کاهش تعداد صندلی‌های خالی علمی کاربردی از مهرماه

دیدارنیوز - دکتر محمدحسین امید درباره تعداد صندلی‌های خالی دانشگاه علمی کاربردی توضیح داد: خیلی‌ها ابهام دارند اکنون که مقرر شده به دنبال مصوبه دولت،مبنی بر کیفی‌گرایی و ماموریت‌گرایی،تعداد مراکز علمی کاربردی کاهش پیدا کند و همچنین کدرشته ‌محل‌های ما نیز کاهش یافته، برای ظرفیت‌های دانشگاه علمی کاربردی چه اتفاقی می‌افتد؟

وی افزود: دانشگاه علمی کاربردی در سال ۹۶ یک میلیون ظرفیت داشت که از این ظرفیت ۲۵۰ هزار پذیرش صورت گرفت، برای سال ۹۷ نیز تعداد ظرفیت را ۴۰۰ هزار نفر اعلام کردیم، یعنی مراکز علمی کاربردی دولتی‌ که حذف شده و تعدادی هم به لحاظ احکام نظارتی حذف شدند، اما باز هم ۴۰۰ هزار نفر ظرفیت برای کاردانی و کارشناسی ناپیوسته اعلام کردیم.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی یادآور شد: برآورد ما در سال ۹۷ چیزی حدود ۲۰۰ هزار پذیرش است، یعنی طبق پیش‌بینی باز هم حدود نیمی از ظرفیت دانشگاه خالی می‌ماند.

امید درباره ماموریت‌گرایی مراکز علمی کاربردی، اظهارکرد: یکی از سیاست‌های دانشگاه در چند سال اخیر اجرای طرح آمایش آموزش عالی و ماموریت‌گرایی در آموزش عالی است و در این راستا مصوبه‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی در ارتباط با آمایش وجود دارد و قرار بر این است که ماموریت دانشگاه‌ها مشخص شود و هر کسی در حوزه مربوط به خودش کار کند.

وی با بیان اینکه اجرای این طرح در دانشگاه علمی کاربردی آغاز شده است، یادآور شد: می‌خواهیم از ظرفیت‌ها و مزیت‌های منطقه‌ای استفاده کنیم و مراکز دانشگاه علمی کاربردی را به سمت ماموریت‌هایی که خودشان برای آن آمادگی دارند، سوق دهیم.

امید درباره علت اجرای این طرح گفت: تا قبل از این مراکز به دلیل نیازهای مالی در حوزه‌های مختلف ورود کرده بودند، یعنی برای مثال مرکزی که تخصصش در صنعت بود، در حوزه مدیریت و خدمات نیز دانشجو می‌گرفت. این مساله باعث شد بسیاری رشته‌های پرطرفدار که کمتر مورد نیاز بخش‌های اجرایی کشور هستند مملو از دانشجو باشند و ظرفیت رشته‌های مورد نیاز بخش‌های مختلف کشور خالی بماند، به عنوان مثال برای تحصیل در یک مرکز صنعتی ممکن بود بیشتر از ۲۰ دانشجو شرکت نکنند، اما در رشته خدمات همان مرکز ۷۰ یا ۸۰ دانشجو ثبت‌نام کنند.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی درباره وضعیت اشتغال دانش آموخته‌های دانشگاه علمی کاربردی تصریح کرد: آمار نشان می‌دهد که متاسفانه بخشی از دانش آموخته‌های دانشگاه علمی کاربردی مثل سایر دانشگاه‌ها، در زمینه‌ای غیر زمینه تحصیلی‌شان کار می‌کنند که این مساله خیلی خوب نیست.

امید درباره برنامه‌های دانشگاه علمی کاربردی برای ارتقاء کیفیت اظهار کرد: برای ارتقاء کیفیت چند محور را دنبال کردیم که یکی از این محورها دانشجویان بودند.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی گفت: ورودی‌های ما در گذشته اغلب کارکنان با سن‌های بالا و آمادگی کم علمی و معدل‌های پایین بودند که این مسائل را با تغییر درصد ورودی‌ها اصلاح و سهمیه کارکنان را کم کردیم. خوشبختانه در طول دو – سه سال اخیر میانگین معدل ورودی‌های ما نزدیک به یک نمره افزایش پیدا کرده است.

