دیدارنیوز ـ نسرین نیکنام: درست همزمان با روز جهانی تالاب، رنگ زندگی در تالاب میانکاله تغییر کرد و در کمتر از ۱۰ روز هزاران پرنده مهاجر که برای گذران زمستان برای میهمانی به این تالاب آمده بودند گرفتار مرگی شدند که برخی آن را عمدی و دعوای شکارچیان و محیطبانان میدانند و عدهای هم از سمی به نام بوتولیسم میگویند که به گفته کارشناسان محیط زیست این سم در داخل قوطیهای کنسرو وجود دارد و نمیتواند دلیل مرگ پرندههای مهاجر باشد.
ماجرا چه بود
۱۴ بهمن، محیط زیست مازندران ورود افراد اعم از گردشگر و طبیعتگرد به منطقه میانکاله را ممنوع کرد و از رسانهها هم خواست برای رفتن به این منطقه با روابط عمومی هماهنگیهای لازم را انجام دهند. این خبر باعث شد افکار عمومی دلیل این تصمیم گیری را جویا شوند و مشخص شد تلف شدن بیش از ۱۴۰ پرنده مهاجر و جلوگیری از انتشار بیماری و مدیریت و کنترل منطقه سبب این تصمیم محیط زیست شده است.
فردای آن روز محیط زیست مازندران اعلام کرد که امروز نیز با اعزام چند اکیپ از محیطبانان یگان حفاظت محیط زیست شهرستانهای گلوگاه، بهشهر و اداره کل، لاشه ۵۰۸ قطعه پرنده مهاجر آبزی از گونههای چنگر معمولی، فلامینگو و مرغابی تلف شده از سطح خلیج جمعآوری و برای دفن بهداشتی تحویل اداره دامپزشکی بندرگز شد، اما گویا این تلفات تمام شدنی نبود و فردای آن روز تلفات به ۸۳۹ لاشه رسید؛ در این بین هم سازمان دامپزشکی هم وارد میدان و مسئول پیدا کردن دلیل این اتفاق شد.
دامپزشکی ابتدا با فرضیه آنفلوانزای حاد پرندگان یا نیوکاسل موضوع را در دست بررسی قرار داد، ولی در آزمایشهای انجام شده بر روی لاشهها این فرضیه رد شد و رییس سازمان دامپزشکی کشور هم چند روز پس از خبری شدن ماجرا در گفتوگو با ایرنا علت اولیه تلفات پرندگان مهاجر در تالاب بینالمللی میانکاله و خلیج گرگان را طبق نتایج آزمایشگاهی بوتولیسم اعلام کرد.
دکتر علیصفر ماکنعلی علت بروز بوتولیسم در تالاب بینالمللی میانکاله و خلیج گرگان را ناشی از ورود مواد آلی خاکی حاصل لاشه موجودات زنده، برگ پوسیده درختان و سایر فلورهای طبیعی دیگر اعلام کرد.
او با این وصف گفت که علاوه بر بوتولیسم، سایر عوامل تاثیر گذار بر روند افزایشی تلفات پرندگان که شامل فلزات سنگین، سموم و عوامل باکتریایی نیز باشد، در دست بررسی قرار دارد.
بوتولیسم چیست؟
بوتولیسم نوعی بیماری برای پرندگان و آبزیان است که بر اثر دو باکتری "کلوستریدیوم" و "بوتولینیوم" ایجاد که به آن مسمومیت طبیعی هم گفته میشود. این باکتریها به طور وسیع در خاک وجود دارند و برای فعالیت و تولید سم به گرما، منبع پروتئین و محیط بی هوازی نیاز دارند.
متاسفانه پارسال نیز دهها هزار بال پرنده مهاجر در میانکاله بر اثر بیماری مشکوک تلف شدند و دامپزشکی پس از بررسیهای آزمایشگاهی علت آن را بوتولیسم اعلام کرده بود، اما کارشناسان و دوست داران محیط زیست این موضوع را به شدت رد میکنند و خواهان شفاف سازی از سوی مسئولان محیط زیست و دامپزشکی هستند.
تراکسورها، لاشههای پرندگان را جمع کردند
تالاب میانکاله به دلیل افزایش تعداد تلفات پرندگان مهاجر در نهمین روز شرایط نامناسبی دارد و چون جمع آوری لاشه پرندگان مساله بسیار مهمی است از اینرو اداره محیط زیست مازندران اعلام کرد که جمع آوری لاشه پرندگان مهاجر از تالاب بینالمللی میانکاله با استفاده از دستگاه "تراکسور" که نوعی قایق ویژه تردد در لجنزارها است، آغاز شده که این دستگاه متعلق به استان کردستان است که از میقان اراک بارگیری شده و ساعت ۹ صبح دیروز به میانکاله رسیده است.
دلیل تلفات پرندگان را در دعوای محیط بانان و شکارچیان پیدا کنید
"احتمال وجود سم بوتولیسم در میانکاله صفر صفر بوده، ریشه این اتفاق در دعوای محیطبانان و شکارچیان است." این جمله را اسماعیل کهرم بوم شناس و فعال محیط زیست در گفتگو با دیدار عنوان میکند و میگوید: من مطمئنم که اتفاق میانکاله هیچ ربطی به سم بوتولینم ندارد، اگر دامپزشکی همچین ادعایی دارد باید جواب آزمایشها را با دلیل و مدرک در رسانهها منتشر کند.
او با اشاره به اینکه بوتولینم در کنسرو و در فضای بسته شکل میگیرد میافزاید: بنابراین وجود این سم در میانکاله ممکن نیست، پارسال هم که این اتفاق افتاد همین دلیل مطرح شد و خیلیها با این طرح مساله مخالفت کردند، اما دامپزشکی چکار کرد؟ آزمایشها را فرستاد خارج از کشور، اما بعدش اعلام نکرد جواب آزمایشها چه بود و اگر واقعا مطمئن بودند که بوتولیسم است پس چرا فرستادند برای آزمایش مجدد؟
او در پاسخ به این پرسش که چقدر مطمئنید که مشکلات بین ماجرای محیطبانان و شکارچیان باعث تلفات پرندگان مهاجر میانکاله شده میگوید: من با سند و مدرک صحبت میکنم و شاهد دارم که یکی از صیادان به رئیس محیط زیست گفته بود که محیطبانان از آنها طلب حق و جیره کردهاند و چون این باج خواهی به نتیجه نرسیده، آنها در آب سم ریختند. به قدری سابقه سم ریختن در آب زیاد بود که شکارچیان به اداره کل محیط زیست میروند و میگویند این محیطبان را عوض کن. چون با شکارچیان بدرفتاری میکند.
کهرم میگوید: از طرف دیگر سال ۱۳۷۳ محیطبانان تورهای صیادان را جمع کردند. صیادان هم در برکه اصلی سم ریختند و ماهیهای زیادی تلف شدند و روی آب آمدند. برای جمعآوری ماهیها هلیکوپتر تور میانداخت و آنها را جمع میکرد. پس این سابقه را داشتهایم.
تالاب بینالمللی میانکاله به وسعت حدود ۴۸ هزار هکتار در شرق استان مازندران واقع است. طبق آمارهای رسمی به طور میانگین از حدود ۱.۵ میلیون بال پرندگان مهاجری که به ایران کوچ میکنند بین ۶۰ تا ۷۰ درصدشان تالاب میانکاله را به عنوان زیستگاهشان انتخاب میکنند.