بررسی طرح مکرون برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا در گفتگوی "دیدارنیوز" با سید جلال ساداتیان؛
دیدارنیوز ـ اسفندیار عبداللهی: فشار‌های اقتصادی آمریکا در حالی ادامه دارد که ایران هم تاکنون در مقابل هر اقدام آمریکایی‌ها واکنش درخور، مناسب و متناسب داشته است و نباید از دایره انصاف خارج شد که با وجود وارد بودن نقد‌های جدی به سیاست خارجی، ولی ایران در مقابل اقدامات یک جانبه آمریکا سر کرنش و تسلیم فرود نیاورده و به عنوان کشوری تاثیر گذار و قدرتی منطقه‌ای، هیات و هیبت خود را حفظ کرده است. شاید اگر هر کشور دیگری در شرایط ایران قرار داشت یک ماه هم نمی‌توانست تحریم‌ها و تهدید‌های آمریکا را تحمل کند.
جمهوری اسلامی ایران علاوه بر ایستادگی در مقابل آمریکا، آن کشور را وادار به دستاویز قرار دادن اقدامات مختلفی کرده است، به طوری که دونالد ترامپ از مقامات کشورهایی چون ژاپن و عمان و برخی دیگر کشور‌ها خواسته است که میانجی مذاکره ایران و آمریکا شوند. البته در ظاهر، شینزو آبه سفری بدون دستاورد به ایران انجام داد و نتیجه‌ای برای هم پیمانش به همراه نداشت، ولی به نظر می رسد آمریکایی‌ها سیاست چماق تحریم و فشار با هویچ مذاکره و نزدیک شدن به ایران را توامان پیش می‌برند و این بار می خواهند امانوئل مکرون را برای انتقال پیام به ایران بفرستند.
البته مکرون، شان خود را بالاتر از یک پیام رسان صرف می‌داند تا جایی که قبل از سفرش به ایران، دستیار ویژه خود را برای آماده کردن مقدمات سفرش به تهران فرستاد و البته برای سفر به ایران از طرحی موسوم به «فریز در برابر فریز» سخن گفته است. این طرح مکرون بدین معنی است که ایران تعهدات برجامی خود را بیش از این کاهش ندهد و آمریکا نیز بیش از این تحریمی علیه ایران اعمال و اتخاذ نکند. اینکه آیا اساسا سفر او به ایران در موعد مقرر انجام می‌شود و طرح او مورد استقبال مقامات ایران قرار می‌گیرد یا نه؛ و اینکه اروپا چه اقداماتی می‌تواند انجام دهد که اولا برای ایران جذابیت داشته باشد و ثانیا جمهوری اسلامی ایران را در برجام حفظ کند، و همچنین با توجه به تجربه اینستکس، باید منتظر چه نوع ضمانت اجرایی در وعده‌های اروپایی ها باشیم، خود سوالات و مباحثی است که قاعدتا وجود دارند و حداقل فعلا پاسخی برای آن‌ها وجود ندارد.
سیدجلال ساداتیان سفیر اسبق ایران در لندن و کارشناس مسائل بین الملل در گفتگو با دیدارنیوز و در رابطه با طرح «فریز در برابر فریز» مکرون و سفر احتمالی او به تهران گفت: در ابتدای امر باید ببینیم رییس جمهور فرانسه، این سفر را به ایران انجام می‌دهد یا نمی‌دهد. به نظر می‌رسد که آقای مکرون در حال سبک و سنگین کردن این سفر است که تجربه آقای شینزو آبه برای او تکرار نشود، به همین دلیل موضوع سفر خود به تهران را رسانه‌ای و طرح خود را بیان کرده است که اتمام حجت کرده باشد. سفری که انجام می‌شود در قالب برجام است و او در حال بررسی است که مسائل دیگری را نیز به ایران تفهیم کند و مسائلی که ایران با آمریکا دارد را نیز مورد بررسی قرار دهد و راهی برای آن پیدا کند. حالا فرض کنیم که او در قالب برجام می‌خواهد به ایران بیاید و طرح توقف در مقابل توقف را مطرح کند. توقف در مقابل توقف، موضوع جدیدی نیست و به شکلی ایران آن را قبلا طرح کرده بود. البته ایران توقف کاهش تعهدات برجامی در برابر رفع تحریم‌های آمریکا و بازگشت آن کشور به برجام را پیشنهاد کرده است. با اروپایی‌ها نیز در گام‌های دوماهه اتمام حجت کرده است. ایران این حرف را مطرح می‌کند که در قبال انجام تعهدات برجامی، اروپا باید بتواند اقداماتی را انجام بدهد که ایران از فوائد و ثمرات برجام برخوردار شود. آیا آن‌ها می‌توانند خواسته‌های ایران را اجرا کنند؟
وی ادامه داد: باید بررسی کنیم که توقف در برابر توقف به چه معناست. ایران در قبال چه چیزی، کاهش تعهدات خود را متوقف کند؟ آنچه ما خواستیم این است که در برجام می‌مانیم، شما هم نسبت به عهد خود اقدام عملی، محسوس و ملموس انجام دهید. این مطلب باید شفاف شود. وقتی اعلام می‌کنند قصد دارند از طریق دیپلماسی، این مشکلات را حل کنند باید روشن کنند که چه برنامه‌های عملی برای قانع کردن ایران در دست دارند. اعتقادم بر این است اگر قرار است کاری از طریق دیپلماسی انجام شود باید به شکل شفاف بگویند. توقف در برابر توقف به چه معنی است؟ آمریکا تمام تحریم‌هایی که لازم بوده را انجام داده و فشار‌های حداکثری را بر ایران وارد کرده است. موردی نمانده که تحریم نکرده باشد، بنابراین باید از تحریم دست بردارند. در مقابل، ایران نیز تعهدات خود را انجام می‌دهد.
چرا اروپایی‌ها نگران برجام هستند؟
سفیر پیشین ایران در انگلیس خاطرنشان کرد: دعوای ما اکنون با اروپاست، اروپا چه کار می‌تواند بکند؟ شما که مدعی بودید در برجام مانده و تعهدات را انجام می‌دهید چه اقدام عملی انجام داده اید؟ اروپا می‌خواهد به ما بگوید که تنش را افزایش ندهید ما هم می‌گوییم بسیار خوب، متوقف می‌کنیم ولی آن‌ها هم باید به طور روشن مشخص کنند که چه فوائد اقتصادی برای ایران خواهد داشت.
ساداتیان در پاسخ به این پرسش که با توجه به چالش اخیر بین ایران و انگلیس و تجربه اینستکس، اروپا می‌تواند چالش بین ایران و آمریکا را حل کند و اساسا این توان را دارد، گفت: اروپا کماکان توان و ظرفیت خود را دارد. بریتانیا بر سر نازنین زاغری دعوا دارد و به نظر می‌رسد که توقیف نفتکش ایرانی نیز در همان راستا باشد و یک نوع گروکشی برای آزادی نازنین زاغری بوده است. اروپا ظرفیت زیادی دارد. بخش زیادی از کار‌های تولیدی و اقتصادی را می‌توانیم از طریق اروپا حل کنیم. تامین قطعات و نیازمندی‌های صنعتی، به علاوه در زمینه خرید نفت، اروپا می‌تواند به ایران کمک کند. نه برای پالایشگاه‌های بزرگ و بین المللی بلکه برای پالایشگا‌های کوچکی که منافع آن‌ها با اقتصاد آمریکا گره نخورده است و مراودات آنچنانی با آمریکا ندارند، اتحادیه اروپا می‌تواند اجازه مبادلات تجاری در سطوح مختلف با ایران را بدهد و در مواردی وارد بشود که مورد تنبیه و جریمه آمریکا واقع نشود. یعنی از طریق شرکت‌های کوچک و متوسط با ایران ارتباط داشته باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا اروپایی‌ها در همین مواردی که ذکر کردید مانند استفاده از شرکت‌های کوچک و تامین قطعات و مواردی شبیه به آن، تاکنون عمل نکرده اند، عنوان کرد: از نظر سیاسی در بخش سیاسی اقدامات خوبی کردند و این قابل تقدیر است، ولی در بخش اجتماعی و اقتصادی به اندازه کافی تلاش خودشان را انجام ندادند و این همان موضوعی است که مورد اعتراض ایران است. با آمریکا بحثی نمانده است، آمریکا وارد یک فضای تحریم شده است و اکثر فشار‌های خود را که می‌توانست تا الان بر ما وارد کرده است. ما از آمریکا توقعی ندارم، آنچه که مورد انتظار ماست نسبت به اروپاست. اروپا تاکنون از برجام، اقدامات و اجرای تعهدات ایران دفاع کرده است، ولی تعهدات خودش را انجام نداده است؛ بنابراین آیا طرح «توقف در برابر توقف» آقای مکرون می‌تواند پاسخی به این سوالات و درخواست‌های ایران و مطالبات ایران بدهد؟ اگر رییس جمهور فرانسه می‌تواند منافع و فوائد برجامی ایران را تضمین کند سفر خوبی برای طرفین است و اگر فقط برای حرف خالی می‌آید به نظرم دست خالی بر می‌گردد.
وی در پاسخ به این پرسش که بر خلاف چین و روسیه، چرا اروپایی‌ها تا این حد نگران برجام هستند، گفت: روسیه، میانه حرکت می‌کند، چین هم با توجه به فاصله جغرافیایی، احساس خطر کمتری می‌کند ولی اروپایی‌ها همسایه ما هستند و به دلیل نزدیکی به منطقه، نگران این تنش هستند. اگر اتفاقی در این منطقه رخ بدهد و درگیری ایجاد شود آنگاه: ۱. اروپا به عنوان وارد کننده نفت از منطقه بیشترین خسارت را می‌بیند ۲. به لحاظ امنیتی و در صورت وقوع جنگی احتمالی، بیشترین مهاجران و آوارگان ناشی از آن به سمت اروپا سرازیر می‌شوند ۳. به هم ریختگی این منطقه می‌تواند هزینه‌های اروپا را افزایش دهد و در یک جنگ است که مجددا تروریست‌ها پدیدار می‌شوند، در این حالت خسارات و هزینه‌های ناشی از آن مستقیما متوجه اروپا خواهد شد، مانند بمب گذاری‌هایی که در فرانسه، انگلیس و دیگر نقاط اروپا انجام شد، کما اینکه در دوران جولان داعش، بیشترین آسیب متوجه اروپا شد. این‌ها دلایلی است که اروپا از تنش در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس احساس خطر می‌کند و در تلاش است که بتواند از حاد شدن یک فاجعه جلوگیری کند.
این کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این پرسش که طی یک ماه اخیر مواضع آمریکا نسبت به ایران آرام‌تر شده است، آمریکا چه سیاستی نسبت به ایران دارد، گفت: سیاست اعلامی ایالات متحده آمریکا حداکثر فشار بر ایران است، اما پیش بینی آن‌ها در مورد ایران اتفاق نیفتاد. کسانی که آقای ظریف از آن‌ها به عنوان گروه «ب» نام می‌برد، فکر می‌کنند فقط از طریق جنگ می‌توانند ایران را متوقف کنند و فشار‌های اقتصادی به تنهایی پاسخگو نیست. ولی کاخ سفید مشاورانی هم دارد که می‌دانند جنگ علیه ایران مانند جنگ آن‌ها علیه افغانستان و عراق نخواهد بود و می‌توان منتظر جنگی تمام عیار بود. کما اینکه ساقط کردن پهپاد آمریکایی توسط پدافند هوایی ایران و برخی اقدامات دیگر، این پیام را به آمریکایی‌ها داد که در صورت بروز یک تنش و درگیری، با یک واکنش قاطع، همه جانبه و وسیع ایران مواجه خواهند شد. آن‌ها خود را وارد منازعه‌ای نامعلوم نمی‌کنند. آنچه من از روند کنونی می‌بینم، ادامه جنگ زبانی، روانی و اقتصادی بین ایران و آمریکا خواهد بود و به نظرم این حالت فعلا طولانی خواهد بود.