وی درباره محورهای دیگر ارتقاء کیفیت دانشگاه علمی کاربردی اظهارکرد: رکن دوم که در بحث کیفیت دنبال کردیم، بحث محتوای آموزشی است. تمام برنامه‌های آموزشی ما مورد مطالعه قرار گرفت و اخیرا هم از سامانه‌ای رونمایی شد که همه ذی‌نفعان دانشگاه اعم از دانشجویان، دانش‌آموختگان، مدرسان، کارکنان مراکز و بخش‌های متقاضی نیروهای مهارتی از طریق آن نظرشان را درباره رشته‌ها اعلام می‌کنند.

امید، فراخوان جذب مدرس را یکی دیگر از محورهای ارتقاء کیفیت دانشگاه علمی کاربردی عنوان کرد و گفت: در این فراخوان ۴۶ هزار نفر شرکت کردند و از بین آن‌ها ۸۰۰۰ نفر انتخاب شدند و ما همه این افراد را در کارگروه‌های تخصصی علمی و عمومی مورد ارزیابی قرار دادیم، البته برای مدرسانی که از قبل در دانشگاه بودند نیز این کار را انجام می‌دهیم.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی، ماموریت‌گرایی را یکی دیگر از محورهای مهم ارتقاء کیفیت عنوان کرد و گفت: ماموریت مراکز باید مشخص باشد، اگر یک مرکز در زمینه هنر متخصص است، فقط باید در هنر دانشجو بگیرد.

امید افزود: اصلاح این مورد را در سه مرحله در مهر و بهمن ۹۵ و مهر ۹۶ انجام دادیم و کم کم رشته‌های غیر ماموریتی را حذف کردیم.

وی اظهارکرد: در مهر ۹۷ یک تصمیم کلان گرفتیم مبنی بر اینکه هر مرکز علمی کاربردی می‌توانند در یکی از گروه‌های چهارگانه صنعت، کشاورزی، مدیریت و خدمات اجتماعی و فرهنگ و هنر دانشجو بگیرد.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی خاطرنشان کرد: هر مرکزی در یکی از این گروه‌ها متخصص است، البته اجازه دادیم که هر مرکز ۲۰ درصد نیز از یک گروه مشابه و نزدیک که رشته‌های بین‌رشته‌ای دارد، دانشجو جذب کند.

امید یادآور شد: این چارچوب باعث شد که تعداد کدرشته‌ محل‌ها از حدود ۱۲ هزار در سال ۹۵ به ۸۰۰۰ کدرشته محل در سال ۹۶ و ۶۰۰۰ کدرشته محل در سال ۹۷ برسد.

وی افزود: البته در بعضی استان‌ها در مراکزی خارج از ۲۰ درصد رشته‌های بین رشته‌ای دانشجو جذب می‌شود، اما چون در این استان‌ها مرکز علمی کاربردی دیگری وجود ندارد، مجبور شدیم فعلا تحمل کنیم.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی با بیان اینکه در مهر ۹۷ چیزی کمتر از شش هزار کدرشته محل باقی مانده، تصریح کرد: می‌توانیم بگوییم با احتساب آن ۲۰ درصد رشته‌های بین‌رشته‌ای ،مراکز ماموریت‌گرا هستند و مطابق با ماموریت‌های خودشان عمل می‌کنند.

امید درباره تعداد مدرسان این دانشگاه اظهارکرد: ما در گذشته چیزی حدود ۸۰ هزار مدرس داشتیم. مدرسان نیز متاسفانه بدون ارزیابی و ملاحظات مهارتی جذب می‌شدند که از این تعداد بعضی از آن‌ها خودشان فعالیت نکردند و بعضی دیگر را نیز مراکز به کار نگرفتند و به این ترتیب تعداد مدرسان دانشگاه در سال ۹۵ به چیزی حدود ۵۰ هزار نفر رسید.

وی ادامه داد: در سال ۹۶ نیز حدود هشت هزار مدرس جدید از طریق فراخوان به ما پیوستند، البته مدرسان جدید که از طریق فراخوان جذب شده بودند، ارزیابی شدند و بین آن‌ها مقایسه انجام گرفت و این ۸۰۰۰ مدرس از بین ۴۶ هزار نفر انتخاب شدند.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی یادآور شد: مدرسان قبلی که حدود ۵۰ هزار نفر هستند نیز فعلا فعالیت می‌کنند، اما در حال ارزیابی مجدد آنان هستیم و یک مسیر جذب را برای آن‌ها نیز طی می‌کنیم. 

امید درباره تعداد مدرسانی که پس از ارزیابی، صلاحیت ادامه فعالیت در این دانشگاه نداشته‌اند، گفت: طبق گزارشی که تاکنون ارائه شده، حدود ۲۵ درصد از مدرسان فعلی در ارزیابی‌های جدید ما شرایط ادامه همکاری با دانشگاه را نداشتند.

وی افزود: احتمالا اگر در کل کشور این میانگین درست باشد، ۲۵ درصد از آن ۵۰ هزار نفر کاهش پیدا می‌کنند و با اضافه شدن این ۸۰۰۰ نفر حدود ۴۵ هزار نفر باقی می‌مانند.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی درباره فراخوان‌های جذب مدرس اظهارکرد: این فراخوان‌ها هر سال ادامه خواهد یافت. امسال نیز فراخوان جدیدی را در شهریور یا بهمن ماه براساس مراکز، رشته‌ها و نیازهای جدید اعلام می‌کنیم.

امید یادآور شد: در استان‌ها به صورت میانگین ۲۰ تا ۲۵ درصد ریزش مدرس داشته‌ایم و اگر فرض کنیم درهمه مراکز اینگونه باشد، چیزی حدود ۱۰ هزار نفر از مدرسان، اگر نتوانند حداقل‌های مورد نیاز صلاحیت‌هایی اجرایی را کسب کنند از ادامه فعالیت‌هایشان جلوگیری می‌شود.

وی درباره تعداد مراکزی که در راستای کیفی‌سازی تعطیل و یا تجمیع شده‌اند، گفت: در سال ۸۴ در کل کشور حدود ۳۱۲ مرکز علمی کاربردی وجود داشت که در دوران توسعه کمی آموزش عالی که دانشگاه‌ها چند برابر شدند تعداد این دانشگاه‌ها نیز از  ۳۱۲ مرکز در سال ۹۳ به  ۱۱۰۰ مرکز رسید.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی ادامه داد: از تاریخی که سیاست ساماندهی و آمایش در دانشگاه‌ها اجرا شد، تعدادی از مراکز به دلیل نداشتن کیفیت حذف شدند، تعدادی از مراکز خودشان و تعدادی نیز دستگاه‌های متقاضی‌شان انصراف دادند، مثلا وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد که دیگر در مراکزش دانشجو نمی‌پذیرد. با احتساب این‌ها تعداد مراکز در مهر ۹۶ به ۹۰۰ مرکز رسید.

امید افزود: در بهمن ۹۶ نیز شورای عالی اداری مصوبه‌ای مبنی بر عدم پذیرش دانشجو در مراکز علمی کاربردی وابسته به دولت داد و در نتیجه آن ۳۰۰ مرکز نیز از این طریق کاهش پیدا کرد و در نهایت تعداد مراکزی که در مهر ۹۶ دانشجو می‌پذیرند، حدود ۶۰۰ مرکز شد.

