قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین وزارت امور خارجه کشورمان با تأکید بر اینکه مذاکره مستقیم بیشتر در خدمت مصالح و منافع ملی ما است، گفت: بعید است که مذاکرات غیرمستقیم به نتیجه برسد؛ حداقلش این است که مذاکرات بسیار طولانی مدت خواهد بود و شاید برای کشور ما مصلحت نباشد که مذاکرات طولانی باشد و به وقت‌کشی تبدیل شود. چون تحریم‌ها هر روز دارد به اقتصاد ایران خسارت می‌زند. ما نگران کشور خودمان هستیم و تجربه غزه، لبنان، سوریه، عراق و لیبی نشان می‌دهد که ممکن است جنگ برای کشور ما هم بسیار خسارت‌بار باشد.
دیدارنیوز: قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین وزارت امور خارجه، گفت: تجربه نشان می‌دهد که مذاکرات غیرمستقیم می‌تواند به عنوان مقدمه مذاکرات باشد، ولی اگر قرار باشد که توافقی بین دو کشور صورت بگیرد و مورد تأیید مسئولین عالی‌رتبه دو کشور باشد، نهایتا باید مذاکرات مستقیم باشد. یعنی مقامات رسمی سیاسی حداقل در سطوح وزارت خارجه یا رئیس جمهور، آن توافق را امضا کنند.
مدیرکل پیشین وزارت امور خارجه با تأکید بر اینکه مذاکره مستقیم بیشتر در خدمت مصالح و منافع ملی ما است، گفت: مصالح و منافع ملی ایران ایجاب می‌کند که این پروسه را سریع‌تر انجام بدهد؛ به خاطر اینکه مسائل اقتصادی با آمریکا را حل و فصل و همچنین از خطر جنگ عبور کند؛ چون جنگ می‌تواند خیلی خسارت‌بار باشد. ممکن است برای طرف مقابل هم خسارت داشته باشد، ولی ما نگران کشور خودمان هستیم و تجربه غزه، لبنان، سوریه، عراق و لیبی نشان می‌دهد که ممکن است جنگ برای کشور ما هم بسیار خسارت‌بار باشد.
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در نشست خبری امروز بر موضع ایران در خصوص مذاکره غیرمستقیم تأکید کرد، در حالی که ترامپ همچنان بر مذاکره مستقیم با مقامات ایران تأکید دارد. ارزیابی شما از آینده این مذاکرات و توافق احتمالی بین ایران و آمریکا چیست؟
تجربه نشان می‌دهد که مذاکرات غیرمستقیم می‌تواند به عنوان مقدمه مذاکرات باشد، ولی اگر قرار باشد که توافقی بین دو کشور صورت بگیرد و مورد تأیید مسئولین عالی‌رتبه دو کشور باشد، نهایتا باید مذاکرات مستقیم باشد. یعنی مقامات رسمی سیاسی حداقل در سطوح وزارت خارجه یا رئیس جمهور، آن توافق را امضا کنند.
مذاکرات غیرمستقیم، بیشتر مذاکرات کارشناسی به حساب می‌آید؛ و به خصوص با خصوصیات ترامپ و شرایطی که الآن وجود دارد، بعید است که مذاکرات غیرمستقیم به نتیجه برسد؛ حداقلش این است که مذاکرات بسیار طولانی مدت خواهد بود و شاید برای کشور ما مصلحت نباشد که مذاکرات طولانی باشد و به وقت‌کشی تبدیل شود. چون تحریم‌ها هر روز دارد به اقتصاد ایران خسارت می‌زند.
یعنی اگر مذاکره مستقیم با مقامات آمریکایی داشته باشیم، زودتر و بهتر به نتیجه می‌رسیم؟
طبیعتا هم معقول‌تر است و هم اینکه سریع‌تر به نتیجه خواهد رسید. اگر مذاکره را پذیرفتیم، باید ببینیم کدام یکی بیشتر منافع ما را تأمین می‌کند. اما با توجه به سیستم اداری آمریکا و وزارت خارجه آمریکا، حتما مذاکره با این سیستم سخت‌تر از مذاکره با نماینده خود ترامپ است؛ چرا که آن‌ها بیشتر با لابی‌های منطقه‌ای و حتی کنگره هستند و طبیعی است که وزارت خارجه و سایر دستگاه‌ها مثل وزارت خزانه‌داری یا وزارت دارایی آمریکا که مسئولین اجرایی تحریم هستند، سخت‌تر عمل می‌کنند تا رئیس جمهوری که دستش برای تصمیم‌گیری در این مورد بازتر است؛ لذا به نظر می‌رسد مذاکره مستقیم بیشتر در خدمت مصالح و منافع ملی ما است.
