محمدرضا گودرزی: نگران ربات‌ها نیستم

دیدارنیوز ـ این داستان‌نویس در گفتگویی در پی اظهارنظر مطرح‌شده از سوی کازوئو ایشی‌گورو، نویسنده انگلیسی ژاپنی‌تبار برنده نوبل ادبیات مبنی بر این‌که «در آینده پیش رو ممکن است ماشین‌ها با رمان‌نویسان رقابت کنند و شاید از آن‌ها پیشی بگیرند»، در خصوص احساس خطر نویسندگان ایرانی درباره خلق داستان و آثار ادبی از سوی ربات‌ها به واسطه هوش مصنوعی و امکان‌سنجی این مسئله اظهار کرد: این اظهارنظر تحت تاثیر فضای تکنولوژیک کشور‌های پیشرفته صنعتی و یک‌سری فرضیه است. از حدود ۵۰، ۶۰ سال پیش هم همیشه این صحبت بوده است که ربات‌ها جای انسان را می‌گیرند.

او ادامه داد:، ولی در خصوص هنر و تخیل، خیلی‌ها معتقدند که گرفتن جای انسان توسط ربات‌ها ناممکن است؛ چون ربات آن اطلاعاتی را که دریافت می‌کند، پردازش می‌کند و نمی‌تواند چیزی را از خودش ایجاد کند، در حالی که هنر در این ایجاد کردن است؛ بنابراین خلق رمان توسط ربات‌ها و پیشی گرفتن آن‌ها از رمان‌نویسان ناممکن است.

گودرزی سپس به بحث‌های مطرح‌شده مشابه در گذشته نیز اشاره کرد و گفت: حدود دو، سه دهه پیش هم بحث‌هایی مبنی بر «مرگ رمان» مطرح شده بود. فوکویاما، متفکر آمریکایی بحثی را در این خصوص مطرح کرده بود، عده‌ای پذیرفتند و عده‌ای هم نپذیرفتند و گفتند که مرگ رمان اصلا معنا ندارد؛ گسترش فضای مجازی در جای خودش است و رمان هم جای خودش را دارد و تاریخ نشان داد که همین‌طور است.

این نویسنده افزود: در خصوص بحث مطرح‌شده از سوی ایشی‌گورو هم چنین چیزی نشدنی است. ربات‌ها در زمینه صنعت می‌توانند به چنین مرحله‌ای برسند، ولی در هنر این‌طور نیست، چون بخشی از آن تخیل است. مگر این‌که هنر را واقع‌گرای گزارشی در نظر بگیریم، که در این صورت دیگر تفاوتی نمی‌کند که کار یک ربات باشد یا یک آدم نویسنده که کارهایش ارزشی ندارند. اما به لحاظ ماهیتی به نظرم این پیش‌بینی ناممکن است و اصلا هیچ جای نگرانی هم ندارد. حتی اگر چنین چیزی هم پیش بیاید، هنر باز هم راه خودش را پیدا می‌کند.

محمدرضا گودرزی سپس در پاسخ به سوالی درخصوص افزایش احتمال خلق آثار ادبی توسط ربات‌ها با وجود ایجاد احساس در آن‌ها به‌واسطه هوش مصنوعی بیان کرد: من هم این را شنیده‌ام؛ حتی ربات‌هایی که نقاشی می‌کشند. اما با این حال من معتقدم که امکان ندارد ربات از هیچ، چیزی را خلق کند. اما در خیلی از مواقع هنر و ادبیات، از هیچ خلق کردن است.

این مدرس داستان‌نویسی سپس گفت: ممکن است ربات‌ها آثاری را بنویسند و شبیه به بعضی از کار‌ها هم بشود، اما خلق آن اثر هنری ناب ناممکن است. چون تخیل چیز‌هایی را می‌سازد که اصلا وجود ندارد، بعضا ممکن است در آینده اتفاق بیفتد و ممکن است در فضای تمثیلی دیگری باشد.

گودرزی اضافه کرد: علاوه‌بر این، احساس با تخیل فرق دارد. حتی اگر فرض کنیم که هوش مصنوعی کاملا احساسات را در ربات‌ها ایجاد کند، باز هم این با تخیل فرق می‌کند. حیوانات هم احساس دارند، البته به شکل خفیف‌تر و نه مثل انسان. اما تخیل ندارند، برای همین می‌گویند که هیچ انسانی نمی‌تواند بخندد.

او در پایان در خصوص محدودیت‌های زبان فارسی در خلق آثار ادبی توسط ربات‌ها اظهار کرد: تا آن‌جا که اطلاع دارم، رسم‌الخط فارسی محدودیت‌هایی در این مسئله دارد؛ بنابراین ما از آخرین کشور‌هایی هستیم که ممکن است در این‌باره با بحران مواجه شویم. حتی اگر اروپا و آمریکا هم با این بحران مواجه شوند، ما به دلیل این‌که زبان‌مان خیلی با این روند هماهنگ نیست، دیرتر با آن مواجه می‌شویم و بنابراین من نگران نیستم و اصلا به عمر ما قد نمی‌دهد و به این زودی‌ها اتفاق نمی‌افتد.