نقش روش‌های کمک‌باروری در بروز حاملگی‌های «هتروتوپیک»

دیدارنیوز- زهره داوودی مقدم در گفت‌وگو با ایسنا، در معرفی انواع حاملگی‌های خارج رحمی، ‌ گفت: حاملگی خارج رحمی به حالتی از حاملگی گفته می‌شود که سلول تخم در هر محلی به جز رحم رفته و در آنجا رشد کند؛ رشد و تکثیر سلول تخم در لوله‌های رحمی، حفره شکمی، دهانه رحم، محل اتصال لوله رحمی به رحم، روی تخمدان و... و. همگی نمونه‌هایی از حاملگی خارج رحمی است.

وی در ادامه توضیح سایر انواع حاملگی‌های خارج رحمی، به حالت دیگری اشاره کرد که همزمان یک سلول تخم در رحم و یک سلول تخم دیگر در محلی خارج رحم شروع به رشد می‌کنند و بیان کرد: این نوع از حاملگی که به نام هتروتوپیک شناخته می‌شود، معمولا بروز آن در حاملگی‌های طبیعی نادر است؛ به صورتیکه از هر ۱۰هزار حاملگی طبیعی شاید یک مورد آن به حاملگی همزمان داخل و خارج رحمی منجر شود. حاملگی هتروتوپیک بیشتر در حاملگی‌هایی رخ می‌دهد که سلول تخم به روش‌های کمک باروری به داخل رحم هدایت شده است.

این عضو تیم تخصصی مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا، بروز حاملگی‌های خارج رحمی در روش‌های کمک‌ باروری را به علت وجود مداخلات خارجی برای باروری دانست و تصریح کرد: البته احتمال تک حاملگی خارج رحمی بیشتر از حاملگی همزمان داخل و خارج رحمی است. هنگام تلقیح با انجام عمل «IVF» چند سلول تخم به صورت همزمان وارد حفره رحمی می‌شود که گاهی اوقات یکی از آنها به لوله رحمی رفته و دیگری وارد رحم می‌شود.

وی رشد سلول تخم در هرجایی جز رحم را خطرناک و همراه با مشکلات دانست و افزود: از آنجایی که حاملگی‌ خارج رحمی می‌تواند به سلامت مادر آسیب برساند باید نسبت به شناسایی هرچه سریع‌تر آن اقدام کرد.  شناخت نشانه‌ها در تک حاملگی خارج رحمی بسیار راحت‌تر از حالت حاملگی هتروتوپیک است؛ چراکه در حاملگی‌های هتروتوپیک بیشتر توجه پزشک به جنین داخل رحم است و همین موضوع سبب می‌شود بیش از ۶۰ درصد موارد خارجی حاملگی‌ هتروتوپیک هنگام پارگی لوله رحمی شناخته شود.

داوودی مقدم بالا نرفتن مناسب هورمون HCG و بروز همزمان دردهای شکمی و لگنی را از نشانه‌های حاملگی خارج رحمی دانست و اظهار کرد: البته در حاملگی‌های همزمان داخلی و خارجی از آنجایی که میزان ترشح هورمون HCG به دلیل وجود یک جنین در داخل رحم میزان مناسبی است، شک به وجود و رشد سلول تخم دیگر کمی دیرتر اتفاق می‌افتد یا زمانی صورت می‌گیرد که لوله رحمی پاره شده باشد؛ از این رو مادران باردار باید در سونوگرافی‌ها با دقت ویژه بررسی شوند. همچین در بارداری‌هایی که به روش‌های کمک بارداری انجام شده است، رادیولوژیست باید از نوع حاملگی آگاه باشد تا دقت بیشتری هنگام انجام سونوگرافی داشته باشد.

وی با بیان اینکه حاملگی هتروتوپیک خطرناک‌تر از تک حاملگی خارج رحمی است، تصریح کرد: از آنجایی که تشخیص این نوع حاملگی دیرتر اتفاق می‌افتد، سلول تخم در خارج رحم تا جایی رشد می‌کند که دیگر محل رشد برایش کوچک شود و به طور مثال منجر به پارگی لوله‌های رحمی یا سایر عوارض شود که در این حالت بیمار به خونریزی شدید می‌افتد که اگر به موقع به بیمارستان نرسد و روند درمانی آغاز نشود می‌تواند تهدیدی برای جانش باشد.

این متخصص زنان زایمان و ناباروری در خصوص روش‌های درمانی برای رفع این مشکل، گفت: هنگامی که تک حاملگی خارج رحمی رخ داده باشد می‌توانیم با تزریق نوعی آمپول، جنینی که در خارج از رحم رشد کرده را خارج کنیم و جان مادر را نجات دهیم؛ اما در حاملگی‌های هتروتوپیک، تزریق دارو منجر به مرگ جنین داخل رحم هم می‌شود که همین امر سبب می‌شود نتوانیم از این روش درمانی استفاده کنیم. به همین دلیل باید جنین دوم را از طریق لاپاراسکوپی یا جراحی و باز کردن شکم مادر خارج کنیم که در این حالت نیز احتمال سقط جنین داخل رحم تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد.