آقای اسلامی گفتند حمله اسرائیل به نقطه‌ای انجام شده که گزارش آن فقط نزد آژانس بوده است. پرسش اصلی این است که این اطلاعات چگونه به دست اسرائیل رسیده است.
دیدارنیوز-حسن بهشتی‌پور*: روز یکشنبه ۲۵ آبان ۱۴۰۴، کنفرانس بین‌المللی «حقوق بین‌الملل تحت تهاجم، تجاوز و دفاع» در تهران برگزار شد. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، در بخشی از سخنرانی خود در این نشست، با اشاره به موضوع حمله اسرائیل به ایران، گفت: «اولین جایی که اسرائیل بمباران کرد، کارخانه‌ای بود که سوخت صفحه‌ای برای رآکتور تهران – که یک رآکتور رادیودارو است – تولید می‌کرد. اطلاعات این مکان فقط در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بوده است».
در تحلیل پیش رو، کوشیده‌ام این موضوع را از جنبه حقوق بین‌الملل نقد و بررسی کنم:
۱. موضوع محرمانه بودن اطلاعات در موافقت‌نامه‌های پادمان
محرمانگی دقیق اطلاعات حساس مربوط به تأسیسات هسته‌ای کشور‌ها در مواد ۵، ۶ و ۷ موافقت‌نامه پادمان (INFCIRC/۱۵۳) تنظیم شده است. این مواد دقیقاً به همان نکته‌ای اشاره دارند که آقای اسلامی به آن استناد کرده‌اند. در این مواد آمده است:
آژانس موظف است هرگونه اطلاعات مربوط به تأسیسات هسته‌ای، موقعیت، طراحی، مواد و فعالیت‌ها را محرمانه نگاه دارد.
آژانس بدون رضایت دولت عضو، اجازه ندارد هیچ‌یک از این اطلاعات را به هیچ کشوری منتقل کند.
در صورت افشای اطلاعات، مسئولیت متوجه آژانس است.
بنابراین، از نظر حقوق بین‌الملل، آژانس مکلف است همه اطلاعات مربوط به تأسیسات هسته‌ای اعضا را محرمانه نگه دارد. این یک اصل بنیادین در رژیم پادمان است. (۱)
۲. اسرائیل چگونه به اطلاعات دست پیدا کرده است؟
آقای اسلامی گفتند حمله اسرائیل به نقطه‌ای انجام شده که گزارش آن فقط نزد آژانس بوده است. پرسش اصلی این است که این اطلاعات چگونه به دست اسرائیل رسیده است. سه احتمال حقوقی–فنی برای این موضوع می‌توان در نظر گرفت:
احتمال اول: نفوذ اطلاعاتی به اسناد محرمانه آژانس
در دهه‌های اخیر، چندین عضو آژانس – از جمله اسرائیل – اعلام کرده‌اند که:
«توانسته‌اند به اسناد داخلی آژانس یا اطلاعات تبادلی کشور‌های عضو دسترسی پیدا کنند.» و حتی بخشی از این اطلاعات به اندیشکده‌ها و مؤسسات تحقیقاتی در آمریکا و اروپا داده شده است. (۲)
با این حال، آژانس به‌طور رسمی هرگز چنین نفوذی را تأیید نمی‌کند، اما نهاد‌های بین‌المللی از نظر امنیت سایبری آسیب‌پذیر هستند. بنابراین، اگر اطلاعات از درون آژانس نشت کرده باشد، این نقض ماده VIII اساسنامه و نقض تعهد محرمانگی است. اما ثابت‌کردن آن در نظام بین‌المللی بسیار دشوار است، چون آژانس و دولت‌ها معمولاً بررسی مستقل یا شفافی ارائه نمی‌دهند.
احتمال دوم: افشای غیررسمی توسط کارکنان یا مشاوران آژانس
در سازمان‌های بین‌المللی از جمله آژانس، کارکنان، بازرسان، مشاوران فنی یا افراد مرتبط با سیستم‌های اطلاعاتی ممکن است به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم اطلاعات خصوصی را منتقل کنند. از نظر حقوقی، این عمل تخلف فردی است، اما باز هم مسئولیت نهایی با آژانس باقی می‌ماند.
احتمال سوم: دستیابی اسرائیل از طریق منابع آشکار آژانس و ترکیب آن با عملیات جاسوسی
براساس معاهده پادمان جامع (CSA)، ایران موظف است اطلاعاتی از این دست را به آژانس ارائه دهد:
۱. اعلام تأسیسات هسته‌ای، تغییرات در وضعیت آنها و ظرفیت‌های عملیاتی؛
۲. گزارش‌های دوره‌ای تولید و موجودی مواد هسته‌ای؛
۳. وضعیت رآکتورها، خطوط تبدیل، غنی‌سازی و واحد‌های مرتبط.
اما این اطلاعات در دو سطح کاملاً متفاوت نگهداری می‌شوند:
اطلاعات عمومی: بخشی از داده‌ها در گزارش‌های سه‌ماهه مدیرکل آژانس منتشر می‌شود و در دسترس تمام دولت‌ها، رسانه‌ها و پژوهشگران قرار می‌گیرد. این اطلاعات کلی است و شامل نام تأسیسات اعلام‌شده، میزان تولید رآکتور یا حجم فعالیت و پیشرفت برخی پروژه‌های مرتبط می‌شود. این اطلاعات مکان دقیق، نقشه، نقطه جغرافیایی یا جزئیات مهندسی تأسیسات را شامل نمی‌شود.
اطلاعات محرمانه پادمانی: این اطلاعات طبق مقررات آژانس کاملاً محرمانه است و شامل مختصات دقیق، محل در ورود، شبکه برق، خطوط لوله، محل تجهیزات حساس، تصاویر داخلی تجهیزات یا داده‌های نظارتی می‌شود. آژانس موظف است این اطلاعات را تحت «حفاظت ویژه» نگهداری کند و انتشار یا افشای آن نقض جدی اساسنامه و پادمان هسته‌ای آژانس محسوب می‌شود.
بر این اساس، در گزارش‌های سه‌ماهه آژانس که به صورت عمومی منتشر می‌شود، اشاره می‌شود که ایران تولید سوخت صفحه‌ای رآکتور تهران را آغاز یا توسعه داده است. همین اشاره عمومی کافی است که موساد نتیجه بگیرد یک مرکز صنعتی مرتبط با این کار باید زیرساخت مشخصی داشته باشد. از این نقطه به بعد، اسرائیل می‌تواند با نفوذ اطلاعاتی، منابع انسانی، رهگیری‌های سیگنالی و تصاویر جاسوسی ماهواره‌ای بسیار پیشرفته، محل دقیق را شناسایی کند. بنابراین، آژانس مسیری مفهومی و تحلیلی را نشان می‌دهد، ولی مسیر عملیاتی را سرویس اطلاعاتی تکمیل می‌کند. (۳)
نتیجه:
به نظر می‌رسد احتمال نفوذ اطلاعاتی ترکیبی اسرائیل در آژانس و ایران و نیز استفاده از دستگاه‌های پیشرفته جاسوسی آمریکا، در نهایت به دسترسی اطلاعاتی رژیم تل‌آویو به مکان کارخانه تولید سوخت صفحه‌ای کمک کرده باشد. ایران باید مراقب تعامل با آژانس باشد؛ زیرا در هر صورت، اگر ایران می‌خواهد به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای خود ادامه دهد، باید مدیریت دقیقی بر نوع دسترسی آژانس داشته باشد. یعنی نمی‌تواند برای اینکه مورد جمله احتمالی قرار نگیرد همکاری خود را با آژانس متوقف کند. علاوه بر این، اگر ایران مستندات دقیقی از تخلف آژانس دارد، بر اساس اسنادی که ذکر شد، می‌تواند از آژانس در مجامع حقوقی بین‌المللی شکایت کند. صد البته این موضوع، نافی ضرورت افزایش قدرت پدافندی کشور نیست.
پیوند سوم (از جمله به نشانه مقابل نگاه کنید؛)
