باستانشناسان یک لوح سنگی مرموز در گرجستان پیدا کردهاند که حاوی زبانی ناشناخته است. نمادهای نقش بسته بر روی این لوح سنگی با استفاده از یک مته مخروطی ایجاد شده و با ابزارهای گرد صیقل داده شدهاند که در نوع خود نشان دهنده درجه بالایی از مهارت هستند.
دیدارنیوز: اگرچه قدمت دقیق لوح یافت شده در گرجستان نامشخص است، اما محققان با توجه به مصنوعات همراه با این لوح از جمله خردههای سفال و هاون سنگی تخمین میزنند که این لوح در اواخر عصر برنز یا اوایل عصر آهن (هزاره اول پیش از میلاد) ساخته شده است.
به نقل از یورونیوز، این لوح که از سنگ بومی بازالت حفرهای ساخته شده است، دارای ابعاد ۲۴.۱ در ۲۰.۱ سانتی متر و دارای ۶۰ علامت است که ۳۹ مورد از آنها هیچ معادل دقیقی در هیچ خط باستانی شناخته شدهای ندارند. نمادهای نقش بسته بر روی این لوح سنگی با استفاده از یک مته مخروطی ایجاد شده و با ابزارهای گرد صیقل داده شدهاند که در نوع خود نشان دهنده درجه بالایی از مهارت هستند.
دریاچه باشپلمی بر روی یک فلات آتشفشانی قرار دارد که با تپههای اطراف آن احاطه شده و از شاخههای کوچک رودخانه ماشاوِرا تغذیه میشود. این منطقه به دلیل اکتشافات باستانشناسی فراوانی که دارد، به ویژه در رابطه با بقایای انسانی که قدمت آن به ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار سال پیش میرسد، شناخته شده است.
علیرغم اینکه این منطقه قبلاً کاوشهای باستانشناسی محدودی داشته است، اما کشف قطعات سرامیکی، یک هاون سنگی و قطعاتی از سنگ شیشه آتشفشانی (ابسیدین) که بر روی آن بود، حاکی از احتمال فعالیتهای انسانی قابلتوجهی در این منطقه است.
این لوح بازالت شامل ۳۹ علامت منحصر به فرد است که در هفت خط افقی یا دبیره مرتب شدهاند. برخی از این علامتها تکرار میشوند، ولی در مجموع ۶۰ کاراکتر روی سطح سنگ را میسازند. ترتیب و فراوانی برخی از نویسهها نشان میدهد که ممکن است برای نشان دادن اعداد یا علائم نگارشی استفاده شده باشد.
روی این لوح سنگی چه نوشته شده است؟
مشخص است که این صنعتگران دوره باستان از روشهای پیچیدهای مانند به کارگیری نوعی مته مخروطیشکل برای ایجاد خطوط اولیه نمادها و سپس ابزارهای سر گرد برای صیقل دادن به علائم استفاده میکردند. با توجه به سختی جنس سنگ بازالت و دقت این علائم نوشتاری، میتوان گفت که این لوح حکایت از سطح بالایی از مهارت و برخورداری از تکنیکهای حکاکی پیچیده در آن روزگار دارد.
باستان شناسان حدس میزنند که این نوشته ممکن است غنایم نظامی، پروژههای ساختمانی یا هدایایی به خدایان را ثبت کرده باشد.
محققانی که روی این لوح کار میکنند در مجله «تاریخ باستان و باستانشناسی» خاطرنشان کردند که «به طور کلی کتیبه باشپلمی با هیچ خط شناخته شدهای مطابقت ندارد، اما حاوی نمادهایی است که در خطهای خاورمیانه و سایر مناطق دوردست مانند هند، مصر و ایبریای غربی یافت میشود.»
جذابترین ویژگیهای این کتیبه چیست؟
شباهت نسبی این کتیبه به چندین سیستم نوشتاری باستانی از جذابترین ویژگیهای آن است. بطوریکه این کتیبه شباهتهایی به مهرهای مربوط به دوران پیشامسیحیت در گرجستان و خط پروتوکارتوِلی (قفقازی) دارد که قدمت آن به هزاره چهارم پیش از میلاد میرسد.
بهعلاوه، برخی از نمادهای آن شباهتهایی با خطهای اولیه قفقازی مانند الفبای آلبانیایی و گرجی مرگولوانی، و نیز سیستمهای نوشتاری خاور نزدیک مانند فنیقی و نیاسینایی دارند.
علیرغم این شباهتها، اما کتیبه باشپلمی با هیچ سیستم شناختهشده نوشتاری مطابقت ندارد و این نشان میدهد که ممکن است خطی منحصر به فرد یا محلی باشد.
تاریخ خط در منطقه قفقاز کنونی
این سیستم نشانهای به تاریخ فرهنگی قفقاز عمق میبخشد، منطقهای که اگرچه در چهارراهی بین آسیا و اروپا قرار دارد، اما اغلب در تاریخ نوشتههای باستانی به عنوان منطقهای پیرامونی در نظر گرفته میشود.
متون باستانی از جمله نوشتههای «آپولونیوس رودسی» و دیگر نویسندگان یونانی، به نگارش در کلخیس (گرجستان غربی مدرن) اشاره میکنند، اما شواهد باستانشناسی چنین خطهایی همچنان محدود است.
ممکن است نمونههای زیادی از این قبیل نوشتهها باقی نمانده باشند چرا که انسانهای باستان ممکن است از مواد زیستتخریبپذیر مانند چرم یا چوب استفاده کرده بودند که نمیتوانند در برابر آب و هوای مرطوب منطقه مقاومت کنند.
چند نشانه از ساییدگی بر روی آن نیز نشاندهنده تلاشهای محلیهای معاصر برای تمیز کردن آن است که احتمالاً از اهمیت آن خبر نداشتند.
ترکیب جنس این لوح سنگی از بازالت نیز با ساختار زمینشناسی آن محل سازگار است.
