تعطیلی تولید، به ضرر اعتصاب‌­کنندگان شرکت نیشکر هفت‌تپه است

دیدارنیوز - شرکت کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه، در بهمن سال 1394 از بخش دولتی به بخش خصوصی واگذار شد. در دوره پس از واگذاری این شرکت به بخش خصوصی، مدیر عامل جوان و 28 یا 29 ساله آن در جمع کارگران شرکت و مردم شهر شوش با اذعان به وجود برخی مشکلات جدی در این شرکت، اما اعلام کرده بود که: «ما می‌توانیم باعث افتخار برای کشورمان باشیم».

در حال حاضر بنا به برخی اظهارات، حقوق معوقه نیروی کار این شرکت به چند ماه رسیده و کارگران این شرکت با اعتصاب خود، خواستار دریافت حقوق معوقه خود هستند. مطابق اطلاعاتی که در اواخر آبان 1397 منتشر شد قرار بر این شد که فعلاً یک یا دو ماه حقوق معوقه نیروی کار این شرکت پرداخت شود.

در گفت‌وگوی ما با «سیدعبدالکریم امام»، مهمترین چالش‌های شرکت نیشکر هفت‌تپه خوزستان بررسی شده است. این عضو فعلی هیأت نمایندگان اتاق صنایع و بازرگانی اهواز، در سال‌های 1354 تا 1395 در شرکت نیشکر کارون(شوشتر) فعالیت داشته و در سه دوره مدیریت برخی شرکت‌های وابسته به آن را به عهده داشته است.

دیدارنیوز: کارگران شرکت نیشکر هفته تپه، به خاطر حقوق و دستمزد معوقه خود از آبان سال جاری اعتصاب کرده‌اند و در اعتراضات خودشان اعلام می‌کنند که مالکیت شرکت از خصوصی به دولتی برگردد. اما در سال 1384 و همچنین سال 1385که مالکیت شرکت دولتی بوده، همین مشکل حقوق معوقه وجود داشته است. در سال 1386 هم پرداخت حقوق مرداد و شهریور به تعویق افتاده و نماینده وقت شهرستان شوش در مجلس گفته بود تلاش می‌کنیم که دو ماه حقوق معوق کارگران شرکت نیشکر هفت تپه تا قبل از عید فطر پرداخت شود. الان که کارگران معترض این شرکت، از بازگشت مالکیت شرکت به بخش دولتی دفاع می‌کنند آیا خبر ندارند در همان زمانی که این شرکت مالکیت دولتی داشت بارها در پرداخت حقوق دچار مشکل شد؟

- وضعیت نیروی کار این شرکت نسبت به حالت بد گذشته، بدتر شده است. مشکلات شرکت نیشکر هفت‌تپه، بیش‌تر مدیریتی است. ظرفیت تولید شکر این شرکت 100 هزار تُن در سال است. اما در سال های زیادی، زیر این ظرفیت تولید داشته است.

علت آن هم، مشکلات مدیریتی در ارتباط با وضعیت مزارع نیشکر بود. یک موقع، علف هرز زیاد شده و تناژ تولید شرکت، پایین آمده بود. در نتیجه به اندازه ظرفیت شرکت، تولید انجام نمی‌شد.

در سال‌های قبل از واگذاری شرکت، به دلیل انباشته شدن شکر در انبارها قیمت شکر به حدود 300 تومان رسیده بود. در آن وضعیت، این شرکت دچار زیان شد. به همین دلیل حقوق عقب افتاده و معوقه به وجود آمد. من یادم هست که به مدیر عامل وقت شرکت می‌گفتند زمین‌های مازاد بر نیاز شرکت را بفروش و از محل فروش زمین‌ها، پول بدهی‌های شرکت را تامین کن.

البته من شنیده‌ام که شرکت کشت و صنعت نیشکر کارون (واقع در شهرستان شوشتر) در سال 1397 سودآور بوده و تناژ تولید شکر آن، خوب بوده است.

دیدارنیوز: به وجود مشکل مدیریتی در شرکت نیشکر هفت‌تپه اشاره کردید. بر اساس اطلاعات موجود ظرفیت تولید شکر این شرکت 100 هزار تن در سال است. در سال‌های 1383 و 1384، سرمازدگی و یخبندان باعث کاهش برداشت نیشکر و در نتیجه کاهش تولید شکر شده بود.

در سال‌های 1390 و 1391 مجدداً سرما حدود 20 میلیارد تومان به مزارع نیشکر خسارت وارد کرد. وقتی که سرما موجب شده میزان برداشت محصول نیشکر کاهش پیدا کند، این موضوع چه ارتباطی با مدیریت دارد؟

- سرمازدگی، عامل جوی است. با توجه به دوره‌های زمانی به وجود آمدن یخ‌زدگی و سرمازدگی، امکان کمی وجود دارد که بتوان با آن مقابله کرد. فقط در این حد می‌توان اقدام کرد که برداشت نیشکر را زودتر انجام بدهند. هر چند که در این حالت نیشکر، میزان کمتری شکر سازی انجام داده است.

بنابراین، از نظر مدیریتی نمی‌شود با سرما کاری کرد. مگر این که در زمان یخ‌زدگی، برداشت نیشکر به سرعت انجام شود و محصول برداشت شده به کارخانه منتقل شود تا «نِی» فاسد نشود.

