در خبرخوانی هفتگی می‌خوانید؛ ۴۰ هزار جانباخته کرونا، فلاکت بورس و اعتراض سهامداران زیاندیده، سقوط و صعود ارز و سکه، موضوعی که به انتخابات آمریکا و آینده رابطه ایران و آمریکا سنجاق شده است-، فوت داوود فیرحی استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و پیروزی مشترک بایدن، روحانی و ظریف.
دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: طبق روال هر هفته دیدارنیوز مهمترین اتفاقات هفته را به بررسی و یادآوری نشست. البته لازم به توضیح است در هفته قبل به دلیل مسافرت ناخواسته مسئول این بخش دیدارنیوز گزارش خبرخوانی هفتگی نداشت که از خوانندگان و دنبال‌کنندگان پوزش می‌خواهیم. هنوز کشور درگیر ویروس کرونا است و گرچه خبر‌های خوبی در خصوص نزدیک شدن به ساخت و توزیع واکسن کرونا به گوش می‌رسد، ولی تا به ایران برسد ما همچنان با این معضل و مشکل دست به گریبان هستیم.
هفته‌هاست جانباختگان کرونا بر نوار صعود قرار گرفته‌اند و مزر ۴۵۰ فوت شده در روز را عبور کرده است. روز پنجشنبه در پایان این هفته سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: با فوت۴۵۷ بیمار دیگر از مبتلایان قطعی به کرونا در ۲۴ ساعت گذشته، شمار جانباختگان قطعی بیماری کووید۱۹ در کشور به ۴۰ هزار و ۱۲۱ نفر رسید و ۲۷ استان همچنان در وضعیت قرمز کرونا هستند. سیما سادات لاری روز پنجشنبه درباره آخرین آمار مبتلایان قطعی به ویروس کرونا در کشور و موارد فوت ناشی از این ویروس افزود: در ۲۴ ساعت گذشته تا ظهر امروز (۲۲ آبان ۱۳۹۹) و بر اساس معیار‌های قطعی تشخیصی، ۱۱ هزار و ۵۱۷ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد و سه هزار و ۱۴۹ نفر بستری شدند. با این حساب، مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به ۷۲۶ هزار و ۵۸۵ نفر رسید.
لاری افزود: استان‌های تهران، اصفهان، قم، آذربایجان شرقی، خراسان جنوبی، سمنان، قزوین، لرستان، اردبیل، خوزستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، بوشهر، زنجان، ایلام، خراسان رضوی، مازندران، چهارمحال و بختیاری، البرز، آذربایجان غربی، مرکزی، کرمان، خراسان شمالی، همدان، یزد و کردستان در وضعیت قرمز قرار دارند و استان‌های هرمزگان، فارس، گلستان و سیستان و بلوچستان نیز در وضعیت نارنجی و زرد قرار دارند.
گرچه خبرگزاری رسمی دولت ایرنا، افت مکرر شاخص بورس را به اصلاح بازار بورس تعبیر می‌کند، ولی این بازار تبدیل به پاشنه آشیل دولت روحانی شده است تا جایی که حتی محمد باقر قالیباف هم از ادامه این روند احساس خطر کرده و روز چهارشنبه ۲۱ آبان گفت بازار بورس باید تقویت شود. به هر روی شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات روز چهارشنبه (۲۱ آبان) به عدد یک میلیون و ۲۲۱ هزار واحد رسید که در مقایسه با پایان هفته گذشته حدود ۵.۵ درصد افت داشت. شاخص بورس در معاملات هفته جاری ۶۹ هزار واحد کاهش داشت؛ شاخص کل در پایان روز چهارشنبه (۱۴ آبان ماه) با عدد یک میلیون و ۲۹۰ هزار واحد به معاملات پایان داد که این رقم در روز چهارشنبه (۲۱ آبان ماه) به عدد یک میلیون و ۲۲۱ هزار واحد رسید.
همچنین شاخص کل (هم‌وزن) در پایان هفته گذشته ۳۷۴ هزار و ۸۹۰ واحد بود که در هفته جاری این عدد به ۳۶۴ هزار و ۹۹۱ واحد و شاخص قیمت (هم‌وزن) از ۲۴۵ هزار و ۵۴۵ واحد به عدد ۲۳۹ هزار و ۴۴ واحد رسید.
