تابوی مناسبات اقتصادی ایران و آمریکا شکسته شود/ مجمع تشخیص به کانون محافظه‌کاری تبدیل شده است

دیدارنیوز: رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس دهم می‌گوید: از ابتدا وابسته کردن کنوانسیون‌های FATF به نتیجه مذاکرات اشتباه بود چراکه حدود ۱۵ شرط قوی در کنوانسیون‌های FATF گنجانده شده است که عملا این امکان را به کشور می‌دهد که به رغم شرایط تحریم بتواند از لیست سیاه خارج شود؛ اما این تاخیر به حدی رسیده است که حتی اگر الان ایران کنوانسیون‎‌ها را تصویب کند، با شرایط بین‌المللی موجود امکان خروج از لیست سیاه دشوار است.

درحالی که قرار بود در جلسه چهارشنبه، ۲۸ فروردین ماه پیوستن ایران به پالرمو و CFT در مجمع تشخیص مصلحت نظام رای گیری شود، اما باز هم بررسی‌ها به جلسه بعد موکول شد. هرچند که این اولین باری نیست که مجمع بررسی لوایح مرتبط با FATF را به تعویق می‌اندازد و این پرونده هشت سال است که در مجمع بلاتکلیف مانده است. اما اهمیت تصویب این لوایح در زمان کنونی، آنجاست که مذاکرات میان ایران و آمریکا به جریان افتاده و نشانه‌ها از عزم جدی طرفین برای رسیدن به یک توافق حکایت دارد. اما قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF همانگونه که در شرایط فعلی هم یک خودتحریمی بوده و مانع برقراری ارتباط اقتصادی حتی با چین و روسیه شده است، برای دوران پسا توافق و روز لغو تحریم‌ها نیز سدی است که مانع سرمایه‌گذاری خارجی در کشور می‌شود.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس دهم در پاسخ به اینکه درصورت رسیدن ایران و آمریکا به یک توافق، چگونه نپیوستن ایران به FATF می‌تواند مانع حضور سرمایه‌گذار خارجی در کشور شود؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «به عنوان کسی که کنوانسیون‌های FATF در زمان ریاست بنده در کمیسیون امنیت ملی مجلس تصویب شد، معقدم ۶ سال تاخیر در تصویب کنوانسیون‌های FATF خسارات زیادی را به کشور وارد کرده است، به طوری که حتی برخی از مسئولان کشور اعلام کردند که ۳۰ درصد ارزش پول ملی ایران از بین رفت. زمانی که ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفت بدین معناست که بخش اعظم مبادلات خارجی ما با دلال‌ها صورت می‌گیرد، چون بانک‌های دنیا حق ندارند با کشوری همکاری کنند که در لیست سیاه قرار دارد و این جزو مقررات FATF است.»

وی ادامه داد: «اکنون ما با شرایطی مواجه هستیم که کشور تصمیم گرفته است تنش‌های خارجی خود را کم کند و به طور مشخص مذاکرات هسته‌ای خوب پیش می‌رود. در سمت دیگر دولت پزشکیان در زمینه توسعه، بدون جذب حداقل سرمایه، در این زمینه با شکست مواجه خواهد شد. موضوع سوم این است که همواره این سوال در جامعه وجود داشته است که چرا مردم در ایام تحریم خسارات را تحمل می‌کنند ولی در ایامی که تحریم‌ها کاهش پیدا می‌کند، آثار مثبت اقتصادی آن در زندگی مردم دیده نمی‌شود؟ بخشی از پاسخ این پرسش در مسئله FATF خلاصه می‌شود. FATF یعنی شفافیت مالی، یعنی مردم ایران حق دارند بدانند پولشان در کجا هزینه می‌شود.»

فلاحت‌پیشه ضمن بیان اینکه اگر کشور موفق به حل تنش‌های خارجی شود، امکان سرمایه‌گذاری خارجی در ایران فراهم می‌شود، تاکید کرد: «بدون FATF هیچ شرکتی در دنیا نمی‌تواند سرمایه خود را به ایران منتقل کند. حتی راهکار‌هایی که ایران برای پیوستن به اقتصاد شرق و غیرغربی پیش گرفته است، مانند عضویت در بریکس و شانگهای با منع مواجه شد و چین هم نمی‌تواند در شرایطی که ایران در لیست سیاه قرار دارد، همکاری‌های گسترده اقتصادی داشته باشند.»

این نماینده ادوار مجلس با اشاره به مسئله عدم شفافیت مالی در کشور، مطرح کرد: «موضوع دیگر منابع مردم است. واقعیت این است که در ایام تحریم این مردم هستند که آسیب تحریم‌ها را متحمل می‌شوند ولی زمانی که توافق صورت می‌گیرد نه تنها مشکلات اقتصادیشان حل نمی‌شود بلکه ادامه پیدا می‌کند. به عبارتی دیگر یکی از مشکلات اقتصاد ایران عدم شفافیت در توزیع بودجه و هزینه‌کرد منابع است.»

