ظرفیت کانال مالی اروپائیان حداکثر دو میلیارد دلار است. بدین معنا که ارزش کل واردات پزشکی، دارویی و ... باید دو میلیارد دلارباشد و مسئله تحقق واردات صنعتی هم در آن مشاهده نشده است، حتی درصورتی که مورد اشاره هم قرار می‌گرفت واردات صنعتی و تکنولوژی به شرکت‌های بسیار بزرگ مانند زیمنس، بنز، پژو و ... مربوط می‌شود که آنها جرات نمی‌کنند تنه به تنه آمریکا بزنند.
دیدارنیوز- پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا از برجام خارج شد و تحریم‌های شدید، مجدد به ایران بازگشتند، کشورهای اروپایی عضو توافق هسته‌ای با ایران، خبر از ایجاد کانال مالی تحت عنوان SPV را مطرح ساختند که براساس آن، محدودیت‌های مالی ایران در معاملات بین‌المللی برطرف خواهد شد.
دراولین قدم از طرح این کانال مالی، بحث حذف دلار و انجام معاملات اقتصادی با یورو به میان کشیده شد که اجرایی شدن آن، موفقیت بزرگی برای اروپا به حساب می‌آمد زیرا اتحادیه اروپا سال‌ها است که قصد انجام این کار را دارد و درواقع، این آزمایش بزرگی جهت کارآیی تصمیم فوق برای آنها محسوب می‌شود. در نهایت کلید این اقدام پس از ماه‌ها انتظار و بدون حذف دلار و جایگزینی آن با یورو، در روز پنج شنبه گذشته خورد و آلمان، فرانسه و بریتانیا، سه کشور عضو مذاکرات پنج به‌علاوه یک، رسما مسئول اجرایی شدن این کانال ویژه شدند.
هدف اصلی این کانال که با نام INSTEX معرفی شده است، ارائه امکانات به شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی عنوان شده تا بتوانند مجاری متعارف مالی خود با طرف ایرانی را حفظ کنند، البته گفته می‌شود با توجه به گفتگوهای پیشین وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کانال فوق مورد تایید ۲۵ کشور دیگر عضو اتحادیه اروپا نیز قرارخواهد گرفت.
عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه دراین رابطه گفته است:«این یک سازوکار ویژه مالی است که اروپایی‌ها چندین ماه به‌دنبال ایجاد آن بودند. هدف از این سازوکار آن است تا مجموعه دریافت‌ها و پرداخت‌های ایران که با اروپا صورت می‌گیرد، صادرات و واردات ما و همه آنها، وارد این سازوکار مالی شود و از طریق آن، تبادلات دوطرف صورت گیرد، همچنین قرار است تا سازوکار مشابهی هم به این منظور در ایران تشکیل شود تا بتواند تبادلات ریالی را برای طرف‌های ایرانی ساماندهی کند، در حقیقت سیستمی است تا شرکت‌هایی که مایل باشند با ایران کار تجاری انجام دهند، تبادلات مالی خود را از طریق این سازوکار صورت دهند.»
فرانسه به عنوان میزبان آن برای اجرایی کردن این پروژه، روز پنج شنبه ۳۱ ژانویه شرکتی با سرمایه ۳ هزار یورو در پاریس، پایتخت فرانسه، تاسیس و به ثبت رساند که اعضای هیات مدیره آن را افرادی از آلمان، فرانسه و بریتانیا تشکیل خواهند داد.
ساز و کار مالی ویژه بین ایران واروپا، به گفته راب مالی، یکی از اعضای تیم آمریکایی مذاکره کننده برجام، «به نوعی دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران است.» نکته‌ای که کاخ سفید بارها درهفته‌های گذشته نسبت به آن واکنش نشان داده است و گفته «چنین اقدامی را بدون تلافی باقی نخواهد گذاشت.» یک مقام ارشد کاخ سفید که نخواسته است نامش فاش شود روز جمعه در این‌باره اعلام کرده است:« در صورت ایجاد اخلال در روند تحریم‌های آمریکا، این کشور تحریم‌های ثانویه یکپارچه‌ای را اعمال خواهد کرد و افراد و موسسات خاطی را مسئول خواهد شمرد.»