در پنج روز معاملاتی این هفته بورس نماد‌های ایران خودرو، سایپا، بانک صادرات ایران، ملی صنایع مس ایران، فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، سرمایه گذاری سیمان تامین و تولید نیروی برق آبادان در گروه نماد‌های پربیننده قرار داشتند. در هفته‌ای که گذشت عمده فروشی، سایر واسطه‌گری‌های مالی، رایانه، لاستیک و پلاستیک، صنایع غذایی به جز قند و شکر، کاشی و سرامیک، استخراج زغال سنگ و دارویی با بالاترین درصد بازدهی همراه بودند.
گروهی از سهامداران بازار بورس برای سومین روز و در اعتراض به ریزش پیاپی شاخص‌ها در هفته‌های اخیر تجمع کردند و خواستار استعفای وزیر اقتصاد شدند. این سهامداران روز چهارشنبه ۲۱ آبان مقابل سازمان بورس اوراق بهادار تجمع کردند و با شعار «وزیر بی‌لیاقت، استعفاء استعفاء» خواهان کنار رفتن فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد، شدند. این در حالای است که علی صحرایی، مدیرعامل شرکت بورس تهران، روز سه‌شنبه گفته بود که بخشی از منابع صندوق توسعه ملی برای تثبیت بازار سرمایه اختصاص پیدا کرده است.
روز‌های دوشنبه و سه‌شنبه نیز جمعی از سهامداران معترض مقابل یکی از شعب ساختمان سازمان بورس و همچنین مقابل سازمان بورس در حوالی میدان ونک تجمع کرده بودند. «حقوقی حیا کن، مفت‌خوری را رها کن» از جمله دیگر شعار‌های معترضان در تجمع روز چهارشنبه بود. پیش از این تعدادی از نمایندگان مجلس نسبت به زدوبند شرکت‌های وابسته به دولت و نهاد‌های دیگر بر تاثیر بر سهام بورس هشدار داده بودند. امیرحسین قاضی‌زاده، نایب‌رییس مجلس، نیز گفته بود که ۹۰ درصد بازار در اختیار شرکت‌های حقوقی بورس است که وابسته به شرکت‌های دولتی یا دیگر نهاد‌های اقتصادی حکومت هستند. در همین حال محسن علیزاده، عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس، گفته بود که در نامه‌ای از رییس سازمان بورس خواسته «تا سهامداران حقوقی که برخلاف قانون بازارگردانی نمی‌کنند را به قوه قضاییه و مجلس معرفی کند».
روز سه شنبه شنبه ۲۰ آبان، مجلس با وزیر اقتصاد و رییس سازمان بورس جلسه داشت. در این جلسه محمدباقر قالیباف، رییس مجلس، گفت: «وضعیت فعلی این بازار اصلا مورد قبول نیست و باید این رویه اصلاح شود و اعتماد به بازار برگردد همچنان که مردم با ترغیب دولت سرمایه خود را به این بازار آوردند، پاسخ اعتماد خود را هم باید بگیرند.» برخی از کارشناسان دلیل افت بورس را تحولات بازار ارز در ایران و کاهش قیمت دلار پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا دانسته‌اند. در همین حال روزنامه دنیای اقتصاد به نقل از حمیدرضا مهرآور، کارشناس بازار سرمایه، نوشت: «هر چند در حال حاضر بازار سهام از پتانسیل رشد برخوردار است، اما افرادی که در بازار سرمایه کشور فعالیت می‌کنند مقداری دچار ترس شده‌اند». پیش از این شماری از کارشناسان اقتصادی با اشاره به حبابی بودن برخی سهم‌ها یا حتی حبابی بودن بورس، نسبت به پیامد‌های ترکیدن این حباب هشدار داده بودند.
هرچه نشانه‌های پیروزی جوبایدن در انتخابات آمریکا بیشتر می‌شد، واکنش بازار ارز و سکه در ایران به همان میزان بیشتر می‌شد. پس از اینکه تعداد آرا الکترال بایدن از مرز ۲۷۰ عبور کرد، قیمت دلار و دیگر ارز‌ها و همچنین سکه کاهش یافت. در دور روز اول بعد از پیروزی بایدن دلار تا ۲۲ هزار تومان هم رسید. این روندتاثیرگذاری بایدن تنها بر ارز و سکه نبود بلکه قیمت مسکن و خودرو هم سایه انداخت و این دو کالا هم روند کاهشی یافتند. گفتنی است، قیمت طلا، سکه و ارز در بازار در آخر هفته ابتدای هفته جاری نسبت به روز‌های قبل با افزایش همراه شده‌اند که یکی از دلایل اصلی اعمال تحریم‌های مجدد برخی بانک‌های ایرانی است، جو روانی حاکم در بازار ارز موجب شده تا بار دیگر نوسانات شدید قیمتی در بازار بوجود آید و دلار نیز به ۳۰ هزار تومان برسد. گرچه دو سه روزی بایدن و ریال در حال صعود بودن، ولی پس از خوابیدن هیجان پیروزی بایدن و بازار ایران و لجاجت و مقاومت ترامپ و اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران بازار ارز و طلا در ایران روند صعودی خود را آغاز کرد.
چهارشنبه ۲۱ آبان دکتر داود فیرحی استاد تمام علم سیاست در دانشگاه تهران و پژوهشگر فرزانه حوزه اندیشه سیاسی در برابر بیماری کرونا تسلیم شد و دار فانی را وداع گفت. حال عمومی دکتر فیرحی در چند روز قبل از آن در بیمارستان رو به وخامت گذاشت و حتی درمان پلاسمای حاوی آنتی‌بادی هم بر ایشان موثر واقع نشد و امروز از دنیا رفت. داود فیرحی متولد ۱۳۴۳ در زنجان بود. او از جمله پژوهشگران نامدار علوم سیاسی و اندیشه سیاسی اسلام بود و دکتری علوم سیاسی از دانشگاه تهران اخذ کرده و تحصیلات حوزوی را تا سطح عالی پیش برده بود و همچنین استاد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و استاد میهمان دانشگاه مفید قم نیز بود. وی مقدمات دروس حوزوی را بین سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۵ در حوزهٔ علمیه، ولی عصر شهرستان زنجان گذراند. پس از آن مقاطع سطح و دروس خارج را از ۱۳۶۶ تا ۱۳۸۰ در حوزهٔ علمیهٔ قم ادامه داد. از سال ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۸ نیز به تحصیل در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای علوم سیاسی در دانشگاه تهران پرداخت. گرایش دکترای وی اندیشهٔ سیاسی بود.
رساله کارشناسی ارشد وی با عنوان «اندیشه سیاسی شیعه در دوره قاجاریه» بود که در آن به اندیشه سیاسی فقیهان مشهور شیعه دوره قاجار و مکاتب مهم فقهی-سیاسی‌ای که در دوره قاجاریه بسط یافته و در تحولاتی، چون نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی تأثیرگذار بودند پرداخت. رسالهٔ دکترای وی هم «دانش، قدرت و مشروعیت در اسلام» نام داشت که با الهام از روش‌شناسی فوکو و هرمنوتیک گادامر تنظیم شد.
یکی دور روز پس اعلام رسانه‌های آمریکا مبنی بر پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا شخص حسن روحانی رییس جمهوری ایران و وزیر خارجه او در این خصوص اعلام موضع کردند. گرچه دولت‌های مختلفی در جهان پیروزی بایدن را تبریک گفتند، ولی از آنجا که بین ایران و آمریکا رابطه دیپلماتیک ندارند مسئولان ایرانی تبریک نگفتند، ولی نمی‌شد خوشحالی و استقبال را در اظهارات ظریف و روحانی ندید. ظریف گفت: معلوم است که بایدن با ترامپ متفاوت است. البته این را هم گفت که منتظر اقدام عملی دولت بعدی آمریکا هستیم. روحانی هم اعلام کرد دولت جدید آمریکا نباید اشتباهات دولت ترامپ را تکرار یا ادامه دهد. بدیهی است دولت روحانی که خود را به برجام گره زده است از پیروزی بایدن خوشحال باشد، ولی در مخالفت و موافقت با بایدن و ترامپ دسته‌بندی‌هایی در ایران شکل گرفت که جای تامل و تفکر دارد.
