دیدارنیوز - بیست‌ودو روز دیگر سوتی در ورزشگاه تاریخی «لوژنیکی» مسکو به صدا درمی‌آید که میلیون‌ها شیفته فوتبال در سراسر دنیا را به ضیافتی پرهیجان و یک‌ماهه دعوت خواهد کرد. حالا لحظه‌شماری برای آغاز بیست‌ويکمین دوره جام‌جهانی در شرق اروپا آغاز شده و در ایران هم هیجان تماشای ملي‌پوشان ایرانی در کنار بزرگترین‌های فوتبال دنیا به اوج خود نزدیک می‌شود. برای آنها که لذت حضور در ۱۲ ورزشگاه روسیه و تماشای زنده فوتبال فراهم نشده، مکان تماشای پربیننده‌ترین رویداد سال ۲۰۱۸، دغدغه‌ای است که هرکس تلاش می‌کند جایی با لذت بیشتر را انتخاب کند و کافه‌ها در پایتخت ایران شاید یکی از جدی‌ترین گزینه‌ها بود. با این همه اما، این روزها خبرهای خوبی از تماشای فوتبال در این مکان‌ها شنیده نمی‌شود؛ اتفاقی که چند‌سال پیش همزمان با جام‌جهانی برزیل هم زمزمه‌هایش در تهران به گوش رسید، اما چندان عملی نشد.
امسال اما ماجرا با سال‌های قبل متفاوت شده و به نظر می‌رسد پخش جام‌جهانی در کافه‌ها با مشکلات بیشتری روبه‌رو خواهد شد. این موضوع را دیروز رئیس پلیس تهران بزرگ مطرح کرد و پخش فوتبال در کافه‌ها و رستورانها را غیرمجاز دانست. «حسین رحیمی» در این‌باره گفت: «کافی‌شاپ‌ها و قهوه‌خانه‌ها مجاز به پخش مسابقات فوتبال نیستند. پخش مسابقات فوتبال در اماکن عمومی و اصناف خاص نیازمند گرفتن مجوزهای لازم از نیروی انتظامی است.» غیرمجاز دانستن پخش فوتبال در اماکن عمومی درحالی از زبان رئیس پلیس پایتخت مطرح می‌شود که این‌روزها علاقه به تماشای فوتبال به‌صورت جمعی و در اماکن عمومی زیاد شده و به اعتقاد کارشناسان اقتصادی و جامعه‌شناسان می‌تواند به رونق اقتصادی و شادی عمومی هم منجر شود. اعلام این خبر توسط رحیمی اما با واکنش‌های منفی فراوانی روبه‌رو شد و این موج اعتراض همچنان ادامه دارد. پس از انتشار این خبر، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران از ممنوعیت پخش فوتبال در کافه‌ها انتقاد کرد.
«محمدجواد حق‌شناس» درباره خبر این ممنوعیت به «ایسنا» گفت: «امروزه شاهد این هستیم که به دلیل کوچک‌شدن خانه‌ها، دیگر مانند گذشته امکان اینکه مردم با یکدیگر دیدار کنند، وجود ندارد. این یک واقعیت است که گروه‌های هم‌سن دوست دارند در کنار سایر هم‌نسلی‌های خود فوتبال ببینند و از آنجایی که نمی‌توان در آپارتمان‌های شصت- هفتاد متری جمع شد و فوتبال نگاه کرد، تماشای مسابقات ورزشی در کافه‌ها، قهوه‌خانه‌ها و .... مورد توجه قرار گرفته است.» او با بیان اینکه پخش فوتبال در کافه و.... می‌تواند سبب شود که دوستان و هم‌نسلان در سرگرمی و شادی‌ها شرکت کنند و موجب همبستگی شود، گفت: «اعلام نظرهایی که نه مستند قانونی دارد و مسبوق به سابقه است و نه با منطق سازگار است، مورد قبول نیست و این‌گونه دستورالعمل‌ها مبنی بر ممنوعیت پخش فوتبال در کافه‌ها روا نیست. من با فرماندار تهران تماس گرفتم که آیا شورای تأمین این ممنوعیت را تصویب کرده که او عنوان کرد این‌گونه دستورالعمل‌ها مربوط به استاندار و فرمانداری نیست.» حق‌شناس در ادامه و با رد هر گونه دستورالعمل ممنوعیت پخش فوتبال در کافه‌ها گفت: «حتی وزارت ارشاد هم می‌تواند فوتبال را به سینماها ببرد و اتفاق خوبی است که مسابقات فوتبال در پرده سینماها به نمایش دربیاید و افرادی که نمی‌توانند به ورزشگاه بروند حداقل در پرده سینما فوتبال تماشا کنند.»
واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی: اجازه هست در خانه تماشا کنیم؟
اعلام این خبر موجی از واکنش‌های منفی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی را برانگیخت و تعداد زیادی از کاربران در نقد این تصمیم نوشتند. کاربری به نام «هدیه» دراین باره نوشت: «فوتبال تماشا کردن نصفش به بالا و پایین پریدن و فریاد کشیدن تو جمعه، اونوقت تماشای فوتبال تو کافه‌ها رو قدغن کردید و گفتید بریم تو سینما در ردیف‌های منظم و پشت به هم فوتبال تماشا کنیم؟ مگه فیلمه؟ یعنی هیچ‌جوری از شادی‌های لحظه‌ای ما هم نمی‌گذرید.» کاربر دیگری با زبان طنز به این ممنوعیت واکنش نشان داد و نوشت: «نیروی انتظامی هنوز اعلام نکرده جام جهانی را در خونه‌مون می تونیم ببینیم یا نه؟ اگر مجازه بعد از فوتبال هم می تونیم بیدار بمونیم سریال نگاه کنیم؟ والا اغراق نمی‌کنم؛ خلاصه دستور اینکه درساعات پخش فوتبال رستوران و کافه‌ها نباید تلویزیون روشن کنن. اگر هم کردن شبکه ٣ نباید بزنن.»
اشاره به معمول‌بودن پخش فوتبال‌های مهم در کافه‌ها و رستوران‌های تمام دنیا هم، موضوع یک توییت دیگر بود: «ميدونيد كه از حالا تمام رستورانها و كافي شاپ ها در سراسر دنيا شروع كردن به تبليغ برنامه ها و منوهاي مخصوص براي تماشاي مسابقات جام جهاني. چرا شما نميخوايد مردم نه شاد باشن و نه اون كاسب بدبخت تو اين وضعيت يه خورده پول دربياره؟» در فضای مجازی کمتر واکنشی درحمایت از این ممنوعیت دیده می‌شود و تعداد زیادی از کاربران چنین ممنوعیتی را در راستای گرفتن حق‌شادی دسته‌جمعی از مردم می‌دانند.
جام‌جهانی باید فرصتی برای اقتصاد شهر باشد
ممنوعیت پخش فوتبال در کافه‌ها و رستورانها چه آثاری بر جامعه و شهر برجای خواهد گذاشت و این تصمیم تا چه اندازه می‌تواند برای شهر و مردم آن مفید یا مضر باشد؟ «حسین ایمانی جاجرمی»، جامعه‌شناس شهری معتقد است که اگر دلیل این ممنوعیت فراهم‌آوردن امکانات لازم توسط کافه‌دارها باشد می‌توان امیدوار بود که این مسأله رفع شود اما اعمال این ممنوعیت در درازمدت هیچ کارکردی برای شهر نخواهد داشت. این جامعه‌شناس شهری در گفت‌و‌گو با «شهروند» از چندین بُعد به بررسی نتایج منفی چنین تصمیمی می‌پردازد. ایمانی‌جاجرمی می‌گوید که نخستین تاثیر منفی این تصمیم، ضربه‌زدن به اقتصاد شهری خواهد بود: «من فکر می‌کنم یک بخش این مسأله به اقتصاد شهری مربوط است.
کشورهایی که به سمت میزبانی فستیوال و مسابقات ورزشی می‌روند دنبال دستاوردهای اقتصادی هستند. پخش فوتبال اگر می‌تواند به اقتصاد شهر تهران کمک کند - که همین‌طور هم هست - از این لحاظ می‌تواند آسيب‌زا باشد. یعنی با این تصمیم به جای آن‌که از این فرصت برای اقتصاد شهر استفاده کنیم در مقابل آن می‌ایستیم. به نظر من باید کافه‌دارها پیگیر این موضوع باشند و به نظر می‌آید با لابی و صحبت برخی از این موارد لحاظ شود. شاید منظور پلیس این است که نیاز به استاندارد و ضوابط دارد و انتظار پلیس این است که شرایط استاندار و امکانات لازم برای پخش مسابقات ورزشی باید فراهم باشد. پلیس باید توضیح دهد که دلیل این تصمیم چیست و چرا این ممنوعیت را اعلام کرده است. چون این کار به نفع اقتصاد شهر آن هم در این وضع نیست.» او به تجربه خود از سفر به وین، در بحبوحه مسابقات جام ملت‌های اروپا هم اشاره می‌کند: «من پارسال هنگام برگزاری جام ملت‌های اروپا در وین بودم. در ساختمان شهرداری، کل مسابقات پخش می‌شد و تعداد زیادی دکه و غذای خیابانی آن‌جا پخته و فروخته می‌شد.
