دیدارنیوز ـ
علی ماجدی:
با شیوع ویروس کرونا در کشور، استفاده از لوازم بهداشتی بسیار شایع شده و مراکز درمانی و سازمان‌های بهداشتی توصیه کرده‌اند بهتر است همه افراد از ماسک استفاده کنند. ماسک در واقع یک وسیله پیشگیرانه است و عمر مفیدی دارد. بنابراین هر فرد باید روزانه بیش از یک ماسک را مورد استفاده قرار دهد و با توجه به جمعیت ۸۰ میلیونی ایران و یک حساب سرانگشتی می توان متوجه شد که روزانه چه مقدار عظیمی باید ماسک تولید شود که پاسخگوی تقاضا باشد. از طرفی آمار دقیقی از میزان تولید ماسک در کشور وجود ندارد و فقط می توان گفت میزان عرضه از تقاضا بسیار کمتر است. طبیعتا عرضه‌ام کمتر از تقاضا هم موجب گرانی می شود و بسیاری از مردم در واکنش به گرانی بی حد و اندازه ماسک، قید استفاده از آن را می زنند. چرا ماسکی که قبل از کرونا ۵ هزار تومان قیمت داشت این روزها قیمت آن ۴ تا ۶ برابر شده است؟ ترکیه کشور همسایه ما، آن طور که شنیده‌ها می‌گویند در ایام کرونا برای جلوگیری از بازار سیاه ماسک اعلام کرد که این کالای بهداشتی باید رایگان در اختیار مردم قرار گیرد.
این روزها مردم، به اشکال مختلف ماسک خود را تامین می‌کنند. اما چند نوع ماسک بهداشتی و مورد تایید وزارت بهداشت در میان مردم استفاده می‌شود؟ سازمان بهداشت جهانی ماسک‌های جراحی و ماسک‌های N۹۵ و FFP را بهترین و مطمئن‌ترین ماسک‌ها در جهان معرفی کرده است. آیا ماسک‌های مورد استفاده، پروتکل بهداشتی را رعایت می کند؟ چند درصد این ماسک‌ها می‌تواند در مقابل ویروس کشنده کرونا دوام بیاورد؟ برای پاسخ به این سوال ها سری به بازار زدیم.
گفتگو با مسئولان فنی داروخانه‌ها
بعد از فراگیری کرونا در ایران و کمبود ناگهانی ماسک، بعضی از نهاد‌های دولتی، خصوصی، صنعتی و همچنین مردم، به طور خودجوش اقدام به تولید ماسک‌های پارچه‌ای کردند. اما این نوع ماسک‌ها تا چه اندازه ایمن هستند؟ آیا پروتکل بهداشتی و ایمنی در برابر ویروس کرونا لحاظ شده است؟ این روزها ماسک‌های مختلف مخصوصا از نوع پارچه‌ای و نانو در بسیاری از مراکز تجاری که به مردم خدمات ارائه می‌دهند و ماسک‌ها را با قیمت‌های مختلف به فروش می‌رسانند، با توجه به تماس مستقیم دست خیاطان به پارچه‌های تا چه اندازه این ماسک‌ها بهداشتی هستند؟
مسئولان فنی داروخانه‌ها در گفتگو با خبرنگار دیدارنیوز درباره کیفیت نوع ماسک‌های دوخته شده توسط نیکوکاران می‌گویند: «به دلیل کمبود و گرانی ماسک‌ها در بازار، بعضی از نیرو‌های خیّر، اقدام به تولید ماسک می‌کنند اما پزشکان و مسئولین بهداشتی معتقدند این نوع ماسک توانایی کافی برای مقابله با ویروس کووید ۱۹ را ندارد و استاندارد نیست، هر چند که باید از حرکت این افراد نیکوکار تشکر و قدردانی کرد. به گفته مسئولین فنی داروخانه‌ها، ماسک‌های نانو که به رنگ مشکی در بازار مشخص هستند، تقلبی و ساخت ایران بوده و اصل آن ساخت روسیه است. ماسک مشکی به نام نانو نه برای مردم و نه کودکان به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، چون جنس پارچه آن کاملا غیرمرغوب بوده و بعد از شسشتو دیگر قابلیت استفاده ندارد.
همچنین مسئولان فنی داروخانه‌ها درباره‌ی ماسک‌های پارچه‌ای طرح‌دار هم می‌گویند: «بعضی از ماسک‌های پارچه‌ای که به رنگ‌ها و شکل‌های مختلف در بازار هستند هم فقط به خاطر رنگ و لعاب آن قیمت بیشتری دارند شاید مقداری در برابر ریزآلاینده‌ها و ذرات معلق دوام داشته باشند، اما به خاطر همان رنگ و طرح چاپی ممکن است به مجرای تنفسی آسیب وارد کنند. برای مقابله با کرونا، ماسک‌های فیلتردار و پزشکی برای پزشکان و بیماران کووید ۱۹ توصیه می‌شود، اما اگر مردم از ماسک‌های چندلایه استفاده کنند هم بسیار مناسب است.
متصدی ماسک در مترو
یکی از موارد استفاده مهم ماسک برای مردم، هنگام حضور در سیستم حمل و نقل عمومی مثل مترو است. متصدیان فروش ماسک در ایستگاه تئاتر شهر و توحید درباره ماسک‌های چند لایه ای که در آنجا فروخته می شود گفتند این نوع ماسک‌ها توسط کارخانه‌ها و با رعایت پروتکل بهداشتی و تحت نظارت سازمان غذا و دارو تهیه می‌شود. اما فروش بالای این ماسک ها دلیل روشن دیگری هم دارد چون با توجه به ارزانی آن، مردم استقبال خوبی داشته اند. این نوع ماسک‌ها در بسته‌های پلاستیکی با رعایت تمام نکات بهداشتی بین مردم توزیع می‌شود. این دو فروشنده درباره تفاوت ماسک پارچه‌ای و نانو با سایر ماسک‌ها هم نظر کارشناسانه ای می دهند و می گویند: «ماسک پارچه‌ای و نانو با توجه به نداشتن پروتکل بهداشتی و عدم ایمنی کافی، خیلی به مردم توصیه نمی‌شود. ترجیح وزارت بهداشت این هست برای بیماران و پزشکان از ماسک N۹۵ استفاده شود، ولی مردم اگر از ماسک‌های چندلایه استفاده کنند هم خوب است. حداقل بهتر از این است که ماسک نداشته باشند!»
با مردم
مردم عادی به دلیل استفاده عمومی از ماسک های متنوع، نسبت به هر کدام نظری دارند. ماسک‌های مشکی و پارچه‌ای طرفدار بیشتری نسبت به ماسک‌های دیگر دارد. بعضی از مردم می‌گویند به دلیل نبود ماسک‌های تنفسی مناسب و همچنین گران بودن آن، از ماسک ارزان قیمت استفاده می‌کنند. آنها می‌گویند با توجه به اینکه دولت در سختگیری و عدم ارائه امکانات لازم، ضعیف عمل کرده آنها هم راضی به هزینه زیاد برای رعایت موارد بهداشتی را نیستند یا شاید توان مالی ندارند. اگر دولت اقلام بهداشتی استاندارد را رایگان بین مردم توزیع کند آنها هم استفاده خواهند کرد. عده ای هم می‌گویند از ماسک‌های تولیدی خیّرین به دلیل عدم آگاهی نسبت به رعایت موارد بهداشتی، استفاده نمی‌کنند؛ و ترجیح می‌دهند از ماسک‌های چندلایه و ماسک‌های تنفسی N۹۵ استفاده کنند.
... و اما انواع ماسک
طبق دستورالعمل وزارت بهداشت دو نوع ماسک جراحی پزشکی و ماسک N۹۵ مورد تایید برای پزشکان، پرستاران بوده و برای جلوگیری از انتقال بیماری کرونا از مبتلایان به کادر درمان، توصیه می شود چون این ویروس از طریق هوا وارد بدن انسان می‌شود. اما به دلیل گران بودن و کمیاب بودن این نوع ماسک‌ها، الزامی به استفاده مردم از ماسک N۹۵ نیست و می توانند از همان ماسک‌های پارچه‌ای و نانو استفاده کنند.
