پنجمین برنامه دیدار اندیشه به ادامه گفتوگو با آیت الله ایازی درباره قواعد کلی برای متناسب سازی و اصلاح احکام‌اجتماعی قرآن با نگاه به تساوی حقوق انسان‌ها اختصاص داشت.
دیدارنیوزـ حسین‌جعفری: پنجمین برنامه دیدار اندیشه به ادامه گفتوگو با آیت الله ایازی درباره قواعد کلی برای متناسب سازی و اصلاح احکام‌اجتماعی قرآن با نگاه به تساوی حقوق انسان‌ها اختصاص داشت.
این گفت و گو را می توانید اینجا، یوتیوب و آپارات ببینید.
در قسمت اول گفتوگو با آیت الله ایازی پیرامون موضوع تغییر احکام اجتماعی از منظر دین عقلایی از پروژه اتمام یافته یا شروع یک پروسه اصلاحی مادام العمر گفته شد که " اسلام دین حداقلی است و بیشتر امور به عقل بشری احاله شده است.
آنچه از اسلام جاودانه و ابدی است، اصول عقلی نظیر کرامت ذاتی انسان و عدالت و آزادی است. هرچه که با این اصول تعارض پیدا کنند، جعلی یا مماشاتی‌اند و به اقتضای مناسبات مدرن بشری در خور تغییرند. در اسلام اکراهی در پذیرش دین نیست و تبلیغ دین اسلام با طرق مسالمت‌آمیز نظیر استدلال و موعظه و جدال احسن است و لذا در اسلام جهاد ابتدایی وجود ندارد و تمام جنگ‌های حضرت محمد (ص) دفاعی بوده است؛ و اسلام دین تکثرگرایانه است و مسلمانان مأمورند که با دگراندیشان با هر دین و مذهبی باشند، به نیکی و عدالت رفتار کنند."
در قسمت دوم این گفت و گو با توجه به تغییر ماهیت و کیفیت زندگی و روابط اجتماعی جامعه به قواعد مهمی که می‌توان با تمسک به آن احکام اجتماعی مذکور در قران را مورد تامل، بازبینی و متناسب سازی کرد اشاره می‌شود. قواعد مهمی، چون کرامت ذاتی انسان (شامل پذیرش حقوق برابری، چون حق حیات، حیات آزادی اندیشه و عقیده، حق تحصیل و حق اشتغال) که باید برای همه‌ی انسان‌ها صرف نظر از جنسیت، قومیت، زبان و مذهب برسمیت شناخته شود.
از او پرسیده شد که لباس قوانین ۱۴۰۰ سال پیش را که در زمان خودش بر تن آن جامعه پوشانده می‌شد، چرا با تلاش پرتکلف سعی می‌شود بر تن جامعه مدرن امروز نیز پوشانده شود که نتیجه اش یا رنجوری تن جامعه است و یا پاره گی لباس.
آیت الله ایازی ضمن بیان اینکه دوران طلایی جامعه اسلامی در زمانی بوده که مخالفان و منتقدان با آزادی کامل عقاید و انتقاد‌های خود را صریحاً مطرح و کسی هم متعرض آنان نشده و البته پاسخ گرفته اند و لذا نواندیشان دینی مخالف سانسور و تحدید مخالفان است و خطر برای اسلام زمانی است که جلوی نقد را بگیریم؛ و اگر امروز خرافه‌ها و نقل خواب‌ها در حال رشد است بدان دلیل است اجازه نقد نمی‌دهیم.
آیت الله با اشاره به قاعده حق آزادی اراده انسان و کرامت ذاتی انسان نتیجه می‌گیرد: نمی‌توان باستناد شرع حق انتخاب دین و مذهب، حق مالکیت، حق اشتغال و حق تحصیل بخشی از مردم را بدلیل نوع مذهب (ولو انکه یقین داریم عقایدشان انحرافی هست) سلب نماییم. همچنین نمی‌توان زنان جامعه را از حق تصدی مناصب اجتماعی از جمله قضاوت و ریاست جمهوری محروم کرد.
نظرات آیت الله ایازی درباره جایگاه عقل در میان منابع چهارگانه استنباط (قرآن، سنت، عقل و اجماع) قابل تامل است. ایشان با طرح سایر قواعد به مصادیقی که می‌توان احکام مشهور را مورد اصلاح قرار داد اشاره می‌کند و در جای جای آن به اقتضاء به مصادیقی اشاره می‌شود که بی تردید برای خوانندگان گرامی شنیدنی و جذاب خواهد بود.
ضمناً در ابتدای گفتوگو پرسیده شده که نسل امروز می‌گوید با نگاه شما روحانیان (حوزه) و تصلب بر احکام، زندگی ما از دست رفت، ما چقدر باید صبر کنیم تا شما نواندیشان دینی به اصلاح نگاه و احکام برسید و بر نگاه سنتی متکی بر قدرت چیره شوید تا زندگی مردم متعارف شود؟ توصیه می‌کنم پاسخ استاد را به این سوال ببینید.