وی با تاکید بر اینکه هیچ یک از مراکز وابسته به سازمان‌های دولتی تعطیل نشده‌اند، توضیح داد: قانون به این مراکز اجازه داده که تا پایان سال تحصیلی ۹۸ – ۹۷ یعنی تا شهریور ۹۸  و تا پایان دوره تحصیلی دانشجویان فعلی‌شان فعالیت کنند. این مراکز تا این تاریخ فرصت دارند که یا به بخش خصوصی واگذار شوند و یا اینکه منحل شوند.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی تاکید کرد: تا به حال هیچ یک از مراکز علمی کاربردی نه منحل و نه واگذار شده‌اند و همه آن‌ها در حال بررسی روش‌های مختلف برای واگذاری هستند.

امید درباره روند واگذاری مراکز علمی کاربردی وابسته به سازمان‌های دولتی به بخش خصوصی اظهارکرد: ما به آن‌ها راه‌حل‌هایی داده‌ایم. آن‌ها می‌توانند مراکز را به دستگاه‌های متقاضی غیر دولتی و یا چون از قبل بوده‌اند، به طور استثناء به کارکنان خود مراکز واگذار کنند.

وی افزود: تصمیم با ما نیست، این تصمیم را قانون بر عهده وزارتخانه‌ای که مرکز به آن متعلق بوده، گذاشته است. طبق قانون وزارتخانه‌ها تصمیم‌گیری می‌کنند که مراکز را واگذار و یا تعطیل کنند، البته این مراکز دیگر برای مهر ۹۷ دانشجو نمی‌گیرند، اما تعطیل هم نشده‌اند.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی درباره نظارت دانشگاه بر نحوه واگذاری این مراکز و بخش خصوصی خاطرنشان کرد: فرآیند اداری واگذاری به بخش خصوصی با مراکز است و خودشان تصمیم می‌گیرند که این اقدام را از طریق مزایده انجام دهند و یا اینکه به صورت محدود موسسات مورد تاییدشان را شناسایی کنند، اما در نهایت به ما اعلام می‌کنند که مرکز را به چه شرکت و یا موسسه‌ای واگذار می‌کنند و ما صلاحیت آن موسسه را بررسی می‌کنیم و اعلام می‌کنیم که موافق واگذاری هستیم یا نه.

امید درباره زمان اعلام نتایج سطح‌بندی مراکز علمی کاربردی گفت: کار سطح‌بندی تقریبا تمام شده و احتمالا تا پایان مرداد ماه به سرانجام می‌رسد.

وی درباره نحوه این سطح‌بندی توضیح داد: مراکز احتمالا به چهار سطح تقسیم می‌شوند و مراکزی که در سطح یک قرار می‌گیرند، امتیاز این را خواهند داشت که یک سوم از حق بالاسری‌ را نپردازند. همه مراکز علمی کاربردی ۱۵ درصد حق بالاسری به دانشگاه می‌پردازند، اما مراکزی که در سطح یک قرار می‌گیرند، ۱۰ درصد این حق را می‌پردازند، ضمن اینکه دست این مراکز در توسعه رشته‌های ماموریتی خودشان بازتر است.

امید درباره مراکز علمی کاربردی که در سطح آخر قرار می‌گیرند، توضیح داد: این مراکز خود چند دسته هستند، بعضی از آن‌ها ممکن است طبق جمع‌بندی ما صلاحیت ادامه همکاری با دانشگاه را نداشته باشند. البته نمی‌دانیم که تعداد این مراکز چقدر است، اما آن‌هایی که واقعا وضعیت‌شان در ارزیابی‌ها "بد"باشد، از همین الان حذف می‌شوند و دیگر دانشجو نخواهند گرفت.

وی یادآورشد: به مراکز علمی کاربردی که در سطح آخر هستند، اما امکان ارتقاء دارند، مهلتی یکساله داده خواهد شد تا نقایصی که باعث شده سطح این مراکز پایین بیاید را برطرف کنند. این نقایص ممکن است فضاهای کالبدی، مدرسان نامناسب، تجهیزات و امکانات و مسائلی از این دست باشد.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی خاطرنشان کرد:در صورتی که مرکزی در سطح‌بندی سال بعد بازهم در سطح آخر قرار بگیرد،این مرکز برای همیشه حذفش می‌شود و این پروسه هر سال ادامه خواهد داشت و اینطور هم نیست که الزاما همیشه مراکزی در سطح چهار وجود داشته باشند،‌ یعنی سطح‌بندی به گونه‌ای خواهد بود که همه مراکز این امکان را خواهند داشت که در سطح یک و دو قرار بگیرند.

امید افزود: یعنی یک کفی از شرایط را برای سطح آخر قرار می‌دهیم و مرکزی که از آن کف بالاتر برود دیگر در آن سطح قرار نمی‌گیرد.

وی تصریح کرد: سال گذشته یک بار مراکز را سطح‌بندی کردیم، انقدر نتایج "بد" بود که اعلام نکردیم و فرض کردیم ممکن است در ارزیابی اشتباه کرده باشیم، اما امسال ان‌شاءالله تا آخر ماه وقتی تکلیف سطح بندی مراکز روشن شد، با قاطعیت می‌توانم اعلام کنم برای چه تعداد مرکز چه اتفاقی خواهد افتاد.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی درباره بزرگترین مشکلی که مراکز علمی کاربردی با کیفیت پایین درگیر آن هستند، توضیح داد: بزرگ‌ترین مشکل واحدها این است که محیط کار ندارند. واحدها باید در محیط کار باشند، مثلا در فرهنگسرا،‌ کارخانه، خبرگزاری و غیره....این در حالی‌ است که عمده مراکز علمی کاربردی این محیط را ندارند و غیر از این حتی کلاس خوب و کامپیوتر هم ندارند.

امید ادامه داد: مشکل دیگر این که بعضی از این‌ مراکز برای صرفه‌جویی از مدرسان غیرمجاز استفاده کرده و می‌کنند و البته مسائل ساده دیگری هم مانند تکمیل و نگهداری پرونده‌های دانشجویی نیز وجود دارد.

وی درباره شاخص‌های سطح‌بندی مراکز توضیح داد: ما تعداد زیادی نشانگر داریم و براساس آن به صورت حرفه‌ای و تخصصی ارزیابی را انجام داده‌ایم. برای این کار سامانه‌ای را طراحی کردیم و هر مرکز اطلاعاتش را براساس شاخص‌های اعلام شده وارد این سامانه کرده است و سپس این اطلاعات توسط واحد استانی و ستاد صحت‌سنجی شده است.

امید درباره افزایش شهریه‌ها اظهارکرد: ما در این سال‌ها از بین دانشگاه‌های غیر دولتی کمترین افزایش را داشته‌ایم،‌ یعنی در دو سه سال اخیر ۱۰ درصد، یا ۵ درصد و یا حتی صفر درصد افزایش شهریه داشته‌ایم.

وی افزود: برای سال ۹۷ تا ۱۰ افزایش شهریه را پیش‌بینی کرده‌ایم. این افزایش بستگی به رشته تحصیلی انتخابی و مسایل دیگر دارد، اما سقف افزایش ۱۰ درصد است.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی درباره مهم‌ترین چالش‌های دانشگاه علمی کاربردی توضیح داد: از منظر ما باید همه مراکزدانشگاه علمی کاربردی بدون استثنا در محیط‌های کار شکل می‌گرفت و دانش‌آموخته‌های آن طوری تربیت می‌شدند که همه آن‌ها بتوانند بعد از اتمام تحصیل کار ایجاد کنند و شغل بیافرینند. آمارهای ما نشان می‌دهد در این زمینه نتوانسته‌ایم خیلی موفق باشیم.اما با سیاست‌هایی که اعمال می کنیم مطمئنا ظرف یکی دو سال آینده به حد مطلوب می‌رسیم.