ماسک‌های N۹۵ و FFP۲ که جز گرانترین ماسک‌ها در بازار هستند، در برابر گرد و غبار و همچنین تا ۹۵ درصد در برابر ذرات معلق در هوا مقاوم است، اما ماسک FFP۲ تا ۹۴ درصد می‌تواند جلوی ذرات معلق را بگیرد.
با این وصف طبق دستورالعمل وزارت بهداشت این نوع ماسک‌ها برای مبتلایان به ویروس کووید ۱۹ توصیه نمی‌شود. چرا که در هنگام دم، هوا از بدنه ماسک فیلتر می‌شود و در هنگام بازدم هوا بدون عبور از بدنه ماسک از دریچه یا سوپاپ آن خارج می‌شود.
ماسک‌های پارچه‌ای نوع دیگر ماسک‌هایی هستند که در بین مردم طرفدار دارد. طبق توصیه کارشناسان استفاده از این نوع ماسک برای کودکان زیر ۲ سال وافرادی که مشکل تنفسی دارند توصیه نمی‌شود. البته استفاده از ماسک‌های پارچه‌ای برای کسانی که در شرایط عادی هستند منعی ندارد اما کسانی که مبتلا و مشکوک به بیماری ویروس کرونا هستند توصیه می شود فقط از نوع N۹۵ و FFP۲ استفاده کنند. همچنین مرکز کنترل بهداشتی آمریکا، توصیه کرده است در مناطق عمومی که ازدحام جمعیت بالاست، ماسک‌های تنفسی پارچه‌ای استفاده کنند.
ماسک نانو یا همان ماسک‌های مشکی رنگ که در بین عموم به طور متناوب استفاده می‌شود، نوع دیگر ماسک‌هایی هستند که به صورت پارچه‌ای دو لایه دوخته شده و بین مردم توزیع می‌شود. البته نوع اصلی آن ساخت روسیه و چین است که با پارچه‌های الیاف نانو ساخته می‌شود. این مدل ماسک که در ایران طرفدار دارد، ساخت ایرانی آن در بین مردم بوده و از جنس پارچه تهیه شده و از جنس الیاف نانو ساخته نشده است.
کودکان با توجه به ضعف سیستم بدنی خود در برابر بیماری‌ها، بیشتر در برابر این ویروس باید محافظت شوند. ماسک کودکان در بازار، دارای خصوصیت‌های ممتاز و ویژه‌ای است. این نوع ماسک، دارای ۵ نوع لایه محافظتی و یک لایه الیاف نانو هست که تا ۹۹ درصد در برابر ذرات معلق مقاومت می کند. طول عمر ماسک کودک در برابر ماسک‌های دیگر مخصوصا ماسک N۹۵ چهار برابر است اما متاسفانه ماسک کودک در بازار کمیاب است و بسیاری نمی دانند آن را باید از کجا تهیه کنند.
قیمت انواع ماسک در بازار
مهم ترین مشکل در مورد انواع ماسک در بازار این است که در کنار تنوع زیاد، قیمت ثابت و مشخصی ندارند بنابراین چاره ای جز در نظر گرفتن متوسط قیمت در این مورد نداریم. قیمت ماسک‌ها از نوع N۹۵، پارچه‌ای، کودک و نانو که به طور میانگین و تقریبی به دست آمده است به این شرح است:
| نوع ماسک |
قیمت (تومان) |
| جراحی |
۳۵۰۰ تا ۴۰۰۰ |
| N۹۵ |
۱۵۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ |
| پارچه‌ای |
۱۰۰۰۰ تا ۳۰۰۰۰ |
| پارچه‌ای طرح‌دار |
۱۵۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ |
| نانو |
۱۵۰۰۰ |
| کودک |
۲۵۰۰۰ |
