انفجارهای تروریستی در ایران: عواقب و پاسخ‌های احتمالی

دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.

نویسنده: فرزین ندیمی

منبع: موسسه واشنگتن در امور خاور نزدیک

مترجم: حمید رضا بابایی

به دنبال حوادث تروریستی کرمان، گرچه گروه موسوم به "داعش خراسان"، مسئولیت انفجار‌های رخ داده در آن منطقه مرزی را برعهده گرفته است، اما تهران بلافاصله آمریکا و اسرائیل را عامل این حوادث نامید. جمهوری اسلامی وعده اقدامات "تلافی جویانه سخت" داده است، شبیه آن‌چه که پس از ترور قاسم سلیمانی در سال ۲۰۲۰ صورت گرفت.

در سوم ژانویه، دقیقا چهار سال پس از ترور ژنرال قاسم سلیمانی در حملات پهپادی آمریکا در بغداد، دو بمب قوی در مسیر منتهی به آرامگاه وی در شهر کرمان، منفجر شد. دست‌کم ۸۹ نفر در این حمله کشته و صد‌ها تن دیگر زخمی شدند. قربانیان این حادثه برای حضور در مراسم گرامیداشت ساللگرد ترور ژنرال سلیمانی در منطقه حضور یافته بودند.

مشخص بود افرادی که هدف انفجار قرار گرفته بودند، شرکت کنندگان در آن تجمع و رهگذرانی بودند که از میهمانان ویژه مراسم فاصله داشتند. گزارش‌ها حاکی است، این کشتار با استفاده از بمب‌های کنترل  از راه دور صورت گرفت، بمب‌های نظامی، مملو از قطعات فلزی و میخ تا بیشترین میزان تلفات را به بار آورد. هر دو انفجار، انتحاری بود.

رسانه‌ها و مقامات ایرانی بلافاصله انگشت اتهام را به سمت اسرائیل و آمریکا نشانه گرفتند. آن‌ها این خط خبری را حتی پس از آن که گروه موسوم به داعش خراسان مستقر در افغانستان رسما مسئولیت انفجار‌ها را برعهده  گرفت، دنبال کردند. این گروه یک روز پس از آن حوادث خونین، علاوه بر پذیرفتن مسئولیت انفجار، اسامی دو تن از عوامل انتحاری آن را نیز اعلام کرد. مقامات ایرانی تاکید می‌کنند، آمریکا گروه داعش را ایجاد کرده و مسئول اقدامات آن نیز است.

چرا اکنون ایران هدف قرار گرفته است؟

گروه داعش علاوه بر آن که یک جنبش قویا ضد شیعه محسوب می‌شود، مشخصا با ژنرال سلیمانی سابقه خصومت دارد. ژنرال سلیمانی، به عنوان فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، مسئول تلاش‌های ایران در حمایت از دولت بشار اسد رئیس جمهور سوریه در زمان جنگ داخلی ایرن کشور بود که حدودا در سال ۲۰۱۳ آغاز شد. وی توانست ارتشی جهانی از شیعیان را در حمایت از دولت سوریه بسیج کند که تحت امر افسران ایرانی بودند. حتی روسیه هم متقاعد شد در حمایت از بشار وارد میدان شود. ژنرال سلیمانی حتی هم‌زمان رهبری نیرو‌های شبه نظامی/قدرس را در مبارزه با داعش در عراق نیز، در حدفاصل سال‌های ۲۰۱۷-۲۰۱۱، برعهده داشت.

از زمان مبارزات ژنرال سلیمانی با داعش در عراق و سوریه، گروه موسوم  به داعش خراسان و دیگر عناصر تندرو سُنی بار‌ها تهدید کرده‌اند در ایران عملیات تروریستی اجرا خواهند کرد. آن‌ها همچنین در مواردی موفق به اجرای این عملیات شده بودند. در سپتامبر ۲۰۱۸ داعش مسئولیت حمله به رژه نظامی ارتش ایران را در شهر اهواز در جنوب غربی این کشور برعهده گرفت که در این حمله ۲۵ نفر کشته شدند. این عناصر همچنین مسئول حمله با چاقو در حرم امام رضا در مشهد در ۵ آوریل ۲۰۲۲، حمله به مجلس ایران و نیز تهاجم به مرقد امام خمینی در سال ۲۰۱۷ را برعهده گرفته‌اند که در آن ۱۷ نفر کشته شدند. در حملات شاه چراغ در شهر شیراز در ۲۶ اکتبر ۲۰۲۲ و ۱۳ آگوست ۲۰۲۳ نیز عوامل داعش دست داشتند.

حملات اخیر مخصوصا در استان کرمان رخ داد، محل تولد ژنرال سلیمانی و استان هم‌جوار سیستان و بلوچستان. استان سیستان و بلوچستان با پاکستان و افغانستان هزار و ۱۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارد و ۳۰۰ کیلومتر آن نیز در امتداد خلیج عمان واقع شده است. از این رو این منطقه، یک گذرگاه اصلی بین‌المللی برای قاچاق مواد مخدر است. هر دو استان بار‌ها صحنه نبرد‌های خونین میان نیرو‌های ایرانی و قاچاقچیان به شدت مسلح مواد مخدر و همچنین نیرو‌های شورشی بوده‌اند.

پاسخ‌های احتمالی ایران

در حملات گذشته که داعش مسئول آن به شمار می‌رفت، سپاه پاسداران با استفاده از موشک‌های بالستیک و پهپاد‌های دوربُرد، مواضع داعش را در استان دیرالزور سوریه درهم کوبید: یک بار در ژوئن سال ۲۰۱۷ پس از حمله به ساختمان مجلس و  حرم امام خمینی، بار دیگر در اکتبر ۲۰۱۸ به دنبال حمله به رژه ارتش در اهواز. برنامه‌ریزی و اجرای هر کدام از این حملات حدود ده روز طول کشید.

اگر ایران بخواهد به وعده خود برای انتقام سخت از عوامل انفجار‌های کرمان عمل کند و مشخصا دست به روی داعش بگذارد، در روز‌های آتی احتمالا شاهد یک یا چند موج از حملات موشکی و پهپادی به مواضع گروه موسوم به داعش خراسان در بخش‌هایی از شرق افغانستان در مرز پاکستان خواهیم بود. برای این که این حملات موثر باشد، اجرای آن‌ها مستلزم همکاری اطلاعاتی دقیق و مناسب دولت طالبان خواهد بود. طالبان علنا حملات کرمان را محکوم و با دولت و ملت ایران ابراز هم‌دردی کرده است.

در عین حال آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران، فرماندهان سپاه و سایر شخصیت‌های ارشد ایرانی همچنان اسرائیل و آمریکا را مقصر انفجار‌های کرمان می‌دانند؛ لذا انتظار می‌رود سپاه حملات غیرمستقیم خود را از عراق و سوریه و نیز داخل این کشور‌ها تشدید کرده، احتمالا به نیرو‌های نیابتی خود دستور دهد منافع آمریکا و اسرائیل را هدف حملات بیشتر موشکی و پهپادی قرار دهند.

احتمالا این حملات در حوالی ۸ ژانویه صورت خواهد گرفت، سالگرد حملات موشکی گسترده ایران به پایگاه آمریکایی الاسد در عراق که اندک زمانی پس از ترور ژنرال سلیمانی در سال ۲۰۲۰ انجام شد.

دولت ایران شاید حملات دریایی بیشتری نظیر حمله موشکی ۲۴ دسامبر به نفت‌کش چم پلوتو، اجرا کند و شاید نیز تصمیم بگیرد به شهروندان اسرائیلی در منطقه و فراتر از آن نیز حمله کند.