طرح انگلیس مبنی بر اسکورت نفتکش‌ها عملی نیست

دیدارنیوز ـ  چندی پیش انگلستان، نفتکش روسی گریس ۱ که شامل محموله نفت ایران بود را توقیف کرد. هر چند که این نفتکش در حال عبور از آب‌های تحت حاکمیت انگلستان بود، اما این اقدام که بعد‌ها مشخص شد به دستور آمریکایی‌ها است، خارج از عرف بین‌الملل صورت گرفت. به دنبال این مسئله، ایران هم یک نفتکش انگلیسی را به دلیل رعایت نکردن قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی در تنگه هرمز به توقیف درآورد.

دولت بریتانیا بلافاصله تشکیل جلسه داد و طرح اسکورت کشتی‌ها به میان کشیده شد. «گیل بارندولر» عضو ارشد مرکز مطالعات سیاسی دانشگاه کالیفرنیا دراین‌باره مطرح کرد: «بریتانیا قابلیت محدودی برای اسکورت کردن نفتکش‌های تجاری و تامین امنیت آب‌های منطقه دارد، بنابراین انجام این کار به طور کلی منتفی شد.» بنابراین به کشتی‌های این کشور توصیه شد موقتاً از تنگه هرمز تردد نکنند؛ این در حالی است که چندین نفتکش انگلیسی روزانه از تنگه هرمز عبور می‌کنند واکنون به دلیل شرایط پیش آمده ظاهرا در مخمصه‌ای قرار گرفتند که جز جلب نظر ایران، راه دیگری در پیش‌رو نخواهند داشت.

بنا به گزارش روزنامه تلگراف، مؤسسه ملی تحقیقات اقتصادی و اجتماعی نیز پس از توقیف نفتکش‌ها در گزارشی اعلام کرد: افزایش تنش میان ایران و انگلیس و محدودیت تردد کشتی‌های نفتی در تنگه هرمز در کنار افزایش قیمت جهانی نفت می‌تواند تأثیر منفی بر اقتصاد انگلیس در شش ماه آینده داشته باشد.

روز سه‌شنبه اول مرداد ماه، بوریس جانسون وزیر خارجه پیشین بریتانیا با کسب اکثریت آرای اعضای حزب محافظه‌کار بریتانیا به عنوان نخست‌وزیر جدید این کشور انتخاب شد، گرچه مهمترین چالش پیش روی او موضوع خروج بریتانیا از اتحادیه اروپاست که خود وی یکی از اعضای مهم کارزار حمایت از همه‌پرسی سال ۲۰۱۶ برگزیت به حساب می‌آید، اما نفتکش‌ها هم بحثی است که وی نمی‌تواند نسبت به آن بی‌توجه باشد.

محمد جواد ظریف، وزیرخارجه کشورمان برهمین‌اساس با انتشار توئیتی ضمن تبریک به او توقیف نفتکش ایرانی در دوران نخست‌وزیری خانم ترزا می‌را «دزدی دریایی» نامید و گفت ایران قصد رویارویی با بریتانیا را ندارد. وی در بخش دیگری از این پیام که به همراه ویدیوی نشست خبری مشترک وی با وزیر خارجه نیکاراگوئه منتشر شده تاکید کرد: «ایران در پی تحریک و رویارویی نیست اما ما ۱۵۰۰ مایل ساحل در خلیج فارس داریم و این‌ها آب‌های ما است و از آن‌ها حفاظت خواهیم کرد.»

ظریف همچنین در این نشست خبری ضمن تاکید بر خواست ایران برای داشتن روابطی عادی با بریتانیا بر اساس احترام متقابل، تخلف نفتکش بریتانیایی متوقف شده در تنگه هرمز از قوانین بین المللی را دلیل اصلی اقدام ایران عنوان کرد.

نصرت‌الله تاجیک دیپلمات سابق و کارشناس روابط بین‌الملل در رابطه با تبعات توقیف نفتکش انگلیسی توسط ایران به دیدارنیوز گفت: موضوع مورد اشاره دارای دو نوع تبعات حقوقی و سیاسی است. کشتی انگلیسی بر اساس خلاف‌هایی که سازمان بنادر و کشتیرانی اعلام کرده که آلودگی محیط زیست و ورود غیر مجاز از جمله آن‌ها است، باید پاسخگو باشد. ورود از سمت عمان که در حقیقت به نوعی خروجی کشتی‌ها محسوب می‌شود همراه با خاموش کردن دستگاه راداری، تخلفاتی است که طبق قانون دریانوردی باید مورد بررسی و پیگیری قرار گیرد.

