دیدارنیوز _ محسن برهانی*:
یکی از ادعاهای رایج آن است که «موتورسواری بانوان، حرام است» بنابراین نباید به زنان اجازه داد که موتورسواری کنند. در این مختصر به این ادعا پرداخته خواهد شد.
اصل اولیه در تمامی اعمال و رفتار، اباحه است و کسی که مدّعی وجود حرمت است باید دلیل اقامه نماید. اصل برائت شرعی از مسلّمات فقه اسلامی است و شهروندان در انجام هرگونه رفتاری آزادند مگر آنکه دلیل روشن و متقن شرعی بیاید و حرمت را به اثبات برساند؛ بنابراین بار اثبات برعهده مدعیان وجود حرمت است و نه مدعیان اباحه و حلّیّت.
برخی ادعا میکنند زنانی که سوار موتور میشوند نمیتوانند حجاب خود را نگه دارند و موتورسواری مقدمه بیحجابی است بنابراین باید موتورسواری را ممنوع کرد تا به بیحجابی منجر نشود.
اولاً ادعای چنین ملازمهای، ادعایی باطل است و هزاران موتورسوار زن هماکنون در کشور تردد دارند و حجابشان را هم رعایت میکنند. اینکه موتورسوار بخواهد حجابش را رعایت کند یا نه هیچ ارتباطی به اصل موتورسواری ندارد یعنی برخی موتورسواران زن میخواهند حجاب را رعایت کنند و برخی از ایشان چنین ارادهای ندارند فلذا ادعای ملازمه بین موتورسواری و بیحجابی ادعای بلادلیلی است.
ثانیاً بر فرض محال اگر بیحجابی به عنوان ذیالمقدمه هم محقق شود باز هم نمیتوان مقدمه را حرام دانست، زیرا از نظر اصولی نمیتوان بهخاطر حرام بودن ذیالمقدمه، مقدمه را هم حرام اعلام کرد یعنی حرمت ذیالمقدمه اصطلاحاً به مقدمه ترشّح نمیکند. این نوع افراط در تحریمِ مقدمه، نوعی حرمتسازی و حرمتپنداری به استناد سدّ ذرائع است.
برخی ادعا کردهاند که موتورسواری بانوان مصداق «تَبَرُّج» است و شرعاً تبرّج حرام است. تبرّج به معنای «خودنمایی» و «جلوهگری» است. این ادعا هم نمیتواند برای موتورسواری زنان ممنوعیت تولید کند زیرا: در حکم حرمت تبرّج از نظر شرعی بحثی نیست. اما آیا موتورسواری مصداق تبرّج است؟ به عبارت دیگر اینجا بحث کبروی مطرح نیست بلکه بحث صغروی و مصداقشناسی مطرح میگردد. تبرّج حرام است، اما چه رفتارهایی مصداق تبرّج هستند؟ حاکم در شناخت مصداق «عرف» است و عرف متوسط افراد جامعه مشخص میکند که فلان رفتار مصداق خودنمایی هست یا خیر. به آسانی با مراجعه به عرف میتوان این مطلب را احراز کرد و قطعاً عرف امروز موتورسواری را مصداق تبرّج نمیداند.
روشن شد که هیچ دلیل قابل اعتنای شرعی مبنی بر ممنوعیت موتورسواری زنان وجود ندارد و این محرومیت را نمیتوان به شرع مستند کرد.
*حقوقدان و وکیل دادگستری
