با وجود نظارت‌های دقیق ماهواره‌ای و بهره‌گیری از فناوری، تشکیلات امنیتی اسرائیل در حملات اخیر حماس غافلگیر شد، درست مانند جنگ اکتبر ۱۹۷۳.
دیدارنیوز ـ سرویس بین‌الملل: این مطلب را با ترجمه اختصاصی دیدار بخوانید با این توضیح که لزوما مطالب درج شده در این مقاله مورد تایید دیدار نیست و تنها جهت اطلاع خوانندگان منتشر شده است.
منبع: پولیتیکو
نویسنده: جیمی دِتمر
مترجم: حمید رضا بابایی
حمله گسترده جنبش حماس به اسرائیل، به شدت رسوایی اطلاعاتی جنگ یوم کیپور در اکتبر ۱۹۷۳ برای اسرائیل فضاحت بار بوده است. در جنگ اکتبر، مصر و سوریه تهاجمی گسترده را علیه اسرائیل آغاز کردند بدون آن که دستگاه‌های اطلاعاتی پیشرفته تل‌آویو آن را پیش‌بینی کرده باشد.
بدون تردید انگیزه فرماندهان حماس برای آغاز این حمله عجیب و غریب از غزه در پنجاهمین سالگرد جنگ اکتبر، برانگیختن تحسین دیگران بوده است. فراموش نکنیم باریکه غزه، منطقه‌ای ساحلی است با وسعت ۱۴۰ مایل مربع که اسرائیل با تجهیزات گسترده آن را تحت نظر دارد.
اما به رغم این سیستم گسترده نظارت دیجیتال و ماهواره‌ای، و همچنین با وجود بهره‌گیری اسرائیل از فناوری شناسایی پیش دستانه افراد از چهره، حماس دستگاه‌های امنیتی اسرائیل را به همان اندازه غافلگیر کرد که مصر و سوریه نیم قرن پیش عمل کردند.
در اکتبر ۱۹۷۳، دستگاه‌های اطلاعاتی غربی ظاهرا بسیار شگفت زده شده بودند، درست همان طور که اکنون چنین حسی دارند، شاید به این دلیل که بیش از حد بر جنگ اوکراین و روسیه تمرکز کرده‌اند.
اما جنگ یوم کیپور، میراثی را برای سرویس اطلاعاتی اسرائیل برجا گذاشت که همواره دیگران را مقصر خراب‌کاری می‌داند، در همین حال نیرو‌های نظامی و دولت اسرائیل نیز به شدت گرایش داشتند تقصیر را برگردن دیگران بیندازند. در آن سال‌ها، رهبران اسرائیل علایم آشکار از حمله‌ای قریب‌الوقوع را نادیده گرفتند و به اشتباه تصور می‌کردند رئیس جمهور وقت مصر، محمد انور سادات، مایل به حمله نخواهد بود، زیرا کنترل آسمان مصر را در اختیار نداشت.
در آستانه آن تهاجم، اِلی زِیرا رئیس تشکیلات اطلاعات ارتش اسرائیل حتی یادداشتی برای نخست وزیر وقت، گولدا مایر، نوشت و گفت: «به نظرم به زودی حمله خواهند کرد؛ مدرکی در اختیار نداریم که این مسئله را ثابت کند. اما عملا قادر هستند کار‌هایی انجام دهند. به نظرم اگر آن‌ها قصد حمله داشته باشند، اطلاعات بهتری به دست خواهیم آورد.
در سال‌های آتی، بدون تردید بهتر می‌فهمیم اشکال کار کجا بود که چند روز قبل مبارزان حماس ـ که از حمایت ایران برخوردارند - توانستند از حصار مرزی میان غزه و جنوب اسرائیل عبور کنند، پایگاه‌های نظامی اسرائیل را در اختیار بگیرند و غیرنظامیان را به گروگان گرفته، از پا درآورند.
تصاویر منتشر شده از سیستم دفاع موشکی موسوم به گنبد آهنین اسرائیل که مغلوب هزاران موشک حماس شده بود، همچنین صحنه‌هایی از گروه‌های تهاجمی حماس در اسرائیل که به طرف خودرو‌های درحال حرکت تیراندازی می‌کنند، تاثیرات ماندگار و رعب آوری خواهند داشت که احتمالا تا چندین دهه آینده، در شکل دهی به سیاست‌های اسرائیل نقش محوری ایفا خواهند کرد.
جاناتان شانزر، مولف، به پولیتیکو گفت: «این حمله، اسرائیل را تا بیخ و بُن به لرزه درخواهد آورد. ظاهرا در بیشترین ساز و کار دفاعی که اسرائیل در ۲۰ سال گذشته بر آن‌ها متکی بوده، رخنه صورت گرفته است؛ لذا این وضعیت سوالات مهمی درباره قابلیت‌های دستگاه اطلاعاتی ارتش اسرائیل و موساد، برمیانگیزد.»
تمام احزاب مخالف اسرائیل در حال حاضر یک‌پارچه هستند و خواستار اتحاد در مقابل حملات شده‌اند. رهبران آن‌ها در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند: «در روز‌هایی مانند این ایام، هیچ حزب مخالف و یا ائتلافی در اسرائیل وجود ندارد. ما در مقابل تروریسم و لزوم مقابله، با عزمی راسخ و مشتی محکم، متحد هستیم.» آن‌ها همچنین خواستار اقدام متقابل شده‌اند.
اسحاق هرتزوگ رئیس جمهور اسرائیل نیز در رسانه‌های اجتماعی نوشت: «اسرائیل در وضعیت دشواری قرار دارد. برای نیرو‌های نظامی، فرماندهان آن و مبارزان و کل تشکیلات امنیتی و امداد، آرزوی توانایی بیشتر می‌کنم. با هم که باشیم، مقابل کسانی که به دنبال آسیب رساندن به ما هستند، پیروز خواهیم شد.».
اما در شرایطی که اسرائیل درحال نبرد است، سوالات مطرح شده در خصوص قابلیت‌های اطلاعاتی آن، تا همین جا هم ویرانگر بوده است.
دانیل هگاری سخنگوی ارتش اسرائیل به خبرنگاران گفت: "در نخستین ساعات حمله حماس، بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ موشک به سمت اسرائیل شلیک شد. حماس از زمین، دریا و هوا به اسرائیل نفوذ کرد و میان نیرو‌های حماس و نظامیان اسرائیلی در چندین منطقه درگیری رخ داد."
پس چرا هیچ گونه آمادگی در قبال این حمله وجود نداشت؟ حماس باید از شبکه گسترده تونل‌های زیرزمینی از غزه به مصر استفاده کرده باشد، اما چگونه مواد مورد نیاز برای چنین حمله گسترده‌ای را بدون آن که اسرائیل متوجه شده باشد، به غزه منتقل کرد؟ و چرا دستگاه اطلاعاتی اسرائیل متوجه نشد حماس در حال ساختن و تولید هزاران موشک قسام در غزه است؟
پاتریک فاکس، تحلیلگر نظامی می‌گوید: «آخرین بار، اسرائیل در جنگ ۱۹۷۳ با این شدت فضاحت غافلگیر شده بود. شدت نفوذ این حمله نشان از سطح بسیار بالا برای برنامه ریزی و آمادگی دارد که شاید ماه‌ها و یا سال‌ها طول کشیده باشد.»
از برخی جهات به نظر می‌رسد نگاه اسرائیل در مسیر اشتباه قرار داشت. به گفته یعقوب دلال، افسر ذخیره و سخنگوی سابق ارتش اسرائیل، انتظار می‌رود این نوع حملات از جانب حزب‌الله در لبنان صورت گیرد.
وی در مقاله‌ای در روزنامه تایمز اسرائیل نوشت: «بر اساس سناریوی ارتش، پیش‌بینی می‌شد حزب‌الله از شمال به اسرائیل حمله کند، نه این که حماس از غزه. هیچ کس فکر نمیکرد حماس چنین ظرفیتی داشته باشد، به ویژه با توجه به پوشش اطلاعاتی شاباک و سازمان اطلاعات ارتش اسرائیل.».
اما برخی اکنون نگرانند حزب‌الله به اسرائیل حمله کند و این که شاید اسرائیل درگیر جنگی گسترده‌تر شود. سوابق تاریخی نشان می‌دهد اسرائیل در اغلب جنگ‌های خود، هم‌زمان در جبهه‌های متعدد درگیر بوده است. شانزر و سایر تحلیل‌گران می‌گویند اگر قرار بود حزب‌الله از جنوب لبنان به اسرائیل حمله کند و فشار حماس از غزه اِعمال شود، این امر نشانه تلاش استراتژیک و بلند پروازنه‌تر گروه‌های نیابتی ایران بود که احتمالا تهران آن را برنامه‌ریزی کرده است.
جاناتان پانیکوف مسئول اطلاعاتی سابق آمریکا می‌گوید اگر قرار بود چنین چیزی رخ دهد، "در این صورت ویرانی و کشتار بالقوه، بیش از هر چیز دیگر به چشم می‌آمد، شدیدتر از آن چه که در چندین دهه شاهد بوده‌ایم. "
در کنار تمام اینها، محمد ضیف فرمانده نظامی حماس از زمان آغاز درگیری‌ها از "مقاومت اسلامی در لبنان، عراق و سوریه خواسته است هماهنگ شوند و اکنون به سمت فلسطین بیایند. "
تاکنون حزب‌الله به این خواسته پاسخ مثبت نداده است و رهبران این جنبش می‌گویند در حال رصد کردن اوضاع هستند. با این حال حزب‌الله روز یکشنبه با استفاده از موشک‌های هدایت شونده و توپخانه، به مواضع اسرائیل در منطقه‌ای مورد مناقشه در امتداد ارتفاعات جولان سوریه، حمله کرد و اسرائیل هم به آن پاسخ داد.
هاشم صفی‌الدین مقام ارشد حزب‌الله و از نزدیکان سید حسن نصرالله دبیر کل این جنبش گفت: "حملات توپخانه‌ای، یک هشدار بوده است". وی گفت: "ما به اسرائیلی‌ها و آمریکا می‌گوییم دست از این حماقت بردارند، در غیر این صورت کُل منطقه درگیر جنگ خواهد شد. ".
اما با وجود آن که اسرائیل با حماس درگیر جنگ است و با نگرانی، حزب‌الله را تحت نظر دارد، این سوال همچنان ذهن بسیاری را آزار می‌دهد که چگونه این اتفاقات رخ داد، و چگونه دستگاه اطلاعاتی اسرائیل متوجه آن (حملات حماس) نشد؛ و درست مانند سال ۱۹۷۳، پس از آن که آب‌ها از آسیاب افتاد، تسویه حساب اطلاعاتی و سیاسی رخ خواهد داد.
جنگ یوم کیپور، اعتماد اسرائیلی‌ها را به رهبرانشان کُن فیکون کرد و به بروز جنبشی اعتراضی منجر شد که دولت گولدا مایر ـ نخست وزیر وقت از حزب کارگر - را به سوء مدیریت متهم می‌کرد؛ و سرانجام که دولت ائتلافی مایر، کرسی‌های پارلمانی خود را از دست داد و قادر نبود اکثریت پارلمانی تشکیل دهد، خانم مایر مجبور شد از سیاست کناره گیری کند.
آیا چنین سرنوشتی اکنون نیز در انتظار بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل است؟
