مجلس می‌تواند اقدامات بسیار مفید و موثری در پیشگیری از این مسائل داشته باشد. یکی از مهم‌ترین مسائل این است که باید به نظر کارشناسان به ویژه کارشناسان زبده دانشگاهی توجه ویژه شود.
دیدارنیوز ـ سیل اخیر که از ابتدای سال جدید بسیاری از استان‌های کشور را به خود مشغول کرده موجب ورود نهادها و ارگان‌های دولتی و غیردولتی در این مساله و نحوه عملکردهای گوناگونی شده است. یکی از نهادهایی که انتظار می‌رفت برخورد درست و کارشناسانه با بحران سیل اخیر داشته باشد مجلس بود که شاید انتظار می‌رفت در روزهای اوج سیل در اواسط تعطیلات نوروزی نیز با تشکیل جلسات فوق العاده برای این مشکل چاره اندیشی کنند، اما نمایندگان مردم در خانه ملت ترجیح دادند که تعطیلات خود را سپری کرده و پس از آن با حضور در مجلس همه فریادهای خود را نسبت به عملکردها در سیل اخیر بر سر دولت بزنند. دولتی که گرچه محوریت امور و اجراییات را بعهده دارد، اما نه تنها همه چیز ندارد بلکه دارای اختیارات محدودی است، در حالی که مردم در این شرایط انتظار دارند همه نهادها با تعامل و همت مضاعف بر مشکلات فائق آیند و درد آنها را که در میان بحران قرار دارند التیام دهند. البته برخی این رفتار مجلس را به انتخابات اسفند ماه نسبت می‌دهند که چندان نیز تحلیل دور از واقعیتی نیست چرا که بالاخره نمایندگان سال آخر کاری خود را می‌گذرانند و درصددند با برخی عملکردها بازهم مردم را به رأی به خود متمایل کنند. لذا مجلس سعی دارد در مساله نظارت‌ها بیش از گذشته خود را فعال نشان دهد. از سوی دیگر بسیاری این وضعیت را حاصل تصمیمات نادرست مجالس گذشته می‌دانند که با تحمیل طرح‌ها به دولت پروژه‌های غیر کارشناسانه را بر گردن دولت انداختند و حال خود مدعی هستند. برای بررسی نحوه عملکرد مجلس در مساله سیل و ارتباط آن با انتخابات ۹۸، «آرمان» با شهربانو امانی عضو شورای شهر تهران و فعال سیاسی اصلاح‌طلب به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.
مجلس وزرای دولت را فراخواند تا به بررسی وضعیت سیلاب‌های اخیر بپردازد، اما به جای ارائه راه حل برای برون رفت از این وضعیت، بیشتر در مقام مدعی دولت به وزرا ظاهر شد، نظر شما چیست؟
ضرورت دارد در شرایطی که سیل مصیبت‌های فراوان و خسارات مالی جبران ناپذیری را بر هموطنان عزیز تحمیل کرده است در درجه اول مسئولان به چگونگی مهار این بحران بپردازند و علاوه بر آن به التیام مشکلات اجتماعی و عاطفی که در خانواده‌ها به وجود می‌آورد توجه ویژه داشته باشند. بنابراین همه نهادها در وضعیت به وجود آمده دخیل هستند و نباید به دنبال مقصر در شرایط کنونی باشیم. لذا مشکلاتی که به مدیریت از گذشته تا به حال بر می‌گردد هرسه قوه و مسئولی به اندازه سهم خود نسبت به آن مسئولیت دارد. با توجه به تغییرات آب و هوایی و اقلیمی متنوع در کشور باید دوراندیشی‌های لازم به صورت کارشناسانه لحاظ می‌شد تا وقتی بارش‌های شدید به وقوع می‌پیوندد به بحران تبدیل نشود. براساس نظر کارشناسان امکان وقوع سیلاب‌ها هر 100 سال یک بار وجود دارد، بنابراین از محلی که سیلاب عبور کرده است تا صد سال نباید ساخت و ساز صورت گیرد، اما در این سیل اخیر مشاهده شد که ساخت و ساز در مسیر سیل فاجعه به بار آورد. حتی بسیاری از بستر رودخانه‌ها در سراسر کشور از روستاها تا شهرها جزء اولویت مدیران اجرایی و سیاست‌گذاران قرار نگرفت.
علاوه بر این از دیدگاه شما حق طبیعت و محیط زیست را نباید مانند حق شهروندی هر فرد و نهادی مورد توجه قرار داد؟
متاسفانه در بسیاری از پروژه و طرح‌های ملی و منطقه‌ای که ساخته شده است آمایش سرزمینی صورت نگرفته و همه جوانب و مطالعات فنی و عمرانی و زیست محیطی اصلا لحاظ نشده است. به گفته کارشناسان اگر بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌ها و فعالیت‌های عمرانی با امعان و اعمال نظر در ادوار مختلف و تحمیل برخی پروژه‌ها به قوه مجریه صورت نمی‌گرفت، اکنون با مشکلات کمتری روبه‌رو بودیم. بسیاری از پروژه‌هایی که به اجرا در می‌آید در ادوار گذشته و بر اساس نظری و نیاز منطقه‌ای و تشخیص نمایندگان و همچنین با فشار بر دولت تصویب شده است. یعنی پروژه‌ها در ادوار گذشته با اعمال نفوذ سیاسی در برنامه دولت قرار گرفت.
این روند در چه دوره‌هایی بیشتر رخ داده است؟
در دولت‌های گذشته نیز این پروژه‌ها وجود داشته، اما در دولت نهم و دهم پر رنگ‌تر بود. به یاد داریم که هیات دولت در استان‌ها تشکیل جلسه می‌داد و رئیس دولت اعلام می‌کرد تعداد زیادی طرح با یک صلوات به تصویب رسید. با نحوه تصویب پروژه‌ها و طرح‌ها، طبیعی است که بدون مطالعات فنی و کارشناسی و اقتصادی انجام گرفته باشد. به طور مثال صنعت فولاد صنعتی آب‌بر است و در همه جای دنیا در کنار منابع آبی ساخته می‌شود، اما شاهد هستیم در مراکز استان‌هایی احداث می‌شود که با کمبود آب مواجه هستند. البته این روند در بعد از انقلاب شروع شد، اما در دولت احمدی‌نژاد سرعت بیشتری گرفت. با توجه به شرایط داخلی و خارجی اکنون دولت تحت فشار قرار دارد. انتخابات 98 در راه است و مجلس در سال آخر خود سعی دارد که حساس‌تر برخورد کند و در مسیر بحران به وجود آمده دولت را هدف قرار می‌دهد. اما سیلاب‌های اخیر سیلی محکمی را بر گوش همه نواخت که نباید تا التیام زیربنایی آن به فراموشی سپرده شود. این سیلاب‌ها به همه مسئولان گوشزد کرد که باید تا جایی که بودجه اجازه می‌دهد در طرح‌های نیمه تمام و حتی پروژه‌ها تجدیدنظر شود. درس مهمی که طبیعت به همه داد باید مورد توجه قرار گیرد. اکنون اگر مجلس به دنبال مقصر می‌گردد باید به سال‌های گذشته که پروژه‌ها مصوب و بودجه برای آن تعیین شد رجوع کند. روا نیست که اکنون نهادها با مقصر دانستن یکدیگر در بحران به وجود آمده این انسجام و همبستگی که در بین ملت در شرایط سخت به وجود آمده است را نادیده بگیرند. باید به این همدلی ارج نهند و سرلوحه کار خود قرار دهند. البته در شرایط سخت مردم همیشه در کنار هم بوده و هستند. روا نیست که اکنون دنبال مقصر بگردیم و افرادی را مسبب شرایط موجود معرفی کنیم. این موضوع نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه به موجب ایجاد مشکلات و حواشی دامنه‌دار بعدی نیز خواهد شد.
دولت باید در برابر فشارها چه واکنشی داشته باشد؟
دولت باید در برابر فشارها و اعتراضات خویشتن‌دار باشد. لذا فشارها در جریان بحران ایجاد شده زیاد است در نتیجه ممکن است آستانه تحمل را پایین بیاورد. البته انتظارات مردم به جای خود باید پاسخ داده شود. اما در این میان برخی که باید خود پاسخگو باشند مدعی می‌شوند. به طور طبیعی نمایندگان مجلس باید همیشه مطالبه‌گر و ناظر و پرسشگر باشند. امیدواریم این شرایط به تقویت جایگاه شوراها و پارلمان‌ها و دولت‌های محلی کمک کند و مجلس شورای اسلامی را به عنوان مهم‌ترین قوه کشور در جایگاه رفیع خود قرار دهد. سال 98 سال انتخابات است و طبیعتا فشار روی دولت بیشتر خواهد بود، اما امیدواریم که با توجه به اتفاقات بین‌المللی و منطقه‌ای همدلی و همدردی با مردم سرلوحه مسئولان قرار گیرد تا کمکی برای پیشبرد کارهای بر زمین مانده باشد و در پیشگیری از خسارات بلایای طبیعی موثر واقع شود. اصلاح و بازسازی در شرایط کنونی کشور فشار مضاعف بر دولت است، اما باید دولت با صبر و حوصله همه همت خود را مانند مردم برای بازسازی و حفظ کیان مملکت به کار گیرد.
نقش مجلس در بحران‌ها چیست؟ ارزیابی شما از عملکرد مجلس در وقوع سیل چه بود؟
بخشی از نمایندگان مجلس در شهرهایی بودند که مردم انتظار داشتند به مشکلات آنها رسیدگی کنند البته آستانه تحملشان هم کم بود و به دنبال مقصر بودند چنانکه برای آنها فرصت مغتنمی بود که دنبال مقصر بگردند. بخش دیگر مربوط به کل مجلس و همدردی نمایندگان با مردم سیل‌زده است که برخی نمایندگان به ویژه نمایندگان زن مجلس مانند طیبه سیاووشی و فاطمه سعیدی با حضور در مناطق سیل‌زده به کمک‌رسانی و همدردی با خانواده‌ها پرداختند و همچنین اقلام بهداشتی و مورد نیاز سیل‌زدگان را تا آنجا که می‌توانستند فراهم کردند. با توجه به اینکه وظیفه اجرایی برای پارلمان تعیین نشده است، این نهاد می‌تواند ضمن همدردی با مردم آسیب دیده، راه را برای دولت در جهت کاهش درد و سختی مردم هموار کند به عنوان نمونه یکی از اقدامات مهمی که مجلس می‌تواند انجام دهد چنین است که بودجه 98 را اصلاح کنند و بسیاری از ردیف‌های بودجه‌های فرهنگی را به این امر اختصاص دهد. در زمانی که مردم مشغول کمک‌های مالی و غیرنقدی به آسیب دیدگان و سیل‌زدگان هستند، مجلس می‌تواند بودجه‌هایی که در دراز مدت به برخی موضوعات اختصاص داده بود که تاثیر بسزایی در تقویت فرهنگ در کشور نداشت را برای کمک به شهروندان و هم وطنان آسیب دیده گسیل کنند. از سوی دیگر سیل امسال سیلی محکمی به گوش مسئولان زد تا در اقدامات و تصمیمهایی که گرفته بودند تجدیدنظر کنند. البته باران رحمت الهی است و زیبایی‌های فراوانی دارد؛ با بارش‌های اخیر چهل و پنج سانتی‌متر به ارتفاع دریاچه ارومیه افزوده شده است، اما باید بدانیم که با وجود این بارش‌ها همچنان کشورمان با مشکل کمبود آب مواجه است. سفره‌های زیرزمینی در طول سالیان گذشته به یغما رفته و کشور از نظر آب همچنان در شرایط بحرانی است به همین دلیل باید تا می‌توانیم در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم.
مجلس برای پیشگیری از حوادث باید چه اقداماتی انجام دهد ؟
مجلس می‌تواند اقدامات بسیار مفید و موثری در پیشگیری از این مسائل داشته باشد. یکی از مهم‌ترین مسائل این است که باید به نظر کارشناسان به ویژه کارشناسان زبده دانشگاهی توجه ویژه شود. جا دارد از رئیس‌جمهور برای اینکه دستور دادند دانشگاه تهران آسیب شناسی کند قدردانی کرد که در این آسیب شناسی قطعا حوزه اجتماعی هم باید مانند محیط زیست مدنظر قرار گیرد. باید منتظر باشیم نتایج علمی دلسوزان دانشگاهی هم به کمک پارلمان بیاید. انشاء‌ا... همه به نتایج به دست آمده تن دهیم. در تخت جمشید و آسیاب آبی شوشتر که قدمت چند هزار ساله دارند و با دانش آن زمان ساخته شد آسیبی متوجه آن در سیلاب نشد. چون نگاه یک نگاه وسیع بوده بر تخصص تکیه داشته است سیلاب از زیر سازه‌ها عبور می‌کند و آسیبی متوجه آن نمی‌شود، اما در هزاره سوم با دسترسی با دانش روز به دلیل عدم توجه به کار کارشناسی خسارات سنگین بر جای می‌ماند و به جای تکیه بر دانش و یافته‌های علمی با احساسات و باورها می‌خواهیم مسائل را پیش ببریم به چنین مشکلاتی بر می‌خوریم. سیلاب در بازار وکیل شیراز به دلیل وجود کانال تاسیسات زیر سازه بازار به داخل مغازه‌ها ورود نکرد و تنها در کف آن آب گرفتگی ایجاد شد که آن هم به دلیل مسدود کردن چاه‌های قدیمی و احداث چاه جدید با دهانه ورودی بسیار کوچک بود. این نشان دهنده استفاده از دانش بومی و محلی است. وقتی مسابقه بدون توجه به یافته‌های علمی در کشور راه افتاد و انتخاب نماینده با وعده‌های دست نیافتنی رواج پیدا کرد این مشکلات هم پیش می‌آید. مجلس وظیفه قانون گذاری و نظارت بر حسن اجرای قانون را دارد. همه در اشکالات و ضعف‌ها و دستاوردها و خوبی‌ها شریکند و مسئولیت آن بر عهده یک قوه نیست. تلاش شهرداری تهران برای جلوگیری از جاری شدن سیل در تهران ارزشمند بود و من خوشحالم که امروز مدیریت شهری وضعیت باثباتی را تجربه می‌کند. در بارندگی‌های اخیر بسیاری از مسئولان با ما تماس می‌گرفتند و نسبت به شرایط بارندگی‌ها و احتمال بروز سیل در شهر نگران بودند، اما تدابیر اندیشیده شده مثل لایروبی روددره‌ها و آمادگی کامل نیروهای مدیریت شهری باعث شد که بحرانی در تهران ایجاد نشود.
انتظار می‌رفت مجلس در دو هفته تعطیلات که منجر به وقوع سیلاب شد جلسه فوق‌العاده برگزار کند، اما این مهم صورت نگرفت؛ چقدر این موضوع ضرورت داشت؟
این نشست‌ها می‌توانست به عکس‌العمل‌های تدافعی با سرعت عمل کمک کند. در مواضع سیاسی این تصمیم خیلی سرعت عمل دارد در صورتی که شرایط فعلی کشور همدلی و همنوایی و در کنار مردم قرار گرفتن می‌تواند التیام دهنده باشد. تصمیمهایی که اکنون می‌خواهند بگیرند می‌توانستند هفته‌های پیش اتخاذ کنند و جلسه فوق‌العاده بگذارند. در خیلی از پارلمان‌های جهان می‌بینیم که جلسات فوق‌العاده شبانه می‌گذارند و قطعا این انتظار از مجلس بود و امیدواریم به جای فرار رو به جلو همه پاسخگو باشیم. در روز حضور وزرا در مجلس هم شاهد برخورد نماینگان با وزرای کابینه بودیم که تا حدودی این رفتار به شرایط مجلس که در سال آخر خود است بر می‌گردد که به دنبال مقصر هستند. به هر حال این جلسات هزینه‌بر است و انتظار می‌رود که دستاورد مثبتی داشته باشد. برای اینکه مجلس در رأس امور قرار گیرد و نباید در شکل‌گیری مجلس بسیاری از نیروهای دلسوز و متخصص و پاکدست و خادم این کشور از رقابت‌های انتخاباتی کنار گذاشته شوند و باید بتوانند با رأی مردم به مجلس راه یابند و در این صورت بازخورد مثبت‌تری از عملکرد مجلس به بیرون انعکاس پیدا می‌کند. امیدوارم رفتارها طوری نباشد که همدلی مردم را تحت‌الشعاع قرار دهد. امیدوارم با رفتار سیاسی و ایذایی باعث مایوس شدن مردم نشوند که خدایی نکرده مردم نیز با عدم مشارکت در انتخابات واکنش نشان دهند. افکار عمومی اگر یک بار دیگر جلسه رأی اعتماد مهندس بی‌طرف را واکاوی کند به هر حال پی می‌برد که تفاوت اظهارنظر‌های امروز و رأی آن روز چیست. هرچند که آقای اردکانیان یکی از مدیران لایق و توانمند کشور است، اما مردم ایران با خردمندی و هوشمندی که دارند پی به بسیاری از مسائل خواهند برد. امیدوارم بستر آتی انتخابات طوری باشد که مردم دستشان در انتخاب نماینده‌ها باز باشد. مجلس ضعیف موجب عدم نظارت بر دولت می‌شود و دولت را بی‌مسئولیت و ضعیف می‌کند. پس هرچه مجلس قوی‌تری شکل بگیرد دولت و عملکرد‌هایش نیز بهتر خواهد شد. در مساله سیل نیز دولت و مجلس با توجه به نوعی ارزیابی کارشناسی محیط زیست طرح‌ها می‌توانند جلوی بسیاری از مشکلات را بگیرند.
