گفتگوی "دیدارنیوز" با حسن بهشتی‌پور، تحلیلگر مسائل بین الملل در رابطه با تحریم نفتی ایران؛
دیدارنیوزـ رسول شکوهی: تحریم نفت ایران موضوع تازه ای نیست ولی همواره مورد بحث بوده است. دونالد ترامپ از زمانی که تحریم‌های مختلف را علیه ایران در برنامه‌های خود پیاده کرد همواره به تحریم نفت ایران نیز توجه داشت. بعد از خروج آمریکا از برجام و اعمال محدودیت‌های مختلف برای افراد و شرکت‌های گوناگون، دور تازه ای از تحریم‌ها به شیوه ترامپ را شاهد هستیم.
آبان ماه سال گذشته بود که با فضاسازی‌های رسانه ای گسترده، دولت ترامپ تحریم‌های جدیدی را علیه ایران اعمال کرد. در این اقدام، ٧٠٠ شهروند، شرکت، موسسه، کشتی و هواپیمای ایرانی یا وابسته به ایران، مشمول تحریم‌های ایالات متحده قرار گرفتند. بعد از این تحریم‌ها واکنش‌های مختلف در سطح جهانی ایجاد شد و نزدیکان آمریکا مانند رژیم صهیونیستی از آن استقبال کردند و به مانند دیگر تصمیمات دولت ترامپ، اکثر کشورها و افکار عمومی جهانی نسبت به آن واکنش منفی داشتند.
در رابطه با تحریم نفتی ایران نیز همانطور که انتظار می‌رفت اقداماتی صورت گرفت. نفت ایران هم برای کشور و هم برای مناسبات منطقه ای و جهانی تاثیرگذار بوده و نمی‌توان به این راحتی‌ها قید آن را زد. آمریکا نیز با این نگاه به سراغ این مساله رفت که چند کشور را از این محدودیت معاف کند، البته به صورت موقت. هشت کشور چین، هند، کره جنوبی، ژاپن، ترکیه، تایوان، یونان و ایتالیا به مدت شش ماه از تحریم نفتی ایران معاف شدند. این کشورها می‌توانستند تحت شرایطی که مشخص است با ایران، تبادلات نفتی داشته باشند و در طی این زمان شش ماهه، کارهای لازم برای قطع ارتباط با ایران را انجام دهند.
همین تصمیم، جای تعجب بسیاری داشته و دارد و نشان از این می‌دهد که جهان نمی‌تواند به راحتی نفت ایران را کنار بگذارد. این موضوع فقط به نفت بر نمی‌گردد و وضعیت ایران در منطقه نیز نشان از این دارد که نمی‌توان به راحتی ابزارهای قدرت یک کشور قدرتمند در منطقه مهم خاورمیانه را نادیده گرفت.
آمریکا نیز هر چند که دونالد ترامپ را در کاخ سفید دارد اما بر اساس تحلیلی خاص دست به این اقدامات زده است. آنها به دو دلیل اصلی، دست به تحریم نفتی ایران زده اند و به دنبال آن هستند که آن را تشدید کنند. نکته اول این است که به عقیده آنها وضعیت حال حاضر عرضه در بازار نفت بیشتر از تقاضای آن است و می‌توان به نفت ایران متکی نبود.
نکته دوم هم اینکه آمریکا از بعضی کشورهای منطقه این قول را گرفته است که کمبود نفت ایران را در بازار جبران کنند. دولت عربستان سعودی و امارات متحده عربی به آمریکا قول داده اند که هیچ مشکلی در نبود نفت ایران در بازار حس نشود و این دو کشور، تولیدات خود را افزایش می دهند.
اینکه در عمل چه اتفاقی می‌افتد و این کشورها امکان رقابت با نفت ایران را داشته باشند یا نه و واکنش کشورهای مختلف و مخصوصا این شش کشور به این مساله چیست را باید صبر کرد و دید. اما تا لحظه نگارش این متن، تنها خبر منتشر شده در این زمینه، گزارش روزنامه واشنگتن پست است که اعلام کرده مایک پومپئو وزیر خارجه آمریکا، قرار است روز دوشنبه (دوم اردیبهشت) پایان اعطای معافیت از تحریم‌ها برای خرید نفت از ایران را اعلام کند.
براساس این گزارش از ۱۲ اردیبهشت ماه دیگر هیچ کشوری جزو معافیت‌های دولت آمریکا قرار نمی‌گیرد و تحریم نفتی ایران به صورت کامل به اجرا در خواهد آمد. بحث‌های مختلفی در این زمینه وجود دارد و همچنین در اینکه دولت آمریکا در این موضوع موفق خواهد بود یا خیر بحث‌های مختلفی وجود دارد. واکنش‌های ایران و باقی کشورها نیز از جمله مسائلی است که مورد توجه کارشناسان و صاحب نظران قرار گرفته است.
آمریکا نمی‌تواند نفت ایران را تحریم کند
در همین راستا به سراغ حسن بهشتی‌پور تحلیلگر مسائل بین الملل رفتیم تا با او، این تصمیم دولت آمریکا و مسائل مربوط به آن را مورد بحث و بررسی قرار دهیم. گفتگو با بهشتی‌پور چند پرسش مشخص و اصلی داشت که شامل این موارد می‌شود:
آیا جهان بدون نفت ایران بدون مشکل پیش خواهد رفت؟
آمریکا در بلند مدت می‌تواند تحریم کامل نفت ایران را اجرا کند؟ سعودی و امارات تا چه حد می‌توانند کمبود نفت ایران را جبران کنند؟
ایران به سراغ دور زدن تحریم‌ها و مسائلی از این دست می‌رود یا کارهای دیگری انجام می‌گیرد؟
در نهایت تلاش آمریکا برای آوردن ایران سر میز مذاکره است یا تلاش برای سرگونی؟
بهشتی‌پور به این نکته اشاره کرد که آمریکایی‌ها این سیاست را به صورت تدریجی در پیش گرفتند. یعنی آنها به دنبال ایجاد مقدمات لازم برای تحریم کامل بودند. او در این باره به کشورهای معاف شده از تحریم ایران اشاره کرد و گفت: «باید این نکته را در نظر داشت که سه کشور از بین این ۸ کشور یعنی یونان، ایتالیا و تایوان از این معافیت استفاده نکردند و در همان زمان، خرید نفت از ایران را قطع کردند. از بین ۵ کشور باقی مانده دو کشور به صورت جدی از خریداران نفت ایران به حساب می‌آیند. چین و هند با واردات حجم بالایی از نفت ایران جزو خریداران اصلی محسوب می‌شوند. کره جنوبی و ترکیه نیز از جمله کشور‌هایی هستند که می‌توانند نفت از ایران خریداری نکنند، اما باید برای نیاز خود فکری جدی کنند. عراق نیز از جمله کشور‌هایی است که خواهان نفت ایران است». او بر این نکته تاکید داشت که علاوه بر اهمیت نفت ایران باید شرایط کشورهای خریدار را هم در نظر گرفت.
حسن بهشتی‌پور به این نکته اشاره کرد که آمریکایی‌ها به دنبال ایجاد شوک در بازارهای نفتی نیستند و خبر این تصمیم، حدود دو دلار افزایش قیمت نفت شد و اگر اجرایی شود قطعا با اتفاقات دیگری نیز روبرو خواهیم بود.
او در این رابطه گفت: «این مساله نشان دهنده این است که سهم ایران در بازارهای جهانی را به سرعت نمی‌توان جایگزین کرد. گفته شده که امارات و عربستان این کار را خواهند کرد اما این مساله بیشتر تبلیغاتی به نظر می‌رسد. هند و چین نمی‌توانند به راحتی به سراغ نفت جایگزین بروند و محدودیت‌هایی مانند مسافت و نوع نفت وجود دارد».
این تحلیلگر مسائل بین الملل بر این باور است که نمی‌توان به صورت قطعی گفت که آمریکا موفق می‌شود یا نه ولی تحلیل من این است که بیش از نود درصد آمریکا موفق نخواهد شد. علت اصلی مورد اشاره توسط بهشتی، مربوط به قیمت نفت ایران است. قیمت نفتی که ایران عرضه می‌کند برای خریدارها بسیار بصرفه بوده و شرایط و تخفیف‌هایی که نفت ایران در بازار دارد انگیزه خریداران برای نادیده گرفتن تحریم‌های آمریکا را بسیار بالا می‌برد.
بهشتی‌پور هدف از این سیاست‌ها را حذف و سرنگونی جمهوری اسلامی ایران می‌داند. وی می گوید: هر چند که آمریکایی‌ها از تغییر رفتار صحبت می‌کنند و حرفی از سرنگونی و دخالت نظامی نمی‌زنند اما آنها به دنبال این هستند که با ایجاد فشار بیشتر، تولید نارضایتی کنند و این نارضایتی‌ها به حدی برسد که یک فروپاشی از درون ایجاد شود.
او در پاسخ به واکنش جمهوری اسلامی ایران به اقداماتی از این دست به تجربه ۴۰ سال اخیر اشاره کرد. بهشتی‌پور بر این نکته تاکید کرد که باید به مردم اتکا کرد و کشور‌هایی نظیر روسیه و چین و هند و ... نمی‌توانند در این شرایط کمکی به ما کنند.
او منظور از اتکا به مردم را این گونه بیان کرد: «اتکا به مردم یعنی اینکه با مردم صادقانه روبرو شویم و مشکلات را با آنها در میان بگذاریم. یک بازسازی جدی در اعتماد عمومی بین ملت و دولت (حاکمیت) به وجود بیاید. این بی اعتمادی که وجود دارد را باید از بین برد. مسئولین باید با مردم ارتباط نزدیکی برقرار کنند و این مساله به وجود نیاید که بین خود و مسئولین تفاوتی در زندگی احساس کنند. به هر صورت به یک اراده ۸۰ میلیون نفری نیاز است تا با این روند مقابله کرد. باید مشکلات داخلی را حل کرد تا تاثیرات تحریم‌ها و مشکلات آن کمتر حس شود».
