در سال ۲۰۱۵ ویدئویی در رسانه‌های جهان منتشر شد که یکی از محققان در حال غواصی یک نی را از سوراخ بینی یک لاک‌پشت خارج کرد، در آن زمان جمله " از نی استفاده نکنید، یک لاک‌پشت را نجات دهید" به شعاری برای منتقدان استفاده از پلاستیک تبدیل شد، این وضعیت اسف بار آب‌های دنیا است.
دیدارنیوز ـ اقیانوس‌ها ریه آبی زمین هستند اگر ظرفیت آن‌ها را برای تولید اکسیژن کاهش دهیم، نحوه عملکرد این ریه را تغییر خواهیم داد، اگر اقیانوس‌ها دی اکسید کربن کمتری جذب کنند، کره زمین می‌تواند با تغییرات غیرقابل تصوری در آب و هوا روبرو شود که ورود حجم زیاد پلاستیک به پهنه‌های آبی این روند را سرعت می‌بخشد، از طرفی خود تغییرات آب و هوایی نیز مواد پلاستیکی بیشتری را به دریا می‌ریزد، طبق تحقیقات انجام شده، پیش بینی می‌شود گرم شدن کره زمین و افزایش سیلاب باعث ورود میکروپلاستیک بیشتری به دریا‌ها می‌شود.
محققان معتقدند آلودگی پلاستیک فقط مساله اقیانوس‌ها نیست، این یک مساله اقلیمی و در واقع یک مساله بهداشت انسانی است که در چند دهه اخیر کره زمین را درگیر کرده و در حال بریدن نفس موجودات زنده آن است، چند سالی است که پلاستیک در زندگی انسان جایگاه ویژه‌ای یافته است در واقع پلاستیک‌ها به اجزای اساسی محصولات و بسته بندی‌ها تبدیل شده اند، زیرا بادوام، سبک و ارزان هستند، اما با وجود اینکه مزایای بی شماری دارند، به دلیل این که از سوخت‌های فسیلی نشات می‌گیرند از گهواره تا گور گاز‌های گلخانه‌ای در محیط منتشر می‌کنند.
البته پلاستیک فقط حیات موجودات در خشکی را تهدید نمی‌کند بلکه چند سالی است راهش به دریا‌ها و اقیانوس‌ها نیز باز شده و در قالب میکروپلاستیک زندگی آبزیان را تهدید می‌کند، اقیانوس‌ها و دریا‌ها پهنه‌های آبی ارزشمندی به لحاظ تامین مواد غذایی و همچنین مسائل آب و هوایی هستند، این پیکره‌های آبی تقریبا ۷۱ درصد سطح کره زمین که مساحتی حدود ۳۶۱ میلیون کیلومتر مربع است را پوشانده شده اند و زیستگاه حدود ۲۳۰ هزار گونه جانوری شناخته شده هستند، البته بخش عمده‌ای از ژرفای اقیانوس‌ها هنوز کشف نشده که بر این اساس تخمین زده می‌شود بیش از دو میلیون گونه جانوری آبزی وجود داشته باشد که مانند تمام زیست بوم‌های طبیعی دستخوش تغییرات ناشی از زیاده خواهی انسان شده اند.
چند سالی است دشمن جدیدی به نام پلاستیک و میکروپلاستیک به فهرست دشمنان اقیانوس‌ها اضافه شده است. تخمین زده می‌شود هر ساله حدود ۵ تا ۱۲ میلیون تُن پلاستیک بر اثر فعالیت‌های انسانی وارد محیط‌های دریایی می‌شود. قطعات پلاستیکی کوچک، فیبر‌ها و گرانول‌هایی با اندازه کوچکتر از ۵ میلیمتر به عنوان میکروپلاستیک‌ها شناخته می‌شوند که در بیشتر موارد با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیستند، یکی از پیامد‌های مهم زیست محیطی حاصل از افزایش استفاده از پلاستیک‌ها است.
علی مهدی نیا عضو هیات علمی و رئیس پژوهشکده علوم دریایی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس گزارش مجمع جهانی اقتصاد، امروزه حدود ۴ تا ۸ درصد از مصرف سالانه جهانی نفت با پلاستیک همراه است که اگر این اتکا به پلاستیک ادامه یابد پلاستیک‌ها ۲۰ درصد سرانه مصرف نفت تا سال ۲۰۵۰ را به خود اختصاص می‌دهند، صرفه جویی در منابع از طریق تولید مسئولانه، مصرف، استفاده مجدد و بازیابی مواد بدون سوزاندن یا دفن زباله، بهترین راه برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای است، اما رسیدن به این مهم نیاز به یک تغییر فرهنگی عظیم و تغییر در هر مرحله از چرخه زندگی یک محصول دارد.
