مذاکره میان تهران و ریاض در سایه مذاکرات وین ادامه دارد. مصاحبه جدید محمد بن سلمان نیز مهر تاییدی بر این جریان است. به نظر همه کشورهای منطقه و آمریکایی‌ها از این بهبود روابط راضی هستند و البته ناراضی بزرگ احتمالا اسرائیل است.
دیدارنیوز ـ پرستو بهرامی‌راد: آیا سیمای روابط قدرت‌های منطقه‌ای خاورمیانه در حال تغییر است؟ در واقع کشورهای منطقه با تغییرات در کاخ سفید و همچنین شرایط جدید جهان بعد از کرونا به دنبال شکل جدیدی روابط بین کشور‌ها هستند. دو قدرت بزرگ منطقه یعنی ایران و عربستان بعد از چندین سال تنش شدید بالاخره بر سر یک میز نشسته اند.
اخیراً گزارش‌هایی از گفتگو‌های مستقیم، ولی مخفیانه بین مقامات ارشد ایران و عربستان منتشر شده که بر اساس آن دو کشور در تلاش برای اصلاح روابط هستند. این مذاکرات که در بغداد انجام شده و روزنامه فایننشال تایمز به نقل از یکی از مقامات گفته بود که دور اول مذاکرات نهم آوریل (۲۰ فروردین) مثبت ارزیابی شده است. به گزارش رویترز نیز دور دوم مذاکرات تا پایان ماه جاری میلادی برگزار می‌شود.
اما اتفاق مهمی که در روند این مذاکرات نیمه پنهانی رخ داده، مصاحبه محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان بود که در واقع مهر تأییدی بر تغییر مواضع رسمی عربستان سعودی بود. او ایران را یک کشور همسایه خوانده که عربستان خواهان رابطه‌ای خوب با آن است. در حقیقت بعد از چندین سال تنش جدی میان دو کشور روابط ایران و عربستان وارد شکل جدید شده است.
بعد از این مصاحبه کشورهای منطقه نیز از چنین رویکردی به شدت استقبال کردند. عمران خان، در پیامی توییتری نوشته است: «ایران همسایه ما است و عربستان دوست نزدیک ما. این اقدام صلح جویانه موجب تقویت امت اسلامی خواهد شد.» همچنین محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی، از مواضع جدید محمد بن سلمان حمایت و قدردانی کرد. محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر نیز از روابط ایران و عربستان استقبال و حمایت کرد.
منطقه خاورمیانه سال‌ها است که دچار یک تنش فراگیر و بی پایان قرار گرفته است و با حضور دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری آمریکا در کاخ سفید تنش‌ها به اوج خودش رسیده بود. اما شرایط امروز تغییر کرده است و کشورهای منطقه به دنبال ثبات هستند و سعی دارند روابط بین کشورهای منطقه و غرب را سامان جدی بدهند. البته در این میان هنوز اسرائیلی وجود دارد که ممکن است شرایط را پیچیده کند و نگذارد تنش پایانی داشته باشد. با این حال به نظر می‌رسد کاخ سفید امروز شرایط دیگری برای منطقه در نظر گرفته و بی شک دوستان خود در منطقه را مجبور به تغییر روش خواهد کرد.
بدون تردید مذاکرات وین و اخبار آن بی ربط به موضع جدید عربستان در قبال ایران نیست. اخبار خوبی از وین و کاخ سفید در خصوص تحریم‌های ایران به گوش می‌رسد مشابه چنین اخباری در چند وقت اخیر در خصوص حضور ایران در اوپک می‌آید و همین شرایط جدید را برای عربستان به گونه‌ای دیگر ترسیم می‌کند.
اخیراً دولت بایدن اعلام کرده که در حال بررسی ساختار پیچیده تحریم‌های اعمال شده علیه ایران توسط ترامپ است تا تحریم‌هایی را که مانع از بهره‌برداری ایران از منافع توافق می‌شوند، لغو کند. این فهرست ممکن است برخی تحریم‌های غیرهسته‌ای را در بر بگیرد.
با احیای توافق برجام و برداشته شدن تحریم‌های ایران، شرایط منطقه نیز تغییرات عمیقی خواهد کرد. تا زمانی که دونالد ترامپ در کاخ سفید مستقر بود، عربستان سعودی فکر می‌کرد که می‌تواند خواسته هایش را به ایران تحمیل کند و در جنگ یمن به توفیق برسد و همچنین در منطقه ائتلافی که علیه قطر ساخته بود را به خوبی پیش ببرد. اما با خروج ترامپ از کاخ سفید و آمدن جو بایدن و رویکرد جدی کاخ سفید به مسائلی مثل برجام و یمن و حقوق بشر، عربستان متوجه شد باید تغییر استراتژی بدهد و روش جدید را در منطقه و به خصوص در مورد ایران دنبال کند.
بر همین اساس امروز با ایران بر سر یک میز می‌نشیند و همچنین خواهان شرکت فعالانه ایران در مذاکرات برجام شده است.
در واقع در مذاکرات شکل گرفته میان ریاض و تهران، موضع دولت جدید آمریکا را نمی‌توان نادیده گرفت. بی شک عدم حمایت دولت بایدن در جنگ یمن و احیای برجام شکل جدید به معادلات منطقه خواهد داد که به نفع عربستان نخواهد بود. البته تنش زدایی بین عربستان و ایران به نفع ایالات متحده است. هر اتفاقی که خطر جنگ را در خاورمیانه کاهش دهد، نگرانی آمریکا برای منافع اش را نیز کاهش می‌دهد. این تنش زدایی همچنین می‌تواند احساس نیاز به استقرار نیرو‌های نظامی ایالات متحده یا سایر تعهدات پرهزینه به نام حمایت از دوستان در منطقه را کاهش دهد. به همین دلیل بایدن تمام سعی خود را برای کاهش تنش در منطقه خواهد کرد و طبق گزارش‌ها تصمیم دارد یک هیات در آینده‌ای نزدیک به منظور مذاکره با همپیمانان اصلی واشنگتن، برای کاهش تنش در منطقه به خاورمیانه خواهد آمد.
در حقیقت مذاکره تهران و ریاض در قالب کاهش تنش در منطقه که به نفع هم کشورهای منطقه و هم آمریکا است، شکل گرفته است. با این حال سیاست عرصه تغییر‌ها است و باید دید این روند تا کجا ادامه خواهد یافت. در این میان اما یک ناراضی بزرگ وجود خواهد داشت و آن هم اسرائیل است. اسرائیلی که از توطئه‌های آن نباید غافل بود.
