مذاکرات در موضوع حج یک موضوع مشترک بین وزارت خارجه و بعثه بود، اما بعد از اختلافات سیاسی که به وجود آمد، غیر سیاسی کردن موضوع حج بین ایران و عربستان شکل گرفت، بنابراین به همین میزان که موضوع حج غیر سیاسی شد مسئولیت مذاکرات بر عهده بعثه و وزارت حج عربستان قرار گرفت و وزارت خارجه ایران و عربستان نقش ملایم کننده فضای سیاسی را برعهده گرفتند، برهمین اساس پس از فاجعه منا موضوع حج به یک دعوای غیر سیاسی تبدیل شد.
دیدارنیوز ـ مرتضی رکن‌آبادی، برادر دیپلمات سابق ایران در لبنان که جزء جان‌باختگان فاجعه منا بود، در ادعایی جنجالی در برنامه جهان آرا شبکه افق گفت: ««واقعا تعجب‌آور است مسؤولان جمهوری اسلامی سال گذشته توافق‌نامه‌ای را در مذاکرات حج امضا کردند که براساس آن پذیرفته‌اند آنچه در منا اتفاق افتاد مقصرش ایرانی‌ها بودند تا بتوانند راه حج را باز کنند. به این وسیله راه حج باز شد یعنی روی خون شهدای منا پا گذاشته شد. اطلاع دقیقی دارم و به موقع منبع را اگر نیاز بود حتما معرفی می‌کنم.»
ادعایی که به سرعت از سوی حجت الاسلام قاضی عسگر نماینده پیشین ولی فقیه در امور حج و زیارت رد شد. همچنین حمید محمدی رییس پیشین سازمان حج و زیارت، ادعای مرتضی رکن‌آبادی را خلاف واقع دانست، اما بعضی از کاربران شبکه‌های اجتماعی نزدیک به جبهه پایداری با انتقاد از انفعال دستگاه دیپلماسی در فاجعه منا خواستار شفاف‌سازی درباره این ادعا و همچنین ارائه گزارش دقیق درباره آخرین وضعیت مطالبات خانواده شهدای منا و همچنین جنایت جده شدند.
در همین راستا، حسام الدین آشنا مشاور رئیس جمهوری در واکنش به آن در توئتیر خود خطاب به مرتضی رکن آبادی نوشت: برادر گرامی جناب آقای رکن آبادی سلام علیکم؛ آیا برای ادعای خود دلایل، شواهد یا مستنداتی دارید؟
حادثه دلخراش فاجعه منا که دوم مهر سال ۹۴ روی داد، موجب شد تا بسیاری از کشور‌های اسلامی و به‌خصوص هموطنان‌مان بابت از دست دادن عزیزان‌شان داغدار شوند. آن روز در مراسم رمی جمرات در روز عید قربان در خیابان ۲۰۴ منطقه منا بیش از هزاران زن و مرد و کودک بی‌گناه از مسلمانان سراسر جهان، جان خود را از دست دادند که از این تعداد ۴۶۵ شهید و تعدادی مصدوم و مفقود آن متعلق به حجاج ایرانی بود. براساس آمار موجود در این فاجعه دلخراش ایران با ۴۶۵ شهید بیشترین جانباخته را داشته و کشور‌های مالی با ۳۱۲، نیجریه با ۲۷۴، مصر با ۱۹۰، بنگلادش با ۱۳۷ و اندونزی با ۱۲۹ جانباخته پس از ایران بیشترین تلفات را داشته‌اند.
حشمت‌الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی دررابطه با ادعای مرتضی رکن‌آبادی (برادر دیپلمات سابق ایران) در گفتگو با دیدارنیوز گفت: این مسئله، یک سند توافقی دارد که براساس آن همکاری‌ها شکل گرفت، بنابراین نباید طبق ادعا‌های شخصی مورد قضاوت قرار گیرد. در زمان روی دادن حادثه منا آقای ظریف در کمیسیون امنیت ملی حاضر شد و در آنجا بحث جدی دراین‌باره صورت گرفت و دغدغه‌های مورد طرح هم موضوع حقوق شهدا در منا و خانواده‌های آن‌ها بود.
وی در ادامه اضافه کرد: در جلسه کمیسیون امنیت ملی با وزیر امور خارجه هیچ بحثی درباره اینکه تقصیر را ایرانی‌ها پذیرفتند به میان کشیده نشد، زیرا در صورتی که این موضوع مورد اشاره قرار می‌گرفت، مجلس اجازه گشایش مناسبات را نمی‌داد. مسئله‌ای که در کل می‌توان به آن اشاره کرد و از فحوای اظهارنظرات هم مشخص است، اینکه ایران و عربستان باید اختلاف خود را بر سر منا به صورت باز نگه دارند واین کار را به گونه‌ای اجرایی کنند که اثری بر اصل حج نگذارد، بنابراین دو طرف به این توافق دست یافتند که حج برگزار شود.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی دراین خصوص یادآور شود: در زمان حادثه منا، عربستانی‌ها آمادگی لازم برای پذیرش تقصیر را نداشتند، بنابراین به جای "دیه" اعلام کردند "هبه" پرداخت می‌کنند که ایران هم زیر بار نرفت و در مصاحبهای در آن مقطع اعلام کردم "هبه" ظلم است، زیرا عربستان باید "دیه" پرداخت کند، دلیل آن هم این بود که پرداخت "دیه" به یک امر حقوقی تبدیل می‌شود و در آینده، جان حجاج دنیا و ایرانی به این وسیله تامین خواهد شد.
فلاحت پیشه دراین‌باره تصریح کرد: موضوع حادثه منا در کمیسیون امنیت ملی به این شکل مطرح شد و معنای آن این نیست که ایرانی‌ها تقصیری را پذیرفته‌اند، بلکه بحث‌ها برسر آن شکل گرفت تا در کنار آنکه برای حج مانعی ایجاد نشود، حقی هم از بین نرود.
وی درباره نظر برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی در خصوص دستگاه دیپلماسی و منفعل دانستن آن در این رابطه، اظهار داشت: مذاکرات در موضوع حج یک موضوع مشترک بین وزارت خارجه و بعثه بود، اما بعد از اختلافات سیاسی که به وجود آمد، غیر سیاسی کردن موضوع حج بین ایران و عربستان شکل گرفت، بنابراین به همین میزان که موضوع حج غیر سیاسی شد مسئولیت مذاکرات بر عهده بعثه و وزارت حج عربستان قرار گرفت و وزارت خارجه ایران و عربستان نقش ملایم کننده فضای سیاسی را برعهده گرفتند، برهمین اساس پس از فاجعه منا موضوع حج به یک دعوای غیر سیاسی تبدیل شد.
این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی درباره چرایی طرح این موضوع در رسانه‌هایی مانند شبکه افق تصریح کرد: براساس اسناد، مسئولیت وزارت خارجه و بعثه کاملا مشخص است. وزارت خارجه در مسائل دیپلماسی درهر موضوع خارجی چه در امور سیاسی که حاکمیت ملی کشور محسوب می‌شود و چه امور کنسولی که امور شهروندان اتباع خارج از کشور را در برمی‌گیرد، یک تکلیف عام دارد. در موضوع حج هم واگذاری به بعثه صورت گرفت، البته دراین بحث هیچ کدام نمی‌توانند خود را بدون مسئولیت معرفی کنند، ولی در عین حال آنچه که مورد توجه قرار می‌گیرد، سندی است که طبق آن دو طرف تعیین تکلیف شدند.
فلاحت‌پیشه در خصوص برداشت سیاسی از موضوع حادثه منا علیه وزارت خارجه توضیح داد: برداشت سیاسی از این موضوع طبیعی است، زیرا گروه‌های سیاسی با هم اختلاف دارند، طبیعتا نظرات‌شان درباره هر موضوعی بر مسائل سیاسی ممکن است تاثیر گذار باشد، ولی پاسخ به آنان توجه به سند موجود است.
