مشکلات نیرو‌های پیمانی دولت؛ این بار وزارت نفت!

دیدارنیوز – رسول شکوهی: از گذشته این ذهنیت در افکار عمومی وجود داشت که استخدام دولت شدن مزایای زیادی دارد و رسیدن به کار دولتی کار هر کسی نیست و اگر هم فردی به این مرحله می‌رسید دستاورد بزرگی برای او محسوب می‌شد. این ذهنیت قدیمی بر فرض درست بودن برای آن دسته از افرادی است که به صورت رسمی به استخدام دولت در می‌آیند، اما دولت گونه‌های دیگری از استخدام هم دارد که تفاوت‌های زیادی با نوع رسمی آن دارد.

نوع دیگری از استخدام دولتی وجود دارد که به آن استخدام پیمانی گفته می‌شود. تفاوت استخدام پیمانی و رسمی در این است که حقوق و مزایای نیرو‌های رسمی به مراتب بیشتر از نیرو‌های پیمانی است و با اینکه هر دو بیمه خواهند شد، ولی قرارداد‌های پیمانی شامل وضعیت بازنشستگی نخواهد شد. همچنین مدت زمان قرارداد‌های پیمانی محدود است و با اینکه گفته می‌شود قرارداد‌های پیمانی پنج ساله است، ولی موارد یک ساله هم دیده می‌شود. در زمینه پاداش و خدمات هم اولویت با نیرو‌های رسمی است و پیمانی‌ها در حاشیه قرار دارند. اخراج کارکنان رسمی مشروط به عوامل خاصی است و فرآیند پیچیده‌ای دارد، ولی برای پیمانی‌ها کارفرما می‌تواند به راحتی این نیرو‌ها را حذف کند. هر چند که گفته می‌شود نیرو‌های پیمانی بعد از چند سال استخدام رسمی می‌شوند، ولی در عمل در بسیاری از دستگاه‌های اجرایی و وزارتخانه‌ها این مساله تبدیل به بحران شده است.

این نکات فقط برای نیرو‌های پیمانی بود و نیرو‌های دیگری نیز وجود دارند که تحت عنوان نیرو‌های قراردادی شناخته می‌شوند و وضعیت آن‌ها به مراتب بدتر از نیرو‌های پیمانی است و آن‌ها قصه مجزایی دارند. به صورت کلی آخرین بررسی‌ها از آمار و اطلاعات کارکنان دستگاه‌های اجرایی (مشمول و غیرمشمول قانون مدیریت خدمات کشوری) و نهاد‌های انقلابی بر اساس وضعیت استخدامی آن‌ها نشان می‌دهد که از مجموع حدود دو میلیون و ۲۷۷ هزار کارمند، بیش از یک میلیون و ۵۳۴ هزار و ۵۰۰ نفر رسمی هستند که بالغ بر ۶۷ درصد مجموع کارکنان در دستگاه‌های اجرایی را در بر می‌گیرد. در رابطه با باقی کارکنان دولت هم باید گفت که ۱۳ درصد کارکنان پیمانی، ۱۳ درصد قراردادی و ۶ درصد کارگری هستند.

با این اوصاف بیش از ۲۹۹ هزار نفر نیرو‌های پیمانی، ۳۰۷ هزار و ۸۶۰ نفر قراردادی و بیش از ۱۳۵ هزار نفر به صورت کارگری با دولت قرارداد دارند. البته این آمار براساس اطلاعات سال ۹۷ است.

خیلی سال است که صحبت از تبدیل وضعیت نیرو‌های پیمانی به رسمی در رسانه‌ها شنیده می‌شود. هر چند وقت یکبار خبری می‌آید تا خبر بعدی. هر چند وقت یکبار هم گروهی از نیرو‌های پیمانی مقابل مجلس شورای اسلامی دست به تجمع اعتراضی می‌زنند تا تجمع اعتراضی بعدی. ۱۹ اسفند ۹۹ هم یکی از روز‌هایی بود که بخشی از نیرو‌های پیمانی کشور مقابل مجلس دست به اعتراض زدند.

این بار این تجمع برای کارکنان پیمانی وزارت نفت بود. در برخورد اول شاید این تصور به وجود بیاید که نیرو‌های شاغل در وزارت نفت وضعیت خوبی دارند، ولی این تلقی به هیچ وجه برای نیرو‌های پیمانی این وزارتخانه ثروتمند صادق نیست. دیدار با یکی از افراد حاضر در این تجمع که از نیرو‌های متخصص وزارت نفت محسوب می‌شود گفت و گویی داشته است.

او به این نکته اشاره دارد که در وزارت نفت انواع و اقسام قرارداد‌ها وجود دارد. از قرارداد‌هایی که حداقل دستمزد را پرداخت می‌کنند تا قرارداد‌های که با همان مدرک و سابقه و مهارت عدد‌های ۲۰ تا ۳۰ میلیونی به عنوان حقوق و دستمزد در آن‌ها ثبت شده است. این نیروی پیمانی از حجم بالای تبعیض در وزارت نفت گله دارد و بر این نکته تاکید می‌کند که هر چند وقت یکبار قول‌های مختلفی داده شده و در عمل هیچ تغییری به وجود نیامده است.

او درباره بخشی از مشکلات نیرو‌های پیمانی می‌گوید: «حدود ده سال است که بر اساس سابقه و مدرک تحصیلی نیروی شرکتی پیمانکاری را نیروی مدت موقت یا قرارداد مستقیم کرده اند. در این مدت هم هیچ خدمات و مزایای چشمگیری هم وجود نداشته است. از ذیل قانون کار هم خارج شده اند و عیدی آن‌ها عیدی کارمندی شده است».

بر اساس گفته‌های این نیروی پیمانی وزارت نفت اکثر نیرو‌های پیمانی متخصص هستند و حجم اصلی کار به دوش آن‌ها است. او از صحبت‌های زنگنه وزیر نفت نیز گله داشت که نیرو‌های پیمانی را به استخوانی در گلو تشبیه کرده بود. او در این باره می‌گوید: «اگر ما استخوان در گلو هستیم کار تخصصی را از ما بگیرند و به عنوان نیروی ساده از ما استفاده کنند».

قسمت ناراحت کننده صحبت‌های این نیروی وزارت نفت درباره قرارداد‌ها است. او به این نکته اشاره می‌کند که قرارداد‌ها به صورت یک ساله تمدید می‌شود و در بین افرادی که این وضعیت را دارند از ده سال تا ۲۵ سال سابقه کار نیز وجود دارد.

از او درباره درخواست مشخص و علت این تجمع پرسیدم او اینگونه پاسخ داد: «ما این درخواست را داریم که نیرو‌های پیمانی تعیین تکلیف شوند. قرارداد یک ساله هیچ معنایی ندارد. این کار‌هایی که ما انجام می‌دهیم کار اصلی است و اکثر این افراد نیرو‌های متخصصی هستند که هر کدام در بخش‌های حساسی مشغول به کار هستند. هیچ کدام از این افراد امکان ارتقا ندارند و پیشرفتی در کارشان ندارند، از افزایش‌های سالانه در وزارت نفت بهره نمی‌برند و هیچ خدمات خاصی دریافت نمی‌کنند».

این نیرو‌های پیمانی ربطی به شرکت‌های پیمانکاری که با وزارت نفت کار می‌کنند ندارند و به صورت مستقیم با خود وزارتخانه در ارتباط هستند. نیرو‌های رسمی خدمات درمانی و وام و مزایای ویژه‌ای دارند و این نیرو‌های پیمانی از تمام این خدمات بی‌بهره هستند. این نکته‌ای بود که در لابلای صحبت‌های این فرد به شدت دیده می‌شد.

این نیروی پیمانی وزارت نفت به نکته دیگری هم اشاره کرد. براساس گفته‌های او آزمونی در یک ماه گذشته در این وزارتخانه تحت عنوان توانمندسازی برگزار شد و مصاحبه‌های مختلفی نیز داشت و طبیعتا هزینه‌ای نیز برای این آزمون شده است. او به این نکته اشاره می‌کند که نتیجه این آزمون به هیچ وجه شفاف نیست و برخی افرادی که در دولت و مجلس ارتباطاتی داشتند در این آزمون قبول شدند و بسیاری از نیرو‌های توانمند وزارت نفت نتوانستند قبول شوند. او این درخواست را داشت که نتایج این آزمون به صورت شفاف اعلام شود.

این نیروی وزارت نفت در پایان به این نکته اشاره کرد که با ادامه دادن این شرایط و تبدیل وضعیت نشدن نیرو‌های پیمانی به ضرر کشور خواهد بود. او در این باره می‌گوید: «این اتفاق در نهایت به ضرر کشور است، چون هیچ انگیزه‌ای برای نیروی انسانی متخصص باقی نمی‌ماند. با این بحران اقتصادی تمام فشار فعالیت‌های وزارت نفت روی دوش این افراد است. ما فقط اسمی از وزارت نفت را به دوش می‌کشیم و از بیرون شاید این برداشت ایجاد شود که این افراد وزارت نفتی هستند و کلی خدمات و مزایا دارند، ولی در واقعیت این نیرو‌های متخصص هیچ مزایایی ندارند».