وی درباره علت بی‌تفاوتی گروهی از جامعه به اخبار و نتایج مذاکرات، گفت: «به این علت است که تردید دارند که حتی اگر مذاکرات به نتیجه برسد از منابع فروش نفت چه قدر به مردم می‌رسد؟ در طول سالیان گذشته فساد‌های مختلف مانند فساد چای دبش شکل گرفت و از سال ۱۳۷۰ به این سو فساد‌های مالی بزرگی شکل گرفت که اگر شفافیت مالی وجود داشت این فساد‌ها به وجود نمی‌آمد.»

این استاد دانشگاه همچنین درباره طرح FATF داخلی، عنوان کرد: «معتقدم طرح موضوع FATF داخلی تنها بهانه‎‌ای است برای توجیه بی‌تدبیری در این زمینه، چراکه اگر ساز و کار‌های مالی شفافیت داخلی جواب می‌داد، این همه اختلاس‌های میلیاردی در کشور صورت نمی‌گرفت. از این رو راهکار این است که ایران به شفافیت بین‌المللی بپیوندد تا مردم بدانند که پول آنها در کجا هزینه می‌شود.»

فلاحت‌پیشه در پاسخ به اینکه چرا مجمع تشخیص تصویب لوایح مرتبط با FATF را به نتیجه مذاکرات گره زد؟، گفت: «از ابتدا وابسته کردن کنوانسیون‌های FATF به نتیجه مذاکرات اشتباه بود چراکه حدود ۱۵ شرط قوی در کنوانسیون‌های FATF گنجانده شده است که عملا این امکان را به کشور می‌دهد که به رغم شرایط تحریم بتواند از لیست سیاه خارج شود. اما این تاخیر به حدی رسیده است که حتی اگر الان ایران کنوانسیون‎‌ها را تصویب کند، با شرایط بین‌المللی موجود امکان خروج از لیست سیاه دشوار است. ضمن اینکه باید بپذیریم که آنچه در هزینه‌‎کرد منابع کشور اهمیت دارد، ملت ایران است. مطابق قانون اساسی وظیفه دولت این است که منابع کشور را برای مردم کشور هزینه کند و هرگونه مانع در این راه باید برداشته شود. پیوستن به FATF، هم بسیاری از موانع را برمی‌دارد و هم گردش مالی را شفاف می‌کند. از این رو مجمع تشخیص مصلحت نظام نمی‌تواند ۶ سال تاخیر خسارت بار خود در تصویب کنوانسیون‌های FATF را توجیه کند.»

وی ادامه داد: «مجمع فقط سه ماه وقت داشت ولی ۶ سال تاخیر کرد و متاسفانه هنوز هم در این زمینه توجیهاتی می‌کند که با واقعیت همخوانی ندارد. مجمع قرار است رای مصلحتی بدهد ولی متاسفانه نهادی که برای مصلحت اندیشی شکل گرفت به کانون محافظه‌کاری تبدیل شده است.»

این نماینده مجلس دهم درباره دوران پسا توافق، اما بدون پیوستن به FATF، بیان کرد: «توافق چند ویژگی دارد و ویژگی اولش جلوگیری از جنگ است. به نظر من به کارگیری هرگونه دیپلماسی که کشور را از جنگ دور کند، یک کار موفق است. مراحل بعدی این توافق می‌تواند به مراحل توسعه‌ای منتهی شود. به ویژه اینکه به باور من ایرانیان از زمان تصویب برجام به یک واقعیتی رسیدند که تمام بازیگران عضو برجام چیزی غیر از منافع خود را وتو نکردند. برجام فقط دو طرف دارد؛ ایران و آمریکا. اگر توافقی صورت گیرد، گویا یکی از خواسته‌های طرف ایرانی از آمریکایی تضمین برای ادامه و حفظ توافق است. من معتقدم مهم‌ترین تضمین این است که اگر توافق هسته‌ای صورت گرفت، تابوی مناسبات اقتصادی میان ایران و آمریکا شکسته شود و به جای اینکه ایران قرارداد‌های یک طرفه و سنگین به سود شرکت‌های اروپایی، روسی و چینی ببندد، می‌تواند با توافق همکاری‌های اقتصادی را با آمریکا شکل دهد. باورم بر این است که اگر توافق هسته‌ای شکل گیرد، یک فرصت تاریخی برای تنش‌زدایی میان ایران و آمریکا فراهم شده است.»