دیدارنیوز: شرکت دانشبنیان سازنده ماهواره کوثر اولین سیگنال این ماهواره را از طریق ایستگاه زمینی خود دریافت کرد.
اولین سیگنال ماهواره کوثر که ساعت ۱۶ و ۴۸ دقیقه روز گذشته ۷ دی از پایگاه وستوچنی روسیه پرتاب شد، از طریق ایستگاه زمینی توسعه داده شده توسط شرکت دانشبنیان سازنده آن دریافت شد.
شهرابی، مدیرعامل این شرکت دانش بنیان اظهار کرد: ماهواره «کوثر» که روز گذشته با ماهورهبر سایوز به مدار پرتاب شد، نسخه ارتقاءیافته کوثر۱ است و این ماهواره در واقع نسخه تجمیعشده نسل دوم ماهوارههای «کوثر-۱» و «هدهد-۱» به شمار میرود.
مجری پروژه با اشاره به تقویت ضعفهای فناوری در نسخه جدید «کوثر»، گفت: یکی از مشکلاتی که در نسخههای قبلی داشتیم، مربوط به ایستگاه زمینی بود؛ بهطوریکه در پرتاب قبلی از ظرفیت ایستگاههای زمینی موجود استفاده کردیم، اما این ایستگاهها با چالشهایی مواجه بودند که در حین عملیات خود را نشان دادند.
وی افزود: به همین دلیل، شرکت اقدام به راهاندازی یک ایستگاه زمینی مجزا کرده است که بهطور کامل توسط خود شرکت ساخته شده و این موضوع باعث میشود خیال ما از نظر انجام تستها راحتتر باشد و با اعتماد بیشتری به نتایج طراحیها تکیه کنیم.
شهرابی خاطر نشان کرد: مشکلی که در نسخه قبلی با آن مواجه بودیم، به حوزه کنترل وضعیت ماهواره بازمیگشت؛ بهگونهای که به دلیل وجود برخی مشکلات در این بخش، نتوانستیم ماهواره را بهطور کامل و پایدار به سمت زمین نگه داریم. این مسئله باعث میشد که در برخی مواقع، ضمن اینکه امکان تصویربرداری مناسب فراهم نمیشد، ماهواره به سمت خورشید قرار بگیرد و همین موضوع موجب برهم خوردن تراز انرژی در ماهواره شود؛ به این معنا که تعادل میان میزان جذب انرژی خورشیدی دچار اختلال میشد.
وی افزود: نکته دیگر در حوزه تصویربرداری این بود که ما دو دوربین رنگی و نزدیک مادون قرمز داشتیم که میزان تفکیکپذیری این دو دوربین با یکدیگر متفاوت بود، در حالی که برای کاربردی که مدنظر داشتیم، بهتر بود تفکیکپذیری این دو دوربین برابر باشد.
مدیرعامل این شرکت دانشبنیان ادامه داد: در نمونه جدید ماهواره، این موضوع اصلاح شده و با استفاده از لنزهای مناسبتر که موفق به تهیه آنها شدیم، عملاً تفکیکپذیری دو دوربین به اعداد آزمایشگاهی و مقادیر طراحی مدنظر خودمان نزدیک شده است. این موارد از جمله نکات مهمی است که در نسخه جدید ماهواره انجام شده و نقش مؤثری در بهبود عملکرد فناوری آن دارد.
شهرابی در تشریح اقدامات انجامشده برای بهبود مدیریت و کنترل وضعیت ماهواره کوثر، گفت: برای اینکه بتوانیم مدیریت و کنترل وضعیت بهتری روی ماهواره داشته باشیم، یک لینک مخابراتی ویژه به سامانه اضافه کردیم تا حتی در صورت نیاز، امکان بهروزرسانی کامل برنامه کنترل وضعیت ماهواره از روی زمین فراهم باشد. این موضوع یکی از نکاتی بود که در طراحی و ساخت نسخه جدید ماهواره آن را بهطور جدی مدنظر قرار دادیم تا انعطافپذیری و قابلیت اطمینان سامانه افزایش پیدا کند.
مجری پروژههای ماهوارههای کوثر و هدهد، ادامه داد: از نظر لینکهای مخابراتی، در ماهوارههای «هدهد-۱» و «کوثر-۱» سه نوع لینک مخابراتی با سازندگان مختلف در اختیار داشتیم که دو مورد از این سه لینک توسط شرکت ما ساخته شده بود و یکی از لینکها نیز قابلیت ارتباط با ایستگاههای بینالمللی را داشت.
شهرابی گفت: در نسخه ویرایش جدید ماهواره، این قابلیت در نظر گرفته شده است که از بهترین لینکهای مخابراتی نسخههای قبلی استفاده شود و همزمان امکان برقراری ارتباط بینالمللی نیز برای ماهواره فراهم شده و اینها بخش عمده اقداماتی است که در حوزه بهینهسازیها انجام دادهایم و امیدواریم با اجرای این اصلاحات، گام بزرگ دیگری در مسیر نزدیک شدن به توسعه یک منظومه ماهوارهای برداشته شود.
کارشناسان صنعت فضا معتقدند ارزش واقعی هر مأموریت فضایی نه در لحظه پرتاب، بلکه در مرحله بهرهبرداری زمینی آن شکل میگیرد؛ جایی که «ایستگاه زمینی ماهواره» نقش محوری ایفا میکند، ایستگاه زمینی ماهواره مجموعهای از سامانههای ارتباطی، کنترلی و پردازشی است که امکان برقراری ارتباط دوطرفه با ماهواره، دریافت دادهها و مدیریت مأموریت را فراهم میکند. بدون این زیرساخت، حتی پیشرفتهترین ماهوارهها نیز عملاً فاقد کارایی عملیاتی خواهند بود.
یکی از اصلیترین کارکردهای ایستگاه زمینی، ارسال فرامین کنترلی به ماهواره و پایش مستمر وضعیت سلامت آن است. پارامترهایی مانند توان، دما، موقعیت مداری و عملکرد زیرسامانهها از طریق ایستگاه زمینی رصد میشوند و هرگونه اختلال یا انحراف از وضعیت نرمال، از همین مسیر شناسایی و اصلاح میشود. در واقع، ایستگاه زمینی نقش «مرکز فرماندهی» مأموریت فضایی را ایفا میکند.
کارکرد اصلی ماهوارهها «تولید داده» است؛ چه در حوزه سنجش از دور، چه مخابرات و چه ناوبری. این دادهها پس از ارسال از مدار، در ایستگاه زمینی دریافت، پردازش اولیه و آمادهسازی میشوند تا به دست کاربران نهایی برسند. از تصاویر ماهوارهای برای پایش منابع طبیعی، مدیریت بحران، کشاورزی هوشمند و مطالعات زیستمحیطی گرفته تا دادههای مخابراتی و ارتباطی، همگی وابسته به عملکرد دقیق ایستگاههای زمینی هستند.
کارشناسان تأکید دارند کشوری که فاقد ایستگاه زمینی مستقل باشد، حتی با در اختیار داشتن ماهواره، همچنان به دیگران وابسته است. اتکا به ایستگاههای خارجی برای دریافت داده یا کنترل مأموریت، بهویژه در شرایط تحریم یا بحرانهای سیاسی میتواند دسترسی کشور به اطلاعات حیاتی را با اختلال جدی مواجه کند. از این منظر، ایستگاه زمینی یکی از مؤلفههای کلیدی تحقق استقلال فضایی محسوب میشود.
ایستگاههای زمینی علاوه بر کارکردهای علمی و اقتصادی، نقش مهمی در حوزه امنیت و پدافند فضایی دارند. پایش اختلالات ارتباطی، مقابله با حملات الکترونیکی و حفاظت از لینکهای ارتباطی ماهوارهای از جمله وظایفی است که از طریق این مراکز انجام میشود. در بسیاری از کشورها، ایستگاههای زمینی بهعنوان بخشی از زیرساختهای حیاتی ملی تعریف میشوند.
توسعه خدمات مبتنی بر دادههای ماهوارهای بدون وجود ایستگاههای زمینی کارآمد امکانپذیر نیست. شرکتهای دانشبنیان فعال در حوزههایی مانند تحلیل تصاویر ماهوارهای، خدمات مکانمحور و مخابرات فضایی، به این زیرساخت برای دسترسی پایدار و امن به دادهها نیاز دارند. به همین دلیل، ایستگاه زمینی را میتوان یکی از پایههای شکلگیری زیستبوم اقتصاد فضا دانست.
اگرچه ایستگاه زمینی ماهواره کمتر از پرتاب ماهوارهها در کانون توجه رسانهها قرار میگیرد، اما نقش آن در موفقیت مأموریتهای فضایی غیرقابلانکار است. این زیرساخت، حلقه اتصال فضا به زمین و عامل تبدیل فناوری فضایی به خدمات ملموس برای جامعه محسوب میشود؛ حلقهای که بدون آن، صنعت فضا از یک نمایش فناورانه فراتر نخواهد رفت.