دیدارنیوز: در زمانی که شرکت نیشکر هفت تپه به منظور نوسازی و بازسازی، تحت نظارت «سازمان نوسازی و گسترش صنایع» وزارت صنعت و معدن بوده است، در سه حوزه کشاورزی، صنعت و منابع انسانی اصلاحاتی انجام شده بود.

در بخش کشاورزی، آبیاری سنتی به مکانیزه و تحت فشار تبدیل شده بود. آیا انجام این اقدامات اصلاحی نمی‌توانست باعث شود فعالیت این شرکت اقتصادی و درآمدزا شود؟

- به صورت بالقوه، امکان اقتصادی شدن فعالیت این شرکت وجود دارد. در برخی سال‌ها، همین شرکت بالای 100 هزار تن تولید شکر داشته است. عملکرد سال‌های مختلف این شرکت و وضعیت مدیریتی دوره‌های مختلف باید بررسی و مقایسه شود تا بتوان جمع‌بندی و نتیجه‌گیری کرد.

دیدارنیوز: در سال 1351 تولید شکر شرکت نیشکر هفت تپه 100 هزار تن بوده و در برخی سال‌های دهه 1370 هم، این شرکت تولید سالیانه 100 هزار تن شکر داشته است. در آن سال ها چه وضعیتی حاکم بوده که تولید شکر این شرکت به آن ارقام دست یافته و ظرفیت خالی تولید وجود نداشته است؟

- ما باید عملکرد مدیران هر دوره شرکت را بررسی کنیم و همچنین ببینیم وضعیت بارندگی چگونه بوده است. چون در سال‌های پُر باران نیز، کاهش تولید اتفاق می‌افتد. به دلیل این که یک مقدار نِی، بریده می‌شود و به خاطر تداوم بارندگی، روی زمین و در مزرعه می‌مانَد. دیگر در این نیشکر، شکری[خام] باقی نمی‌مانَد. یعنی این نیشکر فاسد و خشک شده و شکر آن از بین می‌رود.

اساساً اراضی شرکت نیشکر هفت‌تپه، اراضی خوبی برای کشت نیشکرهستند. در گذشته، آب بیش‌تری در زمان آبیاری هدر می‌رفته و علف هرز بیش‌تری سبز می‌شده ولی الان سیستم آبیاری نسبتاً تحت فشار وجود دارد. آبیاری با روش قطره‌ای انجام نمی‌شود اما با روش جدید و فعلی آبیاری، علف هرز کمتر است و هزینه کارگری نیز کمتر است.

شرکت نیشکر هفت‌تپه و این تولید می‌تواند سودآور باشد. اما واقعیت این است که فقط بخشی از کار، در اختیار مدیر شرکت است. وقتی واردات شکر به صورت بی‌رویّه انجام شود فرق می‌کند.

برای مثال در کشور ما میزان شکر مصرفی 2 میلیون تن در سال است. اما اگر 4 میلیون تن شکر وارد شود و با قیمت ارزان‌تر وارد بازار شود، شکر تولیدی داخلی، اقتصادی نخواهد بود.

دیدارنیوز: در فاز اول نوسازی که دولت 30 میلیارد تومان برای رفع فرسودگی کارخانه شرکت نیشکر هفت‌تپه هزینه کرده است. در سال 1392 فاز دوم، نوسازی در بخش کشاورزی شرکت نیشکر انجام شده بود.

در شهریور سال 1394 بعد از تصمیم دولت برای خصوصی‌سازی، چند ماه این شرکت خریدار نداشته است. نهایتاً در بهمن سال 1394 این شرکت خصوصی سازی شده. به چه علت سرمایه‌گذاران در آن چند ماه مایل نبوده‌اند این شرکت را خریداری کنند؟

- شاید یک عامل به بی‌ثباتی اقتصادی برگردد. اطمینان نداشته‌اند در مورد این که سرمایه‌گذاری کلانی انجام بدهند و در مقابل، واردات شکر تکرار نشود. چون وقتی واردات شکر انجام شود، شکر تولید شده روی دست تولیدکننده داخلی می‌مانَد.

بحث قیمت گذاری شکر هم یک موضوع مهم است. وضع تعمیرات شرکت نیز ممکن است برای سرمایه گذاران مشخص نبوده باشد.

دیدارنیوز: با توجه به این که عضو هیأت نمایندگان اتاق صنایع و بازرگانی اهواز هستید و با وضعیت استان آشنایی کامل دارید، به نظرتان چرا سرمایه‌گذاران استان خوزستان یا فعالان اقتصادی عضو اتاق اهواز برای خرید این شرکت اقدام نکرده‌اند؟

- هر فردی، خودش برای انجام معاملات یا خرید سهام یک شرکت اقدام می‌کند و مصالح خودش را در نظر می‌گیرد.

دیدارنیوز: خریدار شرکت نیشکر هفت‌تپه، در اصل دو شرکت از استان لرستان هستند. چطور از استان لرستان خریدار پیدا شده و از استان خوزستان خریدار برای خرید این شرکت وجود نداشته است؟

- فکر می‌کنم توان مالی پایین اجازه نداده باشد. البته من شنیدم که همین خرم‌آبادی‌ها، شرکای مالی غیر ایرانی احتمالاً از کویت دارند. بخش عمده یا همه پول را شرکای غیر ایرