چرا بانک‌ها وام ساخت مسکن نمی‌دهند؟

دیدارنیوز: جدیدترین گزارش‌ها از میزان اعطای وام‌های نهضت ملی مسکن نشان می‌دهد، مطابق با روند دو سال گذشته پیشرفتی در میزان پرداخت تسهیلات مسکن از سوی بانک‌ها ایجاد نشده است.

در همین باره برنامه هفتم توسعه، عزل مدیران بانکی به دلیل پرداخت‌نکردن تسهیلات مسکن را پیشنهاد کرده و حالا مدیرعامل صندوق ملی مسکن هم از جریمه ۱۴۰ هزار میلیارد تومانی بانک‌ها به همین دلیل خبر داده است. اما دلیل مهجور بودن مسکن در زمینه ارائه تسهیلات چیست؟

یکی از مشکلاتی که مسکن در دو سال گذشته با آن درگیر بوده، بحث امتناع بانک‌ها از پرداخت تسهیلات مربوط به این بخش است. بر اساس گفته کارشناسان، مدت بالای پرداخت تسهیلات مسکن و سود کم آن باعث شده است این نهاد‌ها ترجیح دهند منابع مالی خود را جایی سرمایه‌گذاری کنند که هم سریع‌تر به آن‌ها بازگردند و هم سود بیشتری برای آن‌ها به ارمغان آورند.

برای مثال داده‌های مربوط به سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد، بانک‌ها در ۶ ماه اول سال ۱۴۰۰، معادل دو هزار میلیارد تومان پرداخت کرده‌اند که این رقم در ۶ ماهه دوم ۱۴۰۰ به حدود هزار و ۷۶۰ میلیارد تومان رسیده است. جمع این ارقام در پایان سال ۱۴۰۰ به سه هزار و ۷۶۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. این در حالی‌ست که بانک‌ها مکلف شده بودند در این بازه حداقل ۳۶۰ هزار میلیارد تومان، وام برای ساخت مسکن در طرح نهضت ملی مسکن اعطا کنند.

میزان پرداخت وام مسکن در نیمه اول سال ۱۴۰۲

با وجود آنکه در این دو سال، بانک‌ها از سوی دولت تهدید به جریمه برای همکاری نکردن در پرداخت تسهیلات مربوط به بخش مسکن شده‌اند، اما آخرین داده‌ها نشان می‌دهد در نیمه اول سال ۱۴۰۲، تنها معادل ۱۰۵ هزار میلیارد تومان وام ساخت یا وام در گردش حساب از سوی کل شبکه بانکی در کشور پرداخت شده است.

با توجه به اینکه این مبلغ برابر با ۹۳ درصد تسهیلات پرداختی بانک‌ها به بخش مسکن است، بنابراین سهم کل بخش مسکن از تسهیلات بانکی پرداخت شده در ۶ ماه نخست امسال معادل ۱۱۲ هزار میلیارد تومان بوده است. سهم بخش مسکن از تسهیلات شبکه بانکی و در ۶ ماه اول سال ۱۴۰۲ معادل ۵.۵ درصد از کل تسهیلات بانکی بوده است.

مقایسه این میزان پرداختی از سوی بانک‌ها نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد تسهیلات پرداخت شده در قالب ساخت مسکن از سوی بانک‌ها ۲۳۴ هزار میلیارد تومان بوده است که نشان می‌دهد از متوسط تسهیلات پرداختی از سال گذشته تا ۶ ماه اول امسال رشدی نداشته و بلکه عقبگرد هم داشته است. این در حالی‌ست که سقف وام نهضت ملی مسکن در سال ۱۴۰۲ معادل ۵۰ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است.

محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس در مورد وام‌های مربوط به نهضت ملی مسکن به مهر گفته است: بانک‌ها مکلف شدند ۳۶۰ هزار میلیارد به مسکن اختصاص دهند تنها ۲۰ درصد از این مهم را در نظر گرفتند.

او همچنین بیان کرده است: در برنامه هفتم پیشنهاد دادیم اگر بر بانک تکلیفی شد و انجام نداد، بانک مرکزی باید مدیرعامل را عزل کند، اگر این اتفاق نیفتد وی باید پاسخگو باشد. شرکت‌های حاضر در کشور هر سال توان خود را ارتقا یافته و می‌توانند نیاز‌های کشور‌های همسایه را نیز تأمین کنند و این فرصت باید برای شرکت‌های توانمند فراهم شود.

ناکامی وام‌های مسکن نشان از چه دارد؟

البته در پرداخت نشدن وام‌های مربوط به نهضت ملی مسکن، علاوه بر امتناع بانک‌ها دلیل دیگری نیز نهفته است؛ آغاز نشدن پروژه‌های نهضت ملی مسکن یکی از چالش‌های جدی در این مسیر است. همین امر می‌تواند پس از گذشت بیش از دو سال دلیل مهمی برای عدم تخصیص منابع این بانک‌ها به جامعه هدف باشد؛ زیرا برای دریافت وام ساخت، سازنده‌ها نیز باید پروژه‌های خود را به مرحله مشخصی رسانده باشند تا مطابق با شرایط بتوانند مشمول دریافت وام ساخت مسکن شوند.

جریمه ۱۴۰ هزار میلیارد تومانی بانک‌های عامل در طرح نهضت ملی مسکن

با این حال، اما دولت از پذیرش قانون طفره می‌رود و معتقد است که این کوتاهی از سوی بانک‌ها صورت گرفته است. بر همین اساس بانک‌ها در معرض جریمه و عزل مدیران قرار گرفته‌اند. به نحوی که گفته می‌شود بر اساس برنامه هفتم توسعه (در حال بررسی)، اگر به بانکی برای پرداخت تسهیلات مسکن تکلیف شد و آن بانک به این تعهد خود عمل نکرد، بانک مرکزی باید نسبت به عزل مدیرعامل این بانک اقدام کند.

در همین حال، امروز مدیرعامل صندوق ملی مسکن خبر داده است که بانک‌ها بابت عدم همراهی با نهضت ملی مسکن طی دو سال اخیر باید ۱۴۰ هزار میلیارد تومان جریمه پرداخت کنند، و تاکنون ۷۰ همت برگه تشخیص از سوی سازمان امور مالیاتی برای بانک‌های متخلف صادر شده است.

محمدرضا مهدیار اسماعیلی همچنین گفته است: دو میلیارد دلار منابع صندوق توسعه ملی به صندوق ملی مسکن واریز شده که رقم ریالی این منابع حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان است، ۲۰ همت هم از محل تهاتر نفت به این صندوق واریز شده است.