وی افزود: وقتی مردم به پلاستیک فکر می‌کنند، تمایلی ندارند که به شروع چرخه زندگی آن فکر کنند در حالی که آغاز چرخه زندگی آن واقعاً با توسعه نفت و گاز آغاز می‌شود. نفت، گاز و زغال سنگ سوخت‌های فسیلی سازنده پلاستیک‌ها هستند. استخراج و حمل و نقل این سوخت‌های فسیلی یک فرایند پر مصرف کربن است، محققان تخمین زده اند که ۱۲.۵ تا ۱۳.۵ میلیون تن معادل دی اکسید کربن در سال هنگام استخراج و انتقال گاز طبیعی برای ایجاد مواد اولیه تولید پلاستیک در ایالات متحده آمریکا در محیط منتشر می‌شود.
وی ادامه داد: پالایش پلاستیک همچنین به گاز‌های گلخانه‌ای احتیاج دارد. در سال ۲۰۱۵ میزان تولید گاز‌های گلخانه‌ای حاصل از تولید اتیلن، قطعه سازنده پلاستیک‌های پلی اتیلنی، ۱۸۴.۳ تا ۲۱۳ میلیون تن معادل دی اکسید کربن بوده است که طبق تحقیقات انجام شده حدود دی اکسید کربن تولید شده توسط ۴۵ میلیون وسیله نقلیه مسافری در طول یک سال است. پیش بینی می‌شود انتشار دی اکسیدکربن حاصل از تولید اتیلن در سطح جهان، بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۳۰، ۳۴ درصد گسترش یابد.
عضو هیات علمی و رئیس پژوهشکده علوم دریایی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: حدود ۴۰ درصد پلاستیک‌ها جهت بسته بندی استفاده می‌شود. معمولاً بسته بندی‌ها یک بار مصرف اند بنابراین یک فرایند سریع برای دفع آن‌ها نیاز است. این بسته بندی‌ها را می‌توان به سه روش مختلف دفن زباله، سوزاندن یا بازیافت پردازش کرد.
وی تاکید کرد: سوزاندن زباله بیشترین تأثیر را بر تغییر اقلیم دارد، بر اساس گزارش‌های موجود، میزان انتشار آلاینده‌های ایالات متحده در اثر سوزاندن پلاستیک در سال ۲۰۱۵، حدود ۵.۹ میلیون تن معادل دی اکسید کربن بوده است، براساس پیش بینی‌های شورای جهانی انرژی، اگر تولید و سوزاندن پلاستیک طبق انتظار افزایش یابد، انتشار گاز‌های گلخانه‌ای تا سال ۲۰۳۰ به ۴۹ میلیون تن و در سال ۲۰۵۰ به ۹۱ میلیون تن می‌رسد.
وی افزود: تأثیر سوزاندن زباله بر آب و هوا تنها نگرانی نیست، کارخانه‌های زباله سوزی معمولا در نزدیکی جوامع کم درآمد ساخته می شوند و در واقع افرادی که در معرض آلودگی این کارخانه‌ها قرار دارند، اغلب افرادی هستند که کمترین میزان زباله را تولید می‌کنند در حالی که مجبورند بیشترین اثرات آن را متحمل شوند، دفن زباله تأثیر آب و هوایی بسیار کمتری نسبت به سوزاندن آن دارد، برای سال‌های متمادی، ایالات متحده و بسیاری دیگر از کشور‌های غربی مقدار زیادی از زباله‌های آلوده خود را به چین می‌فرستادند و مسئولیت مدیریت پسماند را بر عهده داشتند. در سال ۲۰۱۸، چین در‌های خود را به روی بازیافت آلوده غرب بست. ایالات متحده به جای افزایش ظرفیت بازیافت داخلی، اکنون زباله‌ها را به کشور‌های دیگر مانند تایلند، مالزی و ویتنام می‌فرستد، اما برخی از این کشور‌ها نیز شروع به رد بازیافت غرب کرده اند. بازیافت می‌تواند پل مهمی در راه کاهش زباله‌ها باشد، اما به واقع جهان باید مشکل اعتیاد به پلاستیک را در این برهه حل کند.
مهدی نیا اظهارداشت: بعد از استفاده از پلاستیک، مردم ممکن است آن‌ها را به صورت هدفمند و یا تصادفی به محیط زیست بریزند حتی اگر پلاستیک‌ها به محل دفن زباله بروند، برخی از آن‌ها به قدری سبک هستند که در اثر باد جابه جا و وارد آبراه‌ها می شوند، پلاستیک‌ها می‌توانند از طریق تجزیه بیولوژیکی یا قرار گرفتن در معرض آفتاب، گرما یا آب، به قطعات کوچکتر به نام میکروپلاستیک تقسیم شوند. این میکروپلاستیک‌ها حتی در اعماق اقیانوس‌ها و در سراسر کره زمین پراکنده می شوند. مواد شیمیایی سمی می‌توانند به میکروپلاستیک‌ها متصل شده و اجزاء سمی ایجاد کنند که آبزیان آن‌ها را می خورند.
وی گفت: مطالعات نشان می‌دهد که پلاستیک‌ها هنگام قرار گرفتن در معرض تابش خورشید، گاز‌های گلخانه‌ای منتشر می کنند و حاکی از آن است که یکی از متداول‌ترین پلاستیک‌های موجود در اقیانوس‌ها در حال حاضر، پلی اتیلن با چگالی کم است که هنگام تجزیه، گاز‌های گلخانه‌ای آزاد می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهد که آلودگی میکروپلاستیک همچنین می‌تواند بر چگونگی آزادسازی موثر گاز‌های گلخانه‌ای در اقیانوس‌ها تأثیر بگذارد. از لحاظ تاریخی، اقیانوس‌ها بین ۲۰ تا ۴۰ درصد از انتشار CO ۲ از فعالیت‌های مرتبط با انسان را جذب کرده اند. گیاهان میکروسکوپی (ریز جلبک ها) و جانوران میکروسکوپی (زئوپلانکتون ها) کربن را در سطح اقیانوس‌ها گرفته و آن را به اعماق اقیانوس‌ها جایی که این کربن می تواند ذخیره شود، منتقل می‌کنند.
وی افزود: با این حال، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که ریز جلبک‌ها و زئوپلانکتون‌ها تحت تأثیر آلودگی میکروپلاستیک قرار دارند. مطالعات نشان می‌دهد که ریز جلبک‌ها تحت تاثیر آلودگی میکروپلاستیک‌ها قرار گرفته اند و این مساله باعث کاهش توانایی این گیاهان در به دام انداختن کربن از طریق فتوسنتز می‌شود. همین مطالعات نشان می‌دهد که آلودگی میکروپلاستیک‌ها می‌تواند موفقیت تولید مثل، میزان متابولیسم و طول عمر زئوپلانکتون را کاهش دهد. بر این اساس این مطالعات نشان می‌دهد که آلودگی میکروپلاستیک‌ها ممکن است در سیستم ترسیب کربن طبیعی در اقیانوس‌ها مزاحمت ایجاد کند.
مهدی نیا ادامه داد: ذرات ریز و سبک پلاستیک‌ها می‌توانند برای مدت طولانی روی سطح دریا شناور باشند. سطح دریا غنی از ترکیبات شیمیایی است که توسط موجودات دریایی در زیر دریا تولید می‌شود. گاهی اوقات این مواد باعث می‌شوند سطح دریا به صورت لایه‌ای درخشان، تیره یا روشن ظاهر شود. سطح دریا همچنین اقیانوس و جو را به هم متصل می‌کند و مبادلات مهم بین این دو سیستم را کنترل می‌کند. ذرات پلاستیک می‌توانند میزان ترکیبات شیمیایی موجود در لایه سطح دریا را افزایش دهند، زیرا میکروارگانیسم‌های دریایی (مانند باکتری ها) ممکن است در حضور ذرات پلاستیک بازده بیشتری نسبت به محیط‌های فاقد پلاستیک داشته باشند.
وی افزود: این افزایش تولید و فعالیت باکتریایی می‌تواند محتوای اکسیژن آب را کاهش دهد. وجود میکرو پلاستیک‌ها در سطح دریا یک مشکل جدی است که می‌تواند در فرآیند‌های اساسی زیستی تداخل ایجاد کند. این فرآیند‌ها جریان گاز‌های مهم مانند اکسیژن را بین سطح دریا و جو کنترل می‌کنند. با استفاده از اکسیژن، باکتری‌ها مواد آلی موجود در آب دریا را تغییر داده و در این فرآیند، دی اکسید کربن تولید می‌کنند. وقتی پلاستیک زیادی وجود داشته باشد، باکتری‌ها اکسیژن بیشتری مصرف می‌کنند و اکسیژن کمتری برای زندگی دیگر موجودات در دسترس خواهد بود. اقیانوس‌ها ریه آبی زمین اند اگر ظرفیت آن‌ها را برای تولید اکسیژن کاهش دهیم، نحوه عملکرد این ریه را تغییر خواهیم داد. وقتی مقدار زیادی مواد آلی در سطح اقیانوس وجود داشته باشد، جریان اکسیژن از اقیانوس به جو ممکن است کند شود.
عضو هیات علمی و رئیس پژوهشکده علوم دریایی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: از طرفی جریان دی اکسید کربن نیز از جو به اقیانوس ممکن است، کند شود که این مساله مشکل بزرگی ایجاد می‌کند، اقیانوس‌ها یکی از غرق کنندگان اصلی دی اکسید کربن هستند، به این معنی که آن‌ها مقدار زیادی از دی اکسید کربنی را که انسان از طریق احتراق سوخت‌های فسیلی به اتمسفر منتشر می‌کند، جذب می کنند تا بیش از حد، باعث ایجاد اثر گلخانه‌ای و تغییرات آب و هوایی جهانی نشود، اگر اقیانوس‌ها دی اکسید کربن کمتری جذب کنند، کره زمین می‌تواند با تغییرات غیرقابل تصوری در آب و هوا روبرو شود، از طرفی خود تغییرات آب و هوایی نیز مواد پلاستیکی بیشتری را به دریا می‌ریزد، طبق تحقیقات انجام شده، پیش بینی می‌شود گرم شدن کره زمین و افزایش سیلاب باعث ورود میکروپلاستیک بیشتری به دریا‌ها می‌شود.
