انقلاب ۵۷ حاصل پایمال شدن مشروطه بود

دیدارنیوز _ صادق زیباکلام*: جناب ولیعهد، برخلاف نظر حضرتعالی، پهلوی‌ها نه‌تن‌ها «مشروطه» را تداوم نبخشیدند، بلکه «مشروطه» را به زیر پا نهادند. انقلاب ۵۷ حاصل پایمال شدن مشروطه بود.

تصور می‌کنم پارسال بود که جناب ولیعهد شاهزاده رضا پهلوی به‌مناسبت سالگرد انقلاب مشروطه، پیامی می‌فرستد و در آن متذکر می‌شود که پدر و پدربزرگ‌شان تداوم‌بخش آرمان مشروطه بودند. من در نامۀ سرگشاده‌ای جسارتاً خدمتشان معروض داشتم که آن روایت به‌هیچ‌روی منطبق بر واقعیت نیست. در اینکه هر دو آن بزرگواران، بالأخص رضاشاه، خدمات ارزنده‌ای به ایران کردند، تردیدی نیست. اما متأسفانه و برخلاف نظر جناب ولیعهد، آنان حتی یک روز هم مطابق با مشروطه حکومت نکردند.

اساس و بنیان مشروطه که برگرفته از نظام لیبرال دمکراسی غرب می‌بود، بر سه محور قرار می‌گرفت. نخست «محدودیت قدرت حکومت و اختیارات شخص اول مملکت، یعنی پادشاه، به قانون». ستون دوم عبارت بود از «انتخاب ارکان حکمرانی، یعنی مجلس و بدنبال آن قوۀ مجریه توسط مردم». ستون سوم عبارت بود از «پاسخگو بودن ارکان قدرت».

جناب ولیعهد، از مقاطع محدودی که قدرت رضاشاه و محمدرضاشاه بواسطۀ شرایط سیاسی حاکم بر کشور محدود می‌بودند که بگذریم، در مابقی حکمرانی‌شان، که هر دو از قدرت مطلقه برخوردار بودند، ارکان مشروطه «فقط در نام» وجود داشتند. قدرت اعلیحضرتین نامحدود و اختیارات‌شان نامحدودتر. انتخابات آزاد یک رویا و پاسخگو بودن پهلوی‌ها به مجلس یا افکار عمومی یک شوخی و طنز تلخ بیشتر نبود.

جناب ولیعهد، حضرتعالی در طول ۵۷ سال حاکمیت پهلوی‌ها حتی یک مورد نمی‌توانید نشان بدهید که آنان خواسته باشند سیاستی را به‌اجرا درآورند، یا تصمیمی را اتخاذ کنند، اما بواسطۀ آنکه قانون چنین اختیاراتی را به آنان واگذار نکرده بوده، نتوانسته باشند آن اقدام را انجام دهند. اینکه در قانون اساسی چه اصولی نوشته شده بود، محدودیت قدرت، نداشتن اختیارات و پاسخگو بودن در قبال تصمیمات و سیاست‌هایشان شوخی و طنز برای‌شان بودند. هر چه می‌کردند، درست بود و هر چه می‌اندیشیدند، درست‌تر. هر که را می‌خواستند، صدر اعظم، نخست‌وزیر، وزیر، نماینده و رئیس مجلس، استاندار، فرماندار، سفیر کبیر، مدیران و رؤسای بانک‌ها، صنایع بزرگ، هواپیمایی و... می‌کردند.

جناب ولیعهد، اگرچه حضرتعالی و سایر سلطنت‌طلب‌ها انقلاب ۵۷ را محصول توطئۀ غربی‌ها، بالأخص آمریکایی‌ها می‌دانید، ولی اتفاقاً اگر ابوی حسب مشروطه و در چارچوب قانون حکومت کرده بود، آیا دلیلی بر آن‌همه نارضایتی، اعتراض و نهایتاً طغیان علیه ایشان بوجود می‌آمد؟

*استاد علوم سیاسی