سلیمانی: من چیزی بنام ولایت سیاسی برای پیامبر و امام علی قائل نیستم/علاالمحدثین: اگر فکر کنیم علمِ بسیار، یک مخلوق را خدا می‌کند، خدا را خیلی پایین آوردیم

دیدارنیوزـ حسین جعفری: در تیرماه ۱۴۰۳ دیدار نیوز گفت‌و‌گویی علمی با حجت الاسلام عبدالرحیم‌سلیمانی اردستانی با موضوع "کنش امام حسین؛ عقلایی یا دستور خاص" در ایام محرم انجام داد و متعاقب آن نقد دکتر جواد علاءالمحدثین به صحبت‌های سلیمانی اردستانی نیز در دیدار منتشر شود.

قسمت اول این مناظره را می توانید اینجا، یوتیوب و آپارات دیدار ببیند.

به اعتقاد سلیمانی اردستانی با فهم مشهور و رایجی که در خصوص علم، قدرت و عصمت امام وجود دارد نمی‌توان امام را الگوی مردم معرفی کرد. همچنین امر حکومت را مربوط به مردم دانسته و معتقدند که نه پیامبر و نه امامان، هیچیک ولایت سیاسی از طرف خدا نداشتند.

علاءالمحدثین در مقام نقد بیان می‌کند که "قبل از اینکه امام شناسی ایشان نقص داشته باشد، در بیان خدا شناسی ایشان نقص وجود دارد. " و از این‌منظر معتقد بود تعریف سلیمانی از امامت بسیار نازل است.

دیدار نیوز با توجه به موافقت سلیمانی اردستانی و علا‌المحدثین میزبان مناظره‌ای با موضوع "علم و عصمت امام و نسبت معصومین با امر حکمرانی" شد.

در این مناظره سوالاتی در خصوص عصمت و علم امام در حوزه شخصی و حکمرانی مطرح شد، پرسیدیم آیا امام در حوزه حکمرانی مصون از خطاست؟ آیا تلقی رایج و مشهور امروز مقبول صحابی ائمه هم بوده و یا نظریه مشهور؛ سده‌ها بعد از غیبت امام زمان بعنوان‌نظریه غالب مطرح شده است، بدنبال پاسخ به این سوال بودیم آیا حضرت رسول (ص) و امام علی (ع) در امر حکمرانی خود را مصون از خطا می‌دانستند و برای خود قدرت مطلقه قائل بودند و یا حاکم را موظف به مشورت دانسته و در برابر مردم پاسخگو بودند؛ و در نهایت نیز این سوال را پی می‌گرفتیم آیا مدعیان نیابت از طرف ائمه حق دارند در برابر مردم برای خود قدرت مطلق تقاضا کنند؟

در قسمت اول این مناظره فقط موفق به طرح سوالات مقدماتی شدیم و قرار شد مابقی سوالات در قسمت دوم طرح و پاسخ داده شود.

سلیمانی اردستانی در ابتدای مناظره یادآور می‌شود که "بنده در مساله‌ی علم و عصمت ائمه تقریباً اندیشه‌های شیخ صدوق را قبول دارم؛ و اگر شیخ الان بود حوزه علمیه را [بدلیل غلبه نظریه مشهور موجود]تعطیل می‌کرد. "

سلیمانی معتقد است: "پیامبر باید به دو دلیل در مساله حکمرانی با مردم مشورت کند: اول آنکه، چون همه چیز را نمی‌داند پس نیاز به مشورت دارد و دوم آنکه حق مردم است که در سرنوشت خودشان دخالت کنند و به همین دلیل هم کسی نمی‌تواند بگوید، چون نائب آنان است همه اختیارات پیامبر را دارد. "

سلیمانی تصریح می‌کند:"من چیزی بنام ولایت سیاسی برای پیامبر و امام علی قائل نیستم، پیامبر به پیامبری منصوب شد و در این حوزه معصوم است، اما حکومت را مردم مدینه به پیامبر دادند. پیامبر بدلیل عصمت گناه نمی‌کند، چه کبیره و چه صغیره، اما ممکن است که خطا بکند، خطا که گناه نیست.

در مقابل علاالمحدثین نیز چنین باور داشت:"اگر فکر کنیم علم بسیار، یک مخلوق را خدا می‌کند، خدا را خیلی پایین آوردیم، از دو جهت یک این‌که مخلوق ضعیف، با علم بسیار، شد خدا، یعنی خدا این‌قدر کوچک است؟ از جهت دیگر، خدایی که نمی‌تواند به بنده‌اش علم بسیار بدهد. قدرتش این‌قدر محدود است.

سلیمانی چند بار در رد عقیده رایج شیعی تأکید کرد که قرآن فرموده: «إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ»: «خدا است که آگاه از درون سینه‌ها است» من هم این را عرض کردم که قران فرموده: «إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ»: «خدا است که شنوا و بینا است.»، اما درباره انسان هم فرموده: «فَجَعَلْناهُ سَمِیعاً بَصِیراً»: «انسان را شنوا و بینا قرار دادیم.» این‌که دلیل قرآنی نشد.

صحبت های  سلیمانی مبتنی بر یک پیش‌فرض است که عصمت را معادل جبر می‌گیرند، یعنی اگر شخصی عصمت دارد، مانند ربات برنامه‌ریزی شده است و طبق برنامه پیش می‌رود و خودش تصمیم‌گیر نیست. در صورتی که چنین تلازمی وجود ندارد. عصمت می‌تواند دقیقاً به این معنا باشد که شخص خودش دارد تلاش می‌کند و با امتیاز‌های شخصی‌اش مدارج را طی می‌کند. البته خدا هم حمایت و تضمینش می‌کند. "

از ببیندگان و مخاطبان دعوت می‌کنیم تا قسمت اول این مناظره را با دیده تامل بنگرند.