در بیست و هشتمین برنامه دیدار اندیشه با حجت الاسلام عبدالرحیم سلیمانی اردستانی با موضوع "مهجوریت قرآن در میان فقه و مردم" گفتگو کردیم.
دیدارنیوزـ حسین جعفری: با توجه به تقارن ماه مبارک رمضان با روزهای پایانی سال ۱۴۰۳ و فرا رسیدن سال جدید گفتگوهایی با محوریت قرآن برنامه ریزی شد؛ و بیست و هشتمین برنامه دیدار اندیشه به گفتگو با حجت الاسلام عبدالرحیم سلیمانی اردستانی با موضوع "مهجوریت قرآن در میان فقه و مردم" اختصاص داشت.
ویدیوی این گفت و گو را می توانید اینجا، یوتیوب و آپارات ببینید.
در قسمت اول این گفتوگو از متروک شدن قرآن در میان فقه و حوزه و مردم عادی پرسیدیم؛ اینکه در زمانه حاضر قرآن فقط مهجور (متروک) شده است و یا متاسفانه محجور (ناتوان از بیان مفاهیم و مقاصد) نیز تلقی میشود؟ از مصادیق و چرایی مهجوریت قران در عقاید، اخلاق و احکام فقهی پرسیدیم؟
به باور سلیمانی اردستانی"برای قرآن میتوان هر دو واژه مهجور و محجور را بکار برد، زیرا متاسفانه هم قرآن را ترک کردیم و هم فکر میکنیم قرآن چیزی برای گفتن ندارد.
بعد از گذشت ۴۶ سال از ورودم به حوزه، عمق فاجعه مهجوریت قران بیشتر درک میشود، زیرا قرآن بصورت تئوریک مهجور شده یعنی با نظریه کنار گذاشته شده است نه بدلیل غفلت از یک نعمت، بلکه اصلاً نعمت را نعمت نمیدانیم. "
به باور این پژوهشگر ادیان، "اسلامی که عالمان سنتی ارائه میدهند ارتباطی با قرآن ندارد و البته روشنفکران دینی، چون دکتر سروش و استاد مجتهد شبستری نیز بهگونهای مسیر را پیمودند که با نظریاتشان نه تنها از این فاجعه (مهجوریت قران) نکاستند که بدتر هم شد. "
سلیمانی اردستانی برای مسلمان نامیده شدن معتقد به وجود هسته سخت است، "اینکه باور داشته باشیم قرآن حجیت دارد و لازمهاش باور به این است که قران کتاب خداست و توسط حضرت محمد (ص) آمده است." و از این مقدمه نتیجه میگیرد که "من ارزش داوری نمیکنم، اما اگر کسی از قرآن عبور کرد (حتی اگر اهل نجات و رستگار و حقپرست هم باشد) مسلمان مصطلح نیست. چون مسلمانیِ منهای قرآن، یک پارادوکس است. "
این استاد حوزه با ارائه مثالهایی از احکام فقهی مدعی میشود که "فقه رایج صدها احکام اجماعی دارد که بهوضوح مخالف قرآن و عقل است. زیرا خدای ما با خدای قران فرق دارد. خدا اگر دو ویژگی نداشته باشد خدای قران نیست، یکی حکمت و دیگری عدالت؛ بهمعنای اینکه ظلم نمیکند، در حالی که در برخی احکام ظلم بهخدا نسبت میدهیم. " و بهعنوان نمونه به تفاوت دو کودک؛ یکی شیعه و یکی مسیحی اشاره میکند که در دوران کودکی بمیرند، اولی را اهل رستگاری میدانند و دومی را میگویند حداکثر عذاب نمیشود!:آیت الله جوادی آملی و آیت الله سبحانی هر دو نظرشان این است؛ غیرمسلمان خوبِ خوبِ خوب؛ فقط عذاب نمیشود. "
سلیمانی اردستانی در موضوع عدالت خداوند و غیبت این باور مبنایی در رد و قبول احکام در فقه به تفاوت احکام قصاص و دیه میان مسلمان با غیر مسلمان میپردازد و میگوید:" صدور این احکام بدلیل تغایر با عدالت و عقل درست نیست. زیرا از خدای حکیم و عادل این حکم انتظار نمیرود. از ابتکارات آیت الله صانعی این بود که میگوید اگر حکمی با عدالت نمیخواند باید کنار گذاشته شود، زیرا خداوند عادل است و حکم ظالمانه نمیدهد. "
عضو مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم ضمن طرح اجمالی تفاوت میان اخباریون و اصولین معتقد است؛ علیرغم اینکه گفته شده میان اصولیین و اخباریون تمایز در نوع نگاه به قرآن و احادیث وجود دارد، اما در واقع "در نحله اصولی، اولویت واقعی؛ تقدم نظر عالمان بر حدیث و قرآن است. "
"مهجوریت قرآن بهطرق مختلف صورت گرفته و قرآن از دسترس مردم دور میشود؛ یک گروه میگویند برای فهم قران سراغ حدیث بروید، عدهای دیگر میگویند فهم قرآن کار تخصصی است و یکی مثل علامه طباطبایی میخواهد و حتی دکتر سروش در نظریهاش (رویاهای رسولانه) فهم قرآن را به وجود مُعَّبر مشروط میکند. همچنین مجتهد شبستری با نظریهاش اینگونه میگویند که فهم قرآن نیاز بهکار تخصصی دارد و چنین میشود که قرآن از دسترس مردم خارج کردند. در حالی که قرآن حتی برای کسی که عربی بلد نیست و به ترجمه اش مراجعه میکند به اندازهای قابل فهم است که دینداری کند.
از خوانندگان فرزانه دعوت میکنم این گفتگو را از "دیدار اندیشه" مشاهده و مورد توجه قرار دهند.
