نشست ژنو، با وجود اهمیتش، فعلا خروجی روشنی بهدست نداده است. عدم انتشار بیانیه، احتیاط طرفها در بیان مواضع و تاکید ایران بر فرصتدهی به دیپلماسی، همگی نشان میدهد که این گفتوگوها در مرحلهای حساس و شکننده قرار دارند.
دیدارنیوز: دور تازه گفتوگوهای جمهوری اسلامی ایران با سه کشور اروپایی عضو برجام و نماینده اتحادیه اروپا، سهشنبه ۴ شهریورماه در ژنو برگزار شد؛ نشستی که پس از هفتهها گمانهزنی، با حضور مجید تختروانچی و کاظم غریبآبادی، معاون سیاسی و امور حقوقی و بینالملل وزارت امور خارجه، در سطح معاونان وزیران خارجه و معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا انجام شد. این گفتوگوها، بنا بر گفته مقامهای ایرانی، فرصتی برای تبیین دیدگاهها در قبال قطعنامه ۲۲۳۱ و وضعیت فعلی برجام بود. اما در عین حال، آنچه از خروجی نشست تا این لحظه منتشر شده، چندان حاوی نشانههای مثبت یا دستاورد ملموس به نظر نمیرسد.
غریبآبادی در پایان نشست در صفحه شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ایران همچنان به دیپلماسی و یک راهحل دیپلماتیک سودمند برای هر دو طرف متعهد است. زمان آن است که سه کشور اروپایی و شورای امنیت سازمان ملل انتخاب درستی انجام دهند و به دیپلماسی، زمان و فضا بدهند.» این تاکید بر پایبندی به راهحل دیپلماتیک، نشانهای از ادامه مسیر گفتوگوهاست، هر چند فعلا نتیجه روشنی از آن بیرون نیامده است.
پایان نشست بدون بیانیه
یکی از نکات مهم نشست ژنو، عدم انتشار بیانیه پایانی بود. خبرنگار شبکه المیادین گزارش داد که این جلسه، «بدون هیچگونه بیانیهای به پایان رسید.» این موضوع، بهطور طبیعی پرسشهایی را درباره میزان توافق یا حتی وجود حداقلی از درک مشترک میان طرفها ایجاد میکند.
با وجود این، غریبآبادی تاکید کرد که دو طرف، دیدگاههای خود را در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ تشریح کردهاند. از این منظر، حتی اگر خروجی مکتوبی منتشر نشده باشد، تبادل مواضع و طرح نگرانیها میتواند مقدمهای برای گفتوگوهای بعدی باشد.
برخی ناظران بر این باورند که فقدان بیانیه مشترک الزاما به معنای شکست گفتوگوها نیست، بلکه میتواند بازتابدهنده فضای محتاطانه طرفها در شرایط پرابهام کنونی باشد. به بیان دیگر، دو طرف ترجیح دادهاند مسیر را باز بگذارند و از هر گونه سیگنال زودهنگام پرهیز کنند.
تاکید ایران بر ضرورت فرصتدهی به دیپلماسی
در سخنان غریبآبادی، چند نکته کلیدی دیده میشود؛ نخست آنکه ایران بر پایبندی به دیپلماسی و راهحل متوازن تاکید کرده است؛ دوم اینکه، مسئولیت انتخاب درست را متوجه سه کشور اروپایی و شورای امنیت میداند. این گزاره، حاکی از آن است که تهران توپ را در زمین اروپا و نهادهای بینالمللی انداخته و انتظار دارد آنان با پرهیز از شتابزدگی و فشار مسیر گفتوگو را تقویت کنند.
غریبآبادی تصریح کرده است: «زمان آن است که سه کشور اروپایی و شورای امنیت انتخاب درستی انجام دهند.» این عبارت، نه تهدیدآمیز است و نه خوشبینانه، بلکه تلاشی برای القای ضرورت تصمیمگیری مسئولانه طرف مقابل محسوب میشود.
آیندهای مبهم، اما باز
دور دوم گفتوگوها در شرایطی برگزار شد که فضای منطقهای و بینالمللی همچنان متاثر از حملات اخیر رژیم صهیونیستی و حمایت آشکار ایالات متحده از آن است. چنین فضایی، طبیعتا کار را برای دستیابی به تفاهم دشوارتر میکند. با این حال، تهران تاکید دارد که راهکار مطلوب، همچنان از مسیر گفتوگو میگذرد.
بر اساس آنچه تا این لحظه درز کرده، نشست ژنو «نشانههای چندان مثبتی» به همراه نداشته است. با این وجود، نمیتوان آن را شکستخورده قلمداد کرد. به نظر میرسد طرفها با احتیاط تمام، در حال سنجش فضا و آمادگی دیگری برای مراحل بعدی هستند.
آنچه مسلم است، این دور از گفتوگوها نه به نقطه پایان رسید و نه راه تازهای را بهطور علنی گشود. در چنین شرایطی، تنها میتوان گفت مسیر دیپلماتیک همچنان باز است، اما سرنوشت آن وابسته به اراده و انتخاب طرفهای اروپایی و البته تحولات میدانی و سیاسی در هفتههای آینده خواهد بود.
نشست ژنو، با وجود اهمیتش، فعلا خروجی روشنی بهدست نداده است. عدم انتشار بیانیه، احتیاط طرفها در بیان مواضع و تاکید ایران بر فرصتدهی به دیپلماسی، همگی نشان میدهد که این گفتوگوها در مرحلهای حساس و شکننده قرار دارند. همانطور که از اظهارات غریبآبادی برمیآید، امید به راهحل دیپلماتیک همچنان زنده است، اما شانههای نشست اخیر چندان مثبت به نظر نمیرسد. در نهایت باید منتظر ماند و دید خبرهای تکمیلی چه تصویری از آینده این مسیر ترسیم خواهند کرد.
