۵ گام برای تشکیل یک سمن به شکل قانونی

دیدارنیوز - شاید بتوان گفت که حل مشکلات مختلف جامعه، بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست. در این میان مسلما افراد داوطلبی هم هستند که دوست دارند در امور مختلف مشارکت داشته باشند و به آبادانی شهر یا برطرف‌کردن مشکلات اجتماعی به نوعی کمک کنند. فلسفه شکل گیری «سمن»‌ها یا همان سازمان‌های مردم‌نهاد که ما بیشتر آن‌ها را به نام «ان‌جی‌او» می‌شناسیم هم همین است؛ اینکه عده‌ای داوطلب دور هم جمع شوند تا بدون دریافت حقوق، سنگی را از جلوی پای همنوعان خود بردارند. امروز که روز تشکل‌ها و مشارکت‌های اجتماعی است رفته‌ایم سراغ اینکه چطور می‌شود یک سمن را به شکل قانونی تشکیل داد. البته در این صفحه اطلاعاتی هم درباره اینکه اصلا سمن چیست و چه ویژگی‌هایی دارد برایتان بیان کرده‌ایم.

 گام اول: برای چه کاری سمن درست کنیم؟
 
نخستین نکته این است که بدانیم اصلا سمن چیست؛ سمن‌ها یا همان سازمان‌های مردم نهاد به تشکل‌هایی گفته می‌شود که گروهی از اشخاص حقیقی یا حقوقی، اما کاملا غیرحکومتی، به شکل داوطلبانه با رعایت مقررات مشخص‌شده در قانون، تأسیس می‌کنند. حال سؤال مهم‌تر این است که اصلا برای چه کاری می‌توانیم چنین تشکلی را تشکیل دهیم؟ بستگی به خواست شما و البته مهارت و علاقه و توانایی‌تان و کسانی که می‌خواهند با شما در این سمن همراه شوند دارد. موضوع فعالیت سازمان مردم‌نهاد شما می‌تواند علمی، فرهنگی، اجتماعی، ورزشی، هنری، نیکوکاری و امور خیریه، بشردوستانه، امور زنان، آسیب‌دیدگان اجتماعی، حمایتی، بهداشت و درمان، توانبخشی، محیط زیست، عمران و آبادانی و موضوع‌هایی از این دست باشد. البته یک سمن می‌تواند در مجموعه‌ای از این موضوع‌ها فعالیت کند.

 گام دوم: سمن‌ها چه ویژگی‌هایی دارند؟
 
مهم‌ترین واژه‌ای که در تعریف یک سمن وجود دارد، واژه «غیردولتی» است. این واژه به این معناست که دستگاه‌های حکومتی در تأسیس و اداره یک سمن دخالت نداشته باشند. در حقیقت این را می‌توان مهم‌ترین ویژگی یک سمن دانست. البته مشارکت مقامات و کارکنان دولتی در تأسیس و اداره این سازمان مردم نهاد، درصورتی که خارج از عنوان و سمت دولتی آنان باشد، از نظر قانون مانعی ندارد. ۲ ویژگی مهم دیگر سمن این است که اهدافش غیرسیاسی و غیرانتفاعی باشد. تکلیف غیرسیاسی بودن که مشخص است؛ اگر دقیق‌ترش را می‌خواهید بدانید باید سراغ ماده یک قانون احزاب بروید و بعد حواستان باشد که فعالیت سمن نباید مشمول این قانون شود. غیرانتفاعی هم یعنی اینکه فعالیت‌های تجاری و صنفی سودآور برای تقسیم منافع آن میان اعضاء، مؤسسان، مدیران و کارکنان سمن نداشته باشد.

 گام سوم: سمن‌ها چه‌کار می‌توانند انجام دهند؟
 
فرض کنیم که ما یک سمن تشکیل داده‌ایم. این سمن چه کمکی می‌تواند به ما و دیگران کند؟ قانون مشخص کرده که سازمان مردم‌نهاد چه فعالیت‌هایی می‌تواند داشته باشد که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: ۱ - ارائه خدمات امدادی مورد نیاز دستگاه‌های دولتی و عمومی و غیردولتی. ۲ - اظهارنظر و پیشنهاد راهکارهای مناسب در فرایند برنامه‌ریزی نهاد‌ها در سطوح شهرستان، استان یا ملی. ۳ - کمک به اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های دستگاه‌های دولتی و غیردولتی از طریق توافق و تفاهم با آنها. ۴ -برگزاری اجتماعات و راهپیمایی‌ها برای تحقق اهداف سمن. ۵ -انتشار نشریه. ۶ - حق دادخواهی در مراجع قضایی نسبت به مشکلات مختلف. البته یادتان باشد که قانون یکسری نهادهای نظارتی هم برای نظارت بر فعالیت سمن‌ها مشخص کرده است. شما باید پاسخگوی این نهاد‌ها هم باشید.

