از ادعای رکن‌آبادی تا مفقودالاثری شهدای منا

دیدارنیوز - فاجعه منا دوم مهرماه سال ۱۳۹۴ برابر با دهم ذی‌الحجه همزمان با عید قربان در مراسم رمی جمرات رخ داد. آمار تلفات آن حادثه هرگز به صورت دقیق و رسمی اعلام نشد. منابع خبری شمار جان‌باختگان را تا حدود ۲۳۰۰ نفر تخمین زدند اما مقامات ایرانی که شاهد عینی ماجرا بودند، این آمار را تا مرز ۷۰۰۰ نفر برآورد کردند. همچنین اعلام شد ۴۶۴ زائر از ایران در آن حادثه به شهادت رسیده‌اند.

عربستان پس از گذشت چهار سال هنوز مسؤولیت فاجعه منا را نپذیرفته و هرگز به خاطر آن عذرخواهی نکرده است.

رییس پیشین سازمان حج و زیارت اردیبهشت‌ماه سال ۹۷، سه سال پس از فاجعه منا اعلام کرد که هویت تعدادی از جان‌باختگان ایرانی آن حادثه هنوز نامعلوم است. حمید محمدی گفته بود که «از میان ۴۶۴ شهید حدود ۴۰ تن از شهدا در مقبره‌الشهدای مکه به خاک سپرده شده بودند که با اعزام خانواده‌های آن‌ها به مکه و انجام آزمایش‌های DNA  شماری از آن‌ها تعیین هویت و به کشور بازگردانده شدند، اما ۱۱ تن در مقبره‌الشهدای مکه باقی ماندند که محل دفن نامشخص بود و با قطع روابط و توقف عمره و حج، امکان پیگیری کار آن‌ها دیگر وجود نداشت. در حج سال گذشته (۱۳۹۶) با وجود شرایط سخت، خانواده‌های آن‌ها دعوت شدند که برای تعیین هویت بازماندگان به عربستان اعزام شوند و هفت خانواده آمدند که پس از طی تشریفات پلیس و پزشکی قانونی عربستان، آزمایش‌های DNA انجام و هویت چهار تن مشخص شد و برای تعیین تکلیف سه تن دیگر به DNA نفر دوم نیاز بود که برای حج آتی برنامه‌ریزی شده است و با اعزام آن‌ها این ابهام نیز برطرف می‌شود.»

او گفته بود: «محل دقیق دفن هفت تن از شهدای ایرانی منا که در مقبره‌الشهدای مکه به خاک سپرده شده‌اند، نامشخص است.»

علی‌رضا رشیدیان ـ رییس کنونی سازمان حج و زیارت ـ دی‌ماه سال ۹۷ خبر داد که از بین هفت شهید ایرانی مفقودشده در فاجعه منا، هویت چهار زائر ایرانی شناسایی شده اما وضعیت سه پیکر ایرانی هنوز نامشخص است.

او اینک اعلام کرده است که هیچ زائر ایرانی مفقودشده از فاجعه منا در عربستان وجود ندارد.

رییس سازمان حج و زیارت در حاشیه مراسم بزرگداشت «شهدای منا و مسجدالحرام» که با حضور زائران ایرانی در سرزمین منا و در جریان حج ۹۸ برگزار شد، درباره تعیین هویت شهدای فاجعه منا اظهار کرد: از همه شهدایی که دفن شده بودند، نمونه دی. ان. ای گرفته شده است و یکی از دلایل طول کشیدن موضوع تعیین هویت شهدا نیز این بود که فرزندان یا نزدیکان آن‌ها باید به عربستان می‌آمدند تا نمونه دی. ان. ای آن‌ها گرفته و با نمونه شهدا تطبیق داده شود.

او اضافه کرد: با روشن شدن تکلیف چند شهید باقی‌مانده، نامه رسمی وزارت حج و عمره عربستان را اوایل امسال راجع به مشخصات شهدا دریافت کردیم و اکنون هیچ شهیدی نداریم که محل دفن او را ندانیم.

