نفت ایران در بازار جهانی؛ برقراری عزیز؟

دیدارنیوز ـ محمد سیاسی‌راد: دعوت شدن ایران به اجلاس مقدماتی نشست اوپک و نیز گمانه‌های مبنی بر توافق ایران و آمریکا باعث شده تا در یک چشم‌انداز کوتاه مدت، ایران را مجدداً در سمت عرضه کننده‌های اصلی نفت جهان تصور کنیم. تحلیل شرایط حال حاضر بازار جهانی نفت می‌تواند تا حدودی چشم‌انداز دقیق‌تری از روندی به ما بدهد که ایران طی ماه‌های آینده طی خواهد کرد.

رابطه سرد بایدن با بن‌سلمان و نتانیاهو برخلاف ترامپ، گویای توجه کم آمریکا به بازار خاورمیانه است و تأییدی بر توجه هرچه بیشتر دولت فعلی آمریکا به سوخت‌های جایگزین و افزایش تعداد صنایع غیروابسته به پتروشیمی و همچنین برنامه‌های وزارت راه و ترابری ایالات متحده به سرپرستی پیت بودجج است.
همچنین بنا بر گزارش‌های اشتغال و انرژی ایالات متحده کاهش مشاغل مستقل در زمینه نفت و گاز طبیعی از سال ۲۰۱۸ قابل توجه بوده و یکی از برنامه‌های دولت فعلی ایجاد مشاغل جایگزین برای صنایع پتروشیمی است.
اما کاهش تولید نفت خام آمریکا نمی‌تواند عرضه را دچار کاهش قابل توجهی کند، زیرا ظرفیت تولید آمریکا توسط مواردی که در ادامه به آن می‌پردازیم جایگزین می‌شود. ازطرفی کاهش تقاضا ایالات متحده می‌تواند تعادل عرضه و تقاضا را برهم بزند.

به‌طور لحظه‌ای و با دیدی کوتاه مدت انتظار برای افزایش قیمت نفت خام منطقی است. به گزارش بلومبرگ، کاهش ۴ میلیون بشکه‌ای نفت از تولیدات آمریکا به علت یخبندان در ایالت تگزاس و کمبود جهانی روزانه ۱/۵ میلیون بشکه نفت خام و همچنین افزایش تقاضا برای سوخت در فصل سرما، انتظار می‌رود در روز‌های پیش‌رو افزایشی در قیمت نفت خام غرب تگزاس داشته باشیم.
همچنین خوشبینی‌ها درمورد پایان بحران کرونا مخصوصاً با توجه به آمار رسمی منتشر شده از کشور‌های اسرائیل، امارات متحده عربی و آمریکا که به ترتیب ۸۷، ۵۶ و ۲۰ درصد از جمعیت خود را واکسینه کرده‌اند، می‌تواند سبب حرکات هیجانی قیمت نفت خام شود.
همچنین به گفته جانت یلن وزیر خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا و احتمال رأی‌گیری در مورد تصویب بسته حمایت مالی ۱/۹ تریلیون دلاری در پایان هفته جاری، می‌تواند با اثرات هیجانی در بالارفتن شاخص بازار‌هایی که شامل شرکت‌های پتروشیمی هستند (مانند S&P۵۰۰)، همراه شود و باعث افزایش لحظه‌ای قیمت نفت خام WTI شود.
اما چرا انتظارات از قیمت نفت در سطوحی بالاتر از ۶۰ الی ۶۵ دلار نیست؟ با بررسی عرضه و تقضای جهانی نفت خام، پیش‌بینی بانک گلدن ساکس و وزیر انرژی روسیه، الکساندر نوواک از توقف قیمت نفت در بازه ۵۵ تا ۷۵ دلار تا پایان سال ۲۰۲۱ می‌تواند محقق شود. در سمت عرضه، توافق تسهیل کاهش تولیدات اوپک و اوپک پلاس در نشست آینده ماه مارس با توجه به توافق روسیه و عربستان می‌تواند تعادل عرضه و تقاضا را با توجه به ریکاوری اقتصاد و افزایش تقاضا برای سوخت در سطوح فعلی حفظ کند.
در سوی دیگر، ذخیره فعلی نفت‌کش‌های بر روی آب‌ها بیش از ۱۶۰ میلیون بشکه در ۶۰ ابرتانکر است که بیش از ۱۰۰ میلیون آن آماده برای عرضه و عقد قرارداد در سه ماه آینده است که این رقم آخرین بار در سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۰۹ و در رقابت برای فروش نفت ۱۴۰ الی ۱۵۰ دلاری اتفاق افتاد.
فروشندگان متحد مانند اوپک و اوپک پلاس منتظر فرصت برای فروش ذخایر موجود در نفت‌کش‌های خود در قیمت‌های بالاتر هستند، اما تقاضای متقاضیان اصلی از جمله چین را فروش شرکت‌ها و کشور‌های صادرکننده غیر اوپک و یا کشور‌های عضو اوپک که به تعهدات پایبند نیستند، مانند عراق و و نیجریه که با بحران اقتصادی ناشی از گسترش ویروس کرونا و کسری بودجه شدید درگیر هستند، پاسخ می‌دهد.

حال در این شرایط، درخواست دبیرخانه اوپک از ایران برای شرکت در نشست‌های مقدماتی اجلاس اوپک و همچنین استقبال آمریکا از شرکت در جلسه غیر رسمی ۴+۱ گویای بازگشت احتمالی ایران به جمع عرضه کننده‌های اصلی جهان است. در کنار این، حجم بسیار زیاد نفت ایران بر روی آب، از جمله دریای سنگاپور و هدف قرار دادن بازار شرق آسیا و آمادگی برای عرضه سریع آن، همچنین معافیت از تعهدات اوپک و تولید با تمام توان (بیش از ۳ میلیون بشکه) می‌تواند ایران را در رقابت عرضه قرار دهد.
در سوی دیگر، قیمت احتمالی ۶۵ الی ۷۰ دلار برای نفت با ارزش ایران احتمال این بازگشت را تقویت می‌کند و اطمینان می‌دهد که مشتریان ایران به محض بازگشت، ذخایر خود را با خرید نفت از ایران تکمیل می‌کنند.
همچنین برنامه ایران برای تأمین کسری بودجه ۱۴۰۰ (سال اول دولت جدید) و همچنین استقبال برای کاهش ارزش دلار، اطمینان می‌دهد که بازگشت ایران به فروش با تمام توان تولید خواهد بود.
گفته می‌شد دولت حسن روحانی به امید اینکه با روی کار آمدن دولت بایدن می‌تواند ۷ تا ۹ میلیارد دلار بلوکه شده ایران در کره جنوبی و نیز ۲ تا ۵ میلیارد دلار بلوکه شده در عراق، قیمت دلار را در ابتدای سال ۱۴۰۰ به ۱۵ هزار تومان کاهش دهد که البته روند کندتر از آن بود که ایران پیش‌بینی می‌کرد. حالا خبر‌هایی حاکی از آزاد شدن این منابع مالی با رایزنی کره جنوبی و آمریکا به گوش می‌رسد. اگر به فرض محال فروش نفت ایران از همین حالا آغاز شود، درآمد ناشی از اولین فروش نفت چیزی حدود هشت ماه بعد به جیب ایران خواهد رفت، لذا روند تزریق ارزی که می‌تواند با آزاد شدن منابع مالی ایران در سایر کشور‌ها شروع شود، در صورت بازگشت ایران به جمع عرضه کنندگان، ادامه خواهد یافت و می‌توان کاهش قیمت ارز و خروج نسبی از شرایط رکود را پیش‌بینی کرد. دولت وقت باید بتواند بستر مناسبی در بازار سرمایه برای هدایت این درآمد‌های ارزی مشخص کند تا این روند پیش‌بینی شده سبب بروز موج تورمی جدید نشود. در این چشم‌انداز تصویر شده، می‌توان گمانه زد که با کاهش ارزش دلار، در ابتدا ارزش شاخص‌های بازار بورس پایین خواهد آمد و آن زمان، بازار بورس می‌تواند مجدداً بستر مناسبی باشد برای هدایت درآمد‌های جدید به سوی آن.