در برنامه «اقتصاد پلاس»، سید مرتضی افقه، استاد اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز و تحلیلگر مسائل اقتصادی، با تاکید بر نقش کلیدی نیروی انسانی در توسعه کشور، هشدار داد که ایران حتی با منابع طبیعی گسترده، بدون مدیریت درست و استفاده بهینه از توان نیرو‌های متخصص، همچنان با مشکلات اقتصادی و اجتماعی جدی مواجه است.
دیدارنیوزـ لیلا قصاب‌زاده: در برنامه «اقتصاد پلاس»، دکتر سید مرتضی افقه به تحلیل ریشه‌های مشکلات اقتصادی ایران پرداخت و تاکید کرد که اگرچه عمده مشکلات نمودی صرفاً اقتصادی دارند، اما ریشه‌های عمیق فلسفی و نگرشی دارند. به گفته او، ایران با منابع طبیعی فراوان، از جمله نفت، گاز و معادن متنوع، بدون بهره‌گیری از نیروی انسانی متخصص و مدیریت کارآمد، قادر به تحقق توسعه پایدار نخواهد بود.
ویدیوی این گفت‌وگو را می‌توانید اینجا، یوتیوب و آپارات ببینید.
افقه با اشاره به مهاجرت نخبگان و نیرو‌های متخصص، این پدیده را نتیجه سیاست‌ها و محدودیت‌های فرهنگی، مذهبی و سیاسی دانست و تاکید کرد که «هیچ کس وطنش را ترک نمی‌کند مگر اینکه مجبور شود» و «نیروی انسانی، محرک اصلی توسعه است».
او افزود که حتی سرمایه‌های مالی و منابع طبیعی، بدون بهره‌گیری از نیروی انسانی کارآمد، ثروت بالفعل ایجاد نمی‌کنند.
او در پاسخ به سوالی درباره تاثیر تحریم‌ها و نوسانات ارزی بر زندگی مردم، توضیح داد که وابستگی شدید اقتصاد ایران به صادرات نفت و واردات کالا‌های مورد نیاز بخش‌های تولید و مصرف، باعث شده است که هر تغییری در روابط سیاسی و در نتیجه در تجارت خارجی از طریق تغییر نرخ ارز به سرعت در سفره مردم تاثیر بگذارد. از نظر او، سیاستگذاران فعلی هنوز نگاه توسعه‌ای در تصمیمات و سیاست‌های خود ندارند و اولویت‌های ایدئولوژیک، سیاسی و فقهی غالب بر تصمیم‌گیری‌هاست.
افقه در نقد تجربه اقتصادی ایران طی چهار دهه گذشته گفت که تاثیر نسخه‌های صرفاً اقتصادی، مانند کنترل نقدینگی یا سیاست‌های پولی، بدون اصلاح بستر‌های غیر اقتصادی، موقت و تنها می‌توانند تا ۲۰ تا ۳۰ درصد اثرگذار باشند. وی همچنین تاکید کرد که بهره‌وری پایین در نظام مدیریتی و استفاده نادرست از بودجه‌های دولتی، مشکلات اقتصادی را تشدید کرده است.
سید مرتضی افقه سه توصیه فوری به تصمیم‌گیران مطرح کرد:
۱. تغییر اولویت‌ها و تمرکز بر رفاه و معیشت مردم؛
۲. بازنگری در نگاه به نیروی انسانی و ایجاد سیاست‌هایی برای حفظ نیرو‌های انسانی و حدف تصمیمات و اقداماتی که منجر به مهاجرت نخبگان و فراری دادن استعداد‌ها می‌شود؛
۳. اصلاح نظام ارزشی، نگرشی، و فلسفی در تصمیم‌گیری‌ها، زیرا سایر اقدامات تکنیکی بدون این تحول، اثرگذار نخواهد بود.
سید مرتضی افقه با اشاره به سرمایه اجتماعی عظیم مردم در دوره جنگ و نقش آنان در تحمل سختی‌ها، افزود که بی‌تدبیری‌های مسئولان باعث شده است که اکنون همان مردم ناراضی شده و توان همراهی گذشته را از دست داده‌اند. او درباره بازار بورس و سرمایه‌گذاری نیز توضیح داد که رونق مصنوعی بازار و تمرکز بر سود کوتاه‌مدت، جایگزین تولید واقعی و مستمر شده است.
به گفته او، تغییر نگرش تصمیم‌گیران و ارزش‌گذاری بر نیروی انسانی، می‌تواند ایران را ظرف کمتر از ده سال، به مسیر توسعه و رفاه پایدار هدایت کند، مشابه تجربه موفق برخی کشورهای منطقه.