محسن جلیلوند، استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با دیدارنیوز درباره ساز و کار کانال مالی اروپایی‌ها برای جبران خسارات مالی تحریم‌های آمریکا گفت: کشورهای اروپایی در بیانیه خود در رابطه با شروع به کار کانال مالی، مطرح کردند که اجرا در چند ماه آینده صورت خواهد گرفت. درکنار این مسئله شروطی مانند تصویب کاملFATF و اجرای بدون نقص آن توسط ایران را در بیانیه خود گنجاندند، علاوه براین مسئله، اصولا این کانال مالی بسیار محدود عمل می‌کند وتنها کشاورزی، پزشکی و دارویی را در برمی‌گیرد.
وی در این‌باره ابراز کرد: بخش مهم این کانال آن است که تا به این مرحله تنها دولت‌ها نظر دادند، در حالی‌که ایران باید با شرکت‌های اروپایی معامله انجام دهد، بنابراین باید دید که شرکت‌های مورد نظر تا چه اندازه خواهان همکاری با ایران هستند. مسئله دیگر که باید مورد اشاره قرار گیرد، سقف کل مبادلات ایران با اروپا است که در بهترین حالت 30 میلیارد دلار و در پایین‌ترین وضعیت 10 میلیارد دلار است، بنابراین مشخص نیست که توانایی این کانال برای پوشش مبادلات کشور ما تا چه اندازه خواهد بود؟
این استاد دانشگاه در ادامه اظهارداشت: راه‌اندازی این کانال و اطلاع‌رسانی درباره آن، بیشتر موضع‌گیری سیاسی اروپا علیه آمریکا است و به نظر نمی‌رسد حل مشکلات اقتصادی ایران در دستور کار آنها قرار داشته باشد، ایران هم به خاطر وضعیت سیاسی خود از این کانال حمایت می‌کند وگرنه چیز خاصی نصیب ما نخواهد شد.
این کارشناس روابط بین‌الملل دراین‌باره که با توجه به تهدید آمریکا به تحریم سران کشورهای اروپایی، آیا آنان با این کار خود در برابر آمریکا ایستاده‌اند، بیان کرد: اروپا در مقابل آمریکا قرار نمی‌گیرد و درحقیقت کاری که آمریکایی‌ها درصدد انجام آن بودند، اروپایی ها به اجرا درمی‌آ‌ورند. ضرب‌المثلی داریم که براساس آن می‌توان گفت: " چیزی که آمریکایی‌ها با چک می‌خواستند بگیرند، اروپایی‌ها آن را با بوس خواهند گرفت." یعنی آمریکا می‌خواست از طریق فشار و زور از ایران خواست‌های خود را به اجابت برساند، اروپایی‌ها همان کار را با دوستی و رفاقت انجام می‌دهند و اروپا در نهایت باید در کنار آمریکا قرارگیرد زیرا زیر چتر این کشور است و توان مقاومت و ایستادگی در برابر آن را ندارد.
جلیلوند درخصوص وضعیت صادرات نفت در رابطه با سازوکار این کانال توضیح داد: ظرفیت این کانال، حداکثر دو میلیارد دلار است. بدین معنا که ارزش کل واردات پزشکی، دارویی و ... باید دو میلیارد دلارباشد و مسئله تحقق واردات صنعتی هم درآن مشاهده نشده است، حتی درصورتی که مورد اشاره هم قرار می‌گرفت واردات صنعتی و تکنولوژی به شرکت‌های بسیار بزرگ مانند زیمنس، بنز، پژو و ... مربوط می‌شود که آنها جرات نمی‌کنند تنه به تنه آمریکا بزنند.
وی درباره تاثیر این سازوکار مالی بر تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا علیه کشورمان اضافه کرد: ساز و کار کانال مالی اروپایی‌ها بیشتر براساس معیارهای سیاسی استوارشده و مباحث اقتصادی در آن بسیار کمرنگ دیده می‌شود. بدین معنا که ایران در حال انجام پوشش اروپا برای انجام کار سیاسی علیه آمریکا است و به نظر نمی‌رسد از نظراقتصادی به کمک ایران آید.
این استاد دانشگاه درباره نتیجه سیاسی این کار برای ایران یادآور شد: ایران با این کار موفق شده است که اجماع آمریکا علیه ایران را بشکند و تا حدودی اروپا را از آمریکا جدا کند.
این کارشناس روابط بین‌الملل در خصوص منزوی شدن آمریکا در جریان ادامه کار ایران با کشورهای اروپایی تصریح کرد: آمریکا منزوی نمی‌شود زیرا دنیا در یک طرف و آمریکا در طرف دیگر قرار دارد.
