آیا ایران از برجام خارج شده است؟

دیدارنیوز ـ ایران یکشنبه شب، چهار روز زودتر از زمانی که وعده داده بود؛ آغاز گام پنجم را در سایه شهادت سردار سلیمانی و بالا گرفتن اختلافات با آمریکا اعلام کرد و مشخص شد که تمامی محدودیت های پیشبینی شده در برجام بر اساس بند 36 توافق هسته ای، لغو خواهد شد. تروئیکای اروپایی از کشورمان خواسته که به تعهداتش بازگردد اما به نظر می رسد که آنها قصد ندارند تا حتی وعده ای در خصوص اجرای تعهدات خود بدهند. تهران از شرایط پیش آمده ناراضی است و ترور سردار سلیمانی هم باعث شده تا کشورمان گام های بعدی را محکم تر از همیشه بردارد. با حسن بهشتی پور مسائل اوراسیا و بین الملل در خصوص تحولات اخیر و گام پنجم ایران به گفتگو نشسته ایم:

تهران گام جدید خود را خیلی زود اعلام کرد. براشتن این گام در کلام برخی خروج کشور از توافق هسته ای تعبیر شد اما با توضیحاتی که ارائه شده، مشخص است که خروجی اتفاق نیافتاده است. تصمیم ایران در این خصوص چه ویژگی دارد؟

گام پنجم ایران به معنای خروج کشورمان از برجام نیست. بلکه به معنی لغو تعهدات بر اساس پیشبینی هایی است که در متن توافق هسته ای انجام شده است. خود برجام سه بخش دارد. بخشی از آن مربوط به محدودیت های ایران بر اساس این توافق است که به تعداد سانتریفیوژها و میزان غنی سازی و ... می پردازد و بخش دیگری از آن مربوط به نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی است. این سازمان کنترل هایی را بر فعالیت های هسته ای ایران اعمال می کند. ایرانی فقط بخش مربوط به محدودیت های خودش را برداشته ولی نظارت های سازمان انرژی اتمی پابرجاست و اعمال خواهد شد.

ایران رسما اعلام کرده که فعالیت های ایران زیرنظر اژانس ادامه خواهد یافت و از برجام بیرون نیامده است. بلکه فقط محدودیت ها را برداشته و به محض اینکه اروپا به وعده هایش عمل کند آماده است تا به محدودیت های قبلی باز گردد.

به نظر شما گام پنجم که سخت ترین گام ایران است چه تاثیری بر روی اروپائی ها خواهد داشت.آنها فعلا درخواست کرده اند که ایران به تعهداتش برگردد اما حرفی از تعهدات خودشان به میان نیاورده اند.

اروپائی ها در یک سال گذشته نشان داده اند که در مقابل هژمونی اقتصادی آمریکا کاری از دستشان بر نمی آید. ایالات متحده گفته است که یا اروپا باید با این کشور مبادله اقتصادی داشته باشد یا ایران را انتخاب کند. در چنین شرایطی با توجه به حجم مبادلات مالی میان اروپا و آمریکا عملا این کشورها قادر به ایستادن مقابل ترامپ نیستند. چرا که حجم بالای مبادلات و وابستگی های اقتصادی شرایط را به سود آمریکا برده است.

امکان این موضوع وجود دارد که کشورهای اروپائی بعد از گام جدیدی که کشورمان برداشته بروند و اقداماتی را علیه ایران انجام دهند. اما آنها نمی توانندافکار عمومی را برای این موضوع قانع کنند. چرا که افکار عمومی می داند که ایران از مواهب برجام بهره مند نشده و این اروپا بوده که با بدعهدی خود این شرایط را پیش آورده است.

چین و روسیه فعلا سکوت کرده اند.  به اعتقاد شما آنها با وجود این گام تازه کماکان به حمایت از ایران ادامه خواهند داد؟

چین و روسیه تا زمانی که کشورمان از NPT و پروتکل الحاقی خارج نشود و همچنان نظارت اژانس بین المللی انرژی اتمی را بپذیرد، تلاش نیم بندی را به نفع و سود ایران انجام خواهند داد. اما اگر در مراحل بعدی ایران بخواهد نظارت آژانس را رد کند و یا از NPT  و پروتکل الحاقی خارج شود، این دو کشور هم از مسیر خود برخواهند گشت و تمایل خود را نسبت به بازگرداندن تحریم ها علیه ایران ابراز میکنند. حمایت آنها از ایران تا زمانی ادامه دارد که بدانند تهران با وجود اینکه محدودیت هایش را هم لغو کرده اما خارج از کنترل آژانس اقدامی انجام نخواهد داد.

در عالم سیاست هرچیزی امکان پذیر است. اما به نفع ایران نخواهد بود که از NPT  خارج شود. ایران گفته است که انرژی هسته ای صلح آمیز می خواهد و این خواسته ایران بر اساس بند 2 NPT به رسمیت شناخته شده است.من فکر می کنم حتی اگر ایران احیانا به فکر سلاح هسته ای هم باشد، این وضعیت باعث بالا رفتن امنیت خارجی کشور نخواهد بود. همانطور که برای هیچ کشور دیگری اینطور نبوده است و سلاح هسته ای ضامن امنیت کشورها نیست.

همانطور که گفتید بعید به نظر می رسد که اروپا بتواند کاری در خصوص انجام تعهداتش انجام دهد و همه چیز وابسته به تصمیمات ترامپ است، فکر می کنید که در چنین شرایطی تهران چه خواهد کرد؟

اینکه ایران در آینده چکار خواهد کرد، به تحولات میان آمریکا و ایران بستگی دارد و ربطی به تحولات اروپا و ایران ندارد. در شرایط فعلی و با جنایتی که امریکا در خاک عراق علیه شهید سردار سلیمانی انجام داده، نمی شود پیشبینی کرد که اتفاقات به کدام سمت می روند. باید منتظر ماند تا ایران واکنشش را به شهادت سردار سلیمانی نشان دهد و عکس العمل امریکا هم سنجیده شود. اما در حال حاضر من بعید می دانم که اروپا بخواهد برجام را لغو کرده و ازآن خارج شود. به نفع کشورهای اروپائی است که ایران فعالیت هایش را همانطور که امروز گفته زیر نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه دهد و به همین دلیل آنها مایل به اقدامی که این وضعیت را تغییر دهند، نیستند.