وی ادامه داد: قانون برنامه ششم توسعه گفته که تا پایان برنامه توسعه یعنی سال ۹۹ باید ۳۰ درصد از دانشجویان کشور مهارتی باشند. اگر فرض کنیم که جمعیت فعلی دانشجویی تا سال ۹۹ همین میزان فعلی( حدود چهار میلیون دانشجو) باقی بماند، باید یک میلیون و ۲۰۰ هزار دانشجوی مهارتی داشته باشیم.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی افزود:این دانشگاه و دانشگاه فنی‌ و حرفه‌ای‌ آمادگی پر کردن همه ظرفیت‌ رشته‌های مهارتی را دارند. همچنین بخش "سما"ی دانشگاه آزاد و بعضی از غیرانتفاعی‌ها نیز ظرفیت‌هایی دارند. بنابراین بر اساس آنچه که قانون گفته، دانشگاه علمی کاربردی آمادگی‌ خود را اعلام می‌کند، اما چون در جامعه نگاه مدرک‌گرایی وجود دارد، مردم ترجیح می‌دهند مستقیما یک مدرک نظری کارشناسی بگیرند و لذا دوره‌های مهارتی ما فاقد متقاضی هستند. این چالشی است که از ناحیه بیرون دانشگاه وجود دارد.

امید یادآور شد: در این زمینه نیز کارهایی انجام شده و با همکاری صدا و سیما برای ترویج فرهنگ مهارت‌آموزی به جای مدرک‌گرایی قرار است برنامه‌هایی پخش شود تا متقاضی رشته‌های مهارتی زیاد شود.

وی خاطرنشان کرد: آموزش و پرورش در هدایت تحصیلی خیلی موفق نیست. امسال ۶۰ درصد از متقاضیان کنکور در رشته تجربی شرکت کردند. تمام این ۶۰ درصد که نزدیک به ۶۰۰ هزار نفر هستند، برای ۷ هزار کدرشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی رقابت می‌کنند.

رئیس دانشگاه علمی کاربردی ادامه داد: این چالش برای آموزش و پرورش و دانشگاه وجود دارد و متاسفانه فقط مربوط به ما نیست بلکه رشته‌های علوم پایه هم ازین مسائل متضرر هستند. متقاضی برای علوم پایه وجود ندارد و چند سال آینده در کشور با کمبود فیزیکدان،‌ ریاضیدان،‌ شیمیدان و ... مواجه خواهیم شد.

امید با بیان اینکه دانشگاه علمی کاربردی در حال اصلاح مسائل مربوط به خود است، گفت: اینکه ما خودزنی کردیم و ۱۲ هزار کدرشته محل را به ۶ هزار عدد کاهش دادیم، به این معنا است که می‌خواهیم ماموریت‌گرا و کیفیت‌گرا باشیم، این کار بسیار پرحاشیه و پرتنش بوده، اما داریم به سمت ماموریت‌گرایی و کیفیت‌گرایی می‌رویم.

وی در پاسخ به سوالی درباره کیفیت مراکز آموزشی جهاد دانشگاهی اظهار کرد: یکی از بستگان نزدیک من در دانشگاه علم و فرهنگ درس خوانده است و با اساتید و مسئولان این دانشگاه آشنایی دارم، کیفیت واحدهای علم و فرهنگ مطلوب است. دانشگاه علم و فرهنگ تا جایی که شناخت دارم، نسبت به بسیاری از دانشگاه‌های نظری بهتر است،

رئیس دانشگاه علمی کاربردی در پایان درباره کیفیت مراکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی نیز یادآور شد: غالبا در استان‌ها مراکز علمی کاربردی جهاد از کیفیت بالاتری برخورداراند اما به عنوان یک فرد جهادی این که بگویم کیفیت کاملا مطلوب باشد، این طور نیست، اما کیفیت این مراکز به صورت نسبی بهتر از سایر مراکز علمی کاربردی است. علت اینکه اختیار بیشتری به مراکز علمی کاربردی جهاد دانشگاهی می‌دهیم نیز این است که هم به جهاد و هم به مجموعه استان‌ها اعتماد داریم، اما حقیقتا این مراکز برای رسیدن به سطح مطلوبی که شایسته نام پر افتخار جهاد دانشگاهی باشد باید تلاش بیشتری کنند.