مدرسه‌ای ۷۰۰ ساله در یزد که متولی ندارد!

 

سر در وروی مدرسه قاسم طراز، تزییناتی از کاشی معرق و کاشی‌های برجسته وجود دارد که کتیبه‌ای به خط ثلث بر بالای این سر در قرار گرفته است. در دو طرف سر در نیز، داخل دو مربع مستطیل شکل، کتیبه‌ای به خط کوفی بنایی وجود دارد که کتیبه مستطیل دست چپ کاملاً باقی مانده، اما کتیبه دست راست تخریب شده است.

 

داخل کریاس و اطراف سردرگاه‌ها، سوره فتح به خط نسخ و به رنگ سفید اجرا شده که امروزه تنها قسمتی از آن باقی است، همچنین از ظواهر و آثار باقی مانده، این گونه برداشت می‌شود که بدنه کریاس، سراسر پوشیده از کاشی معرق بوده که اکنون اثری از آن نیست.

 

مدرسه شهاب الدین طراز از مدارس قرن هشتم هجری قمری است که «شهاب الدین قاسم طراز» مستوفی دربار آل مظفر و مشهور به «حسن» خالق مدرسه‌ای بزرگ، پایاب، باغ، چند دکان و مسجدی در روبه روی این بنا بوده که به گفته مورخین محلی از آن مدرسه با عظمت همراه با باغ و بستان، تنها کریاس آن به جای مانده و به احتمال زیاد مسجد روبه روی مدرسه نیز نشانی از ایجاد مسجد اوست.

 

در حال حاضر مدرسه دارای حیاط ساده با یک حوضچه الحاقی گنبد، ایوانی بلند و کریاس اصلی است و در گوشه‌ای از بنا نیز دو قبر با کاشی‌های فیروزه‌ای قرار گرفته که به گفته «بهاره داودی‌فر» محقق و پژوهشگر تاریخ یزد، این دو قبر متعلق به خدام این بنا هستند.

داودی‌فر در این باره تصریح می‌کند: این مدرسه‌ی تاریخی در ادوار بعد از ساخت آن، کارکرد مسجد پیدا کرده و دو خادم آن در این بنا به خاک سپرده شده‌اند.

 

وی با بیان این که هر دو قبر پوشیده شده از کاشی‌های هشت ضلعی هستند، می‌گوید: این گونه که نقل می‌شود قبر با کاشی‌هایی با طرح هشت ضلعی بزرگ‌تر نشان دهنده جنسیت مرد و هشت ضلعی‌های کوچکتر نیز نشانه خادم زن است.

 

این پژوهشگر یزدی اضافه می‌کند: آرامگاه دیگری نیز که به تازگی داخل گنبدخانه پیدا شده، تاریخی قدیمی‌تر از خود بنا دارد و به استناد از منابع معتبر محلی که معتقدند شهاب الدین طراز، بانی مدرسه در مزار امام‌زاده جعفر محمد (ع) یزد به خاک سپرده شده، این آرامگاه از آن فرد دیگری است.

 

وی با اشاره به این که تا به امروز بنای مذکور مورد توجه اداره میراث فرهنگی و جوامع دوستدار میراث فرهنگی بوده است، تاکید می‌کند: آخرین مرمت اساسی این بنا مربوط به حدود به ۵۰ سال اخیر و مرمت تزیینات و کاشی‌های رها شده‌ی آن را در یک دهه اخیر پاکسازی کرده‌اند، ولی جمع‌آوری عوامل مخل بنا مربوط به حدود یک سال گذشته است.

 

از آنجایی که چنین بنای شاخصی در دل بافت جهانی یزد وضعیت نامناسبی دارد و با توجه به ثبت جهانی و تعهدات میراث فرهنگی بر حفظ ابنیه تاریخی، به سراغ اداره کل میراث فرهنگی رفتیم تا وضعیت این بنای تاریخی را جویا شویم و بدانیم آیا این بنا سهمی از اعتبارات میراث فرهنگی را به خود اختصاص داده است یا نه؟

 

سید مصطفی فاطمی مدیر کل میراث فرهنگی یزد در این رابطه با بیان این که متولی مدرسه تاریخی قاسم طراز اداره کل اوقاف است، می‌گوید: این بنای تاریخی هر چند به ثبت ملی رسیده و در عرصه بافت تاریخی است، اما از اموال اداره کل اوقاف و امور خیریه استان به شمار می‌رود.

 

وی تاکید می‌کند: البته هر گونه مرمت و رسیدگی به این بنای تاریخی باید با نظارت اداره کل میراث فرهنگی استان به عنوان متولی مرمت و حفظ بنا‌های تاریخی استان یزد انجام شود.

 

به سراغ اداره کل اوقاف و امور خیریه استان یزد رفتیم و از این دستگاه وضعیت بنای مذکور را جویا شدیم، اما با وجود پیگیری‌های مکرر در ابتدا این دستگاه از ثبت این بنا در اموال اوقاف اظهار بی‌اطلاعی کرد و سپس خواستار پیگیری از اداره کل آموزش و پرورش استان شد لذا موضوع را از طریق آموزش و پرورش پیگیر شدیم.

 

زهره امیرچخماقی مدیر آموزش و پرورش ناحیه یک استان یزد در این مورد اظهار می‌کند: بنای مذکور جزو اموال آموزش و پرورش نیست، اما آموزش و پرورش مدارس تاریخی زیادی را در تولیت اموال خود دارد.

 

مجدداً از اداره کل اوقاف جویای وضعیت این مدرسه تاریخی شدیم که البته هنوز جوابی دریافت نکرده‌ایم و این طور که مشخص است گویا این بنا هیچ متولی خاصی ندارد و به حال خود رها شده است؛ بنایی که روزی مانند مدرسه رکنیه، مهد پرورش علم در یزد بوده و در حال حاضر مورد بی توجهی قرار گرفته است و تنها افرادی که از مقابلش عبور می‌کنند، نگاهی به ورودی کاشی کاری شده‌اش می‌اندازند و با قفل بزرگ و زنگ زده این در چوبین خواهند فهمید که چنین بنایی به علت بی‌توجهی هنوز سهمی از تاریخ یزد ندارد!

 

منبع: ایسنا