در چند روز اخیر شاهد انتقال نیرو‌های آمریکایی به دیه‌گو گارسیا بودیم. در این فضای گفتگوهای شفاهی و کتبی بین مقامات ایران و آمریکا، این اقدام آمریکایی‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟
طبیعتا برنامه اولیه هر دو طرف «مذاکره» است؛ و اگر مذاکرات انجام نشود یا به نتیجه نرسد، می‌تواند برنامه دوم آمریکایی‌ها و یا اسرائیلی‌ها اقدام نظامی باشد. به هر حال، اگرچه مذاکره ایران با آمریکا است، ولی به طور غیرمستقیم پای منافع اسرائیل، کشور‌های عربی و اروپا هم مطرح است. یعنی نمی‌شود امنیت اسرائیل را از مذاکرات هسته‌ای یا مذاکرات ایران و آمریکا، مجزا تلقی کرد؛ اگر کسی در ایران چنین فکری دارد، حتما اشتباه می‌کند و نمی‌تواند به آینده مذاکرات امیدوار باشد.
با توجه به پیشینیه‌ای که در خصوص مذاکره غیرمستقیم با آمریکا به یاد می‌آوریم و حواشی که برای واسطه‌گری روسیه در این مذاکرات پیش آمد، مطرح شدن عمان به عنوان واسطه دور جدید مذاکرات را چطور می‌بینید؟
ما قبلا مذاکرات غیرمستقیم با آمریکایی‌ها نداشتیم. قبل از روی کار آمدن روحانی مذاکرات ۱+۵ بود و بعد در عمان مذاکرات مستقیم در سطح معاونین وزارت خارجه ایران و آمریکا صورت گرفت. در زمان روحانی توافقاتی که در عمان بین ایران و آمریکا صورت گرفته بود، برگشت و در چارچوب ۱+۵ که با حضور آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها بود، مستقیما وزرای خارجه ایران و آمریکا مذاکره می‌کردند.
در دوره وزارت شهید امیرعبداللهیان مذاکره غیرمستقیم نداشتیم؟
به نتیجه نرسید؛ واضح بود که به نتیجه نمی‌رسد. روس‌ها در مذاکرات برجام و همین الآن هم نشان دادند که به نفع آن‌ها نیست قبل از حل مسأله اوکراین با آمریکا و اروپا، مذاکرات ایران با غرب به نتیجه برسد؛ چون آن وقت فشار‌ها بر روسیه افزایش پیدا می‌کند و روسیه طرف اصلی مورد تحریم می‌شود. بنابراین، روس‌ها یک شریک مثل چین و کره شمالی یا ایران می‌خواهند که در کنار آن‌ها باشد؛ و اگر ایران بتواند به توافق برسد، روس‌ها احساس می‌کنند که منافع آن‌ها به خطر می‌افتد.
سؤال من این بود که مطرح شدن کشور‌های عربی به خصوص عمان را در این مسأله چطور می‌بینید؟
این‌ها واسطه نیستند؛ و به قول معروف، میزبان مذاکرات هستند. همان طور که در عربستان بین روسیه و آمریکا درباره اوکراین صورت گرفت، یا قبلا مثلا در ژنو یا وین بود، این‌ها یا پیام را انتقال می‌دهند و یا مذاکرات را میزبانی می‌کنند؛ ولی مذاکرات بین دو طرف صورت می‌گیرد.
بالأخره مصالح و منافع ملی ایران ایجاب می‌کند که این پروسه را سریع‌تر انجام بدهد؛ به خاطر اینکه مسائل اقتصادی با آمریکا را حل و فصل و همچنین از خطر جنگ عبور کند؛ چون جنگ می‌تواند خیلی خسارت‌بار باشد. ممکن است برای طرف مقابل هم خسارت داشته باشد، ولی ما نگران کشور خودمان هستیم و تجربه غزه، لبنان، سوریه، عراق و لیبی نشان می‌دهد که ممکن است جنگ برای کشور ما هم بسیار خسارت‌بار باشد. یعنی ممکن است طرف مقابل هم خیلی خسارت ببیند، ولی مصلحت مردم و منافع کشور ما اولویت دارد بر اینکه طرف مقابل خسارت می‌بیند یا نمی‌بیند.