وی در ادامه اضافه کرد: ایران ازلحاظ سیاسی نیز بر مبنای روند قانونی و حقوقی، حق دارد به عنوان کشوری که یک طرف تنگه هرمز را تحت‌ اختیارقرار دارد، حرکت اخیر نفتکش انگلیسی را دنبال کند، زیرا درقبال امنیت کشتیرانی در خلیج فارس و تنگه هرمز و جلوگیری از تبعات رفتار‌های غیر قانونی، مسئولیت دارد، البته طرف انگلیسی دست به فعالیت‌هایی مانند شانتاژ تبلیغاتی و رسانه‌ای می‌زند که این هم بخشی از اخلاق آن‌ها است. به این معنا هنگامی که اتفاقی این چنینی رخ می‌دهد، با وجود آنکه می‌دانند از نظر قانونی در نقطه ضعف قرار دارند و هیچ محمل قانونی برای کارشان وجود ندارد دست به اعمال فشار تبلیغاتی می‌زنند تا بتوانند طرف مقابل را برای تمکین، تحت‌ تاثیر این فشار قرار دهند.

این دیپلمات سابق در این رابطه یادآور شد: ایران باید روند داخلی؛ چه از نظر کار‌هایی که مربوط به قوه قضائیه و سایر دستگاه‌های نظارتی می‌شود و چه روند حقوق بین‌الملل را به خوبی دنبال کند و طبق دستورالعمل‌ها رفتار کند تا بتواند یک اقدام قانونی را به سرانجام برساند. تعلق گرفتن جرائمی به دلیل نقض قانون به طرف انگلیسی برای دولتمردان آن، سنگین تمام می‌شود، به ویژه از نظر سیاسی، به عنوان کشوری که یک قدرت بزرگ به حساب می‌آید، خصوصاً در سازمان‌های بین‌المللی از جمله "IMO" که سازمان دریانوردی است. بنابراین سعی می‌کند از طریق سیاسی و فشار، یارگیری و ایجاد اجماع، اراده خود را بر ایران تحمیل کند، اما درصورتی که ایران بر اساس قانون حرکت کند نیازی به کوتاه آمدن از موضع خود ندارد.

این کارشناس روابط بین‌الملل در خصوص تبعات اقتصادی برای این کشور بیان کرد: تبعات اقتصادی که مسائلی مانند نفت و ... مطرح است، نسبت به حجم بالای تبعات سیاسی و حقوقی، خیلی تعیین کننده نیست اما وجود دارد.

تاجیک در ادامه افزود: ایران باید شرایطی را دنبال کند که دنیاپسند باشد و افکار عمومی از اقداماتش حمایت به عمل آورد و دست به اقداماتی نزند که از لحاظ داخلی و بین‌المللی، وجاهت نداشته باشد. البته تا به اینجای کار، بخش‌های مختلف کشور اعم از سازمان بنادر و قوه قضائیه و یا ضابطین قوه قضائیه از جمله سپاه، این کار را به خوبی جلو بردند و اهمیت اجرای قانون برای ایران بسیار مهم است.

وی دراین‌باره که روزنامه تلگراف در گزارشی مطرح کرده که تنش‌های فوق بر اقتصاد انگلیس در شش ماه آینده تأثیر خواهد گذاشت، ابراز کرد: نباید مسائل خلیج‌فارس و تنگه هرمز را به دلیل نقشی که در تأمین انرژی جهان دارد، آلوده به مسائل سیاسی و امنیتی کنیم. بحثی که انگلیس مینی بر اسکورت نفتکش‌ها مطرح کرد، اصلاً عملی نیست و ضرورتی هم ندارد. اگر کسی تخلف نکند و براساس قانون حرکت کند، نیازی به اسکورت با ناو جنگی و این مقدار بالا رفتن تنش به وجود نمی‌آید و در چنین شرایطی بالا رفتن قیمت نفت به کشور‌های صادر کنده و مصرف کننده هم هیچ کمکی نمی‌کند.

این دیپلمات سابق در رابطه با اقدام نهایی انگلیس با توجه به شرایط موجود توضیح داد: همانطور که توضیح دادم، انگلیسی‌ها بیشتر به دنبال شانتاژ رسانه‌ای، تبلیغاتی و اتخاذ لحن تهدیدآمیز هستند که خیلی هم کارایی ندارد و در نهایت تلاش می‌شود تا با مذاکرات دیپلماتیک، تضمین‌هایی اخذ و یا جرائمی تعلق گیرد و بعد مسئله حل شود.