 گام چهارم: نام سمن تان را چطور انتخاب کنید؟
 
انتخاب نام سمن هم اهمیت ویژه‌ای دارد. در انتخاب نام پیشنهادی سمن باید دقت شود که نام انتخابی با موضوع و اهداف سازمان مردم‌نهاد شما سنخیت داشته باشد. نام باید به‌نحوی باشد که نوع فعالیت و اهداف سمن شما به ذهن دیگران متبادر شود. در ضمن مجاز نیستید از اسامی غیرفارسی استفاده کنید. اگر می‌خواهید نام پیشنهادی شما مورد تأیید قرار گیرد باید در نام پیشنهادی‌تان از به‌کار بردن واژگانی که دلالت عام دارند مثل ایرانی یا ایرانیان خودداری کنید. یک نکته مهم دیگر هم این است که بدانید با چند نفر می‌شود یک سمن تشکیل داد؟ قانون می‌گوید که برای انجام این کار باید یک هیأت مؤسس ۵ نفره داشته باشید. داشتن ۱۸ سال تمام، تابعیت ایرانی و دارابودن صلاحیت تخصصی حداقل ۲ نفر از مؤسسان درخصوص موضوع فعالیت سمن هم جزو شرایطی است که برای هیأت مؤسس درنظر گرفته شده است.

 گام پنجم: چطور سمن تان را قانونی ثبت کنید؟
 
حالا وقت آن است که سمن را ثبت قانونی کنید. نخستین قدم، تکمیل فرم الکترونیکی تقاضانامه تاسیس در سایت portal۲.moi.ir است. تقاضای شما با توجه به شرح فعالیت و اهداف بیان‌شده در فرم و همچنین با توجه به نکاتی که گفته شد ارزیابی می‌شود. درصورت تأیید تقاضای تاسیس سمن، پس از تکمیل فرم مشخصات فردی مؤسسان و ارسال اساسنامه پیشنهادی از طریق همین سایت، از نماینده معرفی‌شده توسط شما برای تکمیل پرونده و طی آخرین مراحل اداری دعوت می‌شود. همراه داشتن معرفی‌نامه امضا شده از سوی تمام اعضای مؤسس برای نماینده الزامی است. پس از تشکیل پرونده و انجام استعلامات امنیتی، انتظامی و همچنین اخذ نظر مراجع تخصصی، رأی تشکیل‌شدن یا تشکیل‌نشدن سمن شما صادر می‌شود.

 اساسنامه سمن چه چیزهایی دارد؟

شما برای ثبت قانونی یک سمن به مدارکی نیاز دارید که طبق معمول بخشی از آن مدارک هویتی مؤسسان و... است. اما مهم‌ترین مدرک مورد نیاز شما برای این کار اساسنامه است. حال مهم‌ترین سؤال این است که اساسنامه سمن شما باید حاوی چه اطلاعاتی باشد؟ شما باید اهداف سمن، موضوع فعالیت، مدت فعالیت، مرکز اصلی فعالیت، نحوه ایجاد شعب، ارکان و تشکیلات سمن، نحوه انتخاب، شرح وظایف و اختیارات و مسئولیت‌های آنها، صاحبان امضاهای مجاز، شرایط پذیرش عضو، منابع تأمین درآمد و دارایی، نحوه تغییر و تجدیدنظردر اساسنامه، نحوه انحلال، مشخص ساختن وضعیت دارایی‌ها پس از انحلال و محدوده جغرافیایی فعالیت سازمان را در اساسنامه‌تان بیاورید. یادتان باشد که به‌طور کلی متولی اصلی سمن‌ها، وزارت کشور و بعد هم استانداری‌ها و فرمانداری‌ها هستند.