همه‌جای دنیا از این فرصت‌ها برای کمک به اقتصاد شهری استفاده می‌شود. شهر باید با همین فستیوال‌ها بچرخد و الان دیگر دوره ایجاد کارخانه‌های بزرگ در شهر گذشته است.» ایمانی‌جاجرمی معتقد است که جام‌جهانی فوتبال می‌تواند فرصتی برای زیست‌جمعی در پایتخت باشد و باید از این فرصت استفاده کرد: «شهرداری و وزارت کشور باید وارد شوند و از این فرصت استفاده کنند. شهرداری می‌تواند مکان‌هایی در شهر برای این منظور فراهم کند که گروهی هم از این تجمع، به درآمد برسند. این اتفاق می‌تواند یک فرصت برای دستفروشان هم باشد.» آن‌طور که ایمانی جاجرمی می‌گوید، تماشای جمعی ورزش در شهر و پخش فوتبال در کافه‌ها و مکان‌های عمومی، می‌تواند دستاورد دیگری هم داشته باشد و آن، ایجاد سرزندگی در بین شهروندان است: «بحث دیگر استفاده از فضاهای جمعی برای تغییر روحیه شهروندان است. شهرداری تهران در ایام عید کاری انجام داد که تا اندازه‌ای فضای شهر را تغییر داد. الان مردم ایران به امید نیاز دارند و نباید مانع این کار شد. مردم ایران نشان دادند که پتانسیل و ظرفیت استفاده بهینه از این فضاهای عمومی را دارند و چنین محرومیتی نمی‌تواند قابل‌توجیه باشد.»
ممنوعیت تماشای فوتبال در مکان‌های عمومی اجحاف در حق زنان است
هرچه امکان تماشای فوتبال در مکان‌های عمومی ایران فراهم شد، علاقه زنان به ورزش هم بیشتر خود را نشان داد. نیمی از جمعیت ایران که سال‌هاست امکان رفتن به ورزشگاه‌ها برای آنها فراهم نشده و تمام تلاش‌ها هم در این مدت بی‌نتیجه مانده، پخش فوتبال در مکان‌های عمومی را به‌صورت یک فرصت حداقلی دیدند تا تجربه جمعی فوتبال را داشته باشند؛ تجربه‌ای که به گفته تعدادی از فعالان این حوزه، هیچ‌گاه جایگزین نشستن بر روی سکوهای ورزشگاه نمی‌شود، اما می‌تواند جذاب و پرهیجان باشد.
«نگار» یکی از دختران فوتبالی است که بارها در کافه‌های تهران به تماشای فوتبال نشسته است
او درباره خبر ممنوعیت پخش فوتبال به «شهروند» می‌گوید: «قطعا کافه هیچ‌گاه حس ورزشگاه را به ما نمی‌دهد، ولی فضای هیجان‌انگیزی داشت. من پارسال و هنگام جشن قهرمانی پرسپولیس، در یک کافه فوتبالی بودم و با دوستان این بازی را دیدم. جام‌جهانی ۲۰۱۴ هم هنگام فینال به یک کافه رفتیم که جمعیت زیادی هم آمده بودند و فضای خوبی بود. این فضای کافه می‌تواند بخشی از هیجان ورزشگاه را فراهم کند.» آن‌طور که نگار می‌گوید فضای این کافه‌ها کاملا فوتبالی بود و بدون هیچ‌حاشیه‌ای هرکس به تماشای فوتبال می‌نشست: «اصلا فضای بدی نداشت. یک فضای کاملا عادی و فوتبالی بود که هیچ مشکلات خاصی نداشت. الان تعجب می‌کنم که چرا این اتفاق افتاد.»
او می‌گوید که با این ممنوعیت، این امکان حداقلی تماشای دسته‌جمعی فوتبال هم از زنان گرفته می‌شود: «من دقیق متوجه نشدم که دلیل این ممنوعیت چیست و آیا به دلایلی مشابه ممنوعیت حضور رفتن زنان به ورزشگاه مربوط است یا نه. ولی با توجه به تجربه خودم می‌گویم که در کافه فوتبال دیدن، تجربه منحصربه‌فردی بود و این کار نمی‌تواند منطقی و درست باشد. این شور دسته‌جمعی حال خوبی به همه می‌داد و این ممنوعیت نمی‌تواند اتفاق خوبی باشد.»
مشابه این سخنان را چندین نفر از فعالان کمپینی که در سال‌های گذشته تلاش کردند تا امکان حضور زنان ایرانی در ورزشگاه را فراهم می‌کنند، هم می‌گویند و عملی شدن چنین ممنوعیتی را اجحاف در حق زنان می‌دانند.
«مریم» در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: «جمعی فوتبال دیدن، در همه جای دنیا الان رواج دارد و همه ما به این هیجان و شادی‌های حداقلی نیاز داریم. چرا باید یک کافه نتواند تلویزیون خود را روشن کند؟»
منبع: روزنامه شهروند / محمد باقرزاده / 2 خرداد 1397