رییس سازمان حج و زیارت با یادآوری این‌که یکی از موضوعاتی که همواره در مذاکرات با طرف عربستانی داشته‌ایم، پیگیری موضوع شهدای منا و مسجدالحرام بوده است، افزود: در مذاکره سال گذشته برای بحث بر سر تفاهم‌نامه حج، به ما اعلام شد که در موضوع مربوط به حقوق شهدای مسجدالحرام کار تقریبا به پایان رسیده است. به همین دلیل، از ما خواستند مشخصات وراث شهدا را برای آن‌ها ارسال کنیم که به دلیل قطع روابط سیاسی دو کشور، مشخصات به دفتر نمایندگی عربستان در سازمان ملل فرستاده شد. در جلسه پیگیری که بعدا داشتیم، به ما اعلام کردند چک مربوطه را ارسال کرده‌اند در حالی‌که چنین نشده بود. در جلسات بعدی از جمله نشستی که دو هفته پیش با وزیر حج و عمره عربستان داشتیم، این گلایه را مجددا مطرح کردیم و قرار شد وی بدعهدی و بدقولی را که نسبت به این موضوع شده است از طریق وزارت امور خارجه عربستان پیگیری کند.

او ادامه داد: در مورد شهدای منا نیز مذاکراتی با مسؤولان عربستانی داشته‌ایم اما آن‌ها اعلام کرده‌اند که هنوز در این زمینه به جمع‌بندی نرسیده‌اند. ما این موضوع را از طریق مسؤولان بعثه‌ دیگر کشورها پیگیری کردیم ولی به آن‌ها هم عینا همان جواب ما را داده‌اند.

رییس سازمان حج و زیارت تاکید کرد: حفظ عزت و کرامت زائران ایرانی در صدر همه تفاهم‌نامه‌ها با دولت عربستان قرار دارد و هیچ‌کدام از مسؤولین جمهوری اسلامی از خون شهیدان منا نخواهند گذشت.

رشیدیان همچنین  با رد ادعای مطرح‌شده از سوی برادر شهید غضنفر رکن‌آبادی درباره پذیرش تقصیر فاجعه منا از سوی ایران برای باز شدن راه حج پس از یک سال تعطیلی، اظهار کرد: این ادعا دروغ محض است. تفاهم‌نامه‌های سازمان حج و زیارت امضا شده و کاملا روشن و شفاف است و هیچ نکته پنهانی ندارد.

او افزود: نخستین بند همه تفاهم‌نامه‌های ما، حفظ عزت، کرامت، آرامش و امنیت زائران ایرانی است و همواره آن را طلب کرده‌ایم. کسی که برای زائران عزت و کرامت را دنبال می‌کند، آیا از حقوق شهدای خود می‌گذرد و با آن معامله می‌کند!؟

معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: من فکر می‌کنم کسی که این حرف را زده، حتما بی‌اطلاع بوده یا هنگام صحبت کردن دچار خلجان شده و متوجه نبوده است چه می‌گوید، وگرنه می‌داند هیچ یک از مسؤولان جمهوری اسلامی از خون شهیدان‌شان نخواهند گذشت.

رشیدیان بیان کرد: پیگیری موضوع شهدای منا جزء مسائل مستمر سازمان حج و زیارت و دیپلماسی جمهوری اسلامی است و با توجه به این‌که در حال حاضر، ایران نمایندگی سیاسی در عربستان ندارد، دفتر نمایندگی حج و زیارت آن را پیگیری می‌کند.

حجت الاسلام والمسلمین سیدعبدالفتاح نواب ـ نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت ـ نیز در حاشیه این یادواره اظهار کرد: وظیفه ما است که این مسائل را پیگیری کنیم و تاکنون هم مسؤولین مربوطه در بعثه پیگیری‌های زیادی داشته‌اند. علاوه‌بر این در جلساتی هم که با خانواده‌های محترم شهدای مسجدالحرام و منا در تهران برگزار شده این موضوع را پیگیری کرده‌ایم تا ان‌شاءالله حقوق‌شان استیفا شود.

او گفت: هرچند این موضوع به دلیل قطع بودن روابط دو کشور مقداری به تاخیر افتاده است ولی امیدواریم با پیگیری‌هایی که انجام می‌شود و مکاتباتی که ریاست محترم سازمان حج با وزیر حج عربستان داشتند و جلساتی که بعد از ایام حج در مکه برگزار خواهد شد، نتیجه روشن شود.

نواب تاکید کرد: یاد این شهدا را باید گرامی داشت، خون این شهدا ان‌شاءالله مانند خون بقیه شهدا الهام‌بخش خواهد بود و ما باید این مسائل را پیگیری کنیم.