتخاب کنند که با خودشان از نظر ویژگی‌های فرهنگی، اجتماعی و روانی مشابه باشند. /دانشگاه علوم پزشکی بابل، نشریه اسلام و سلامت دوره اول، شماره سوم، پاییز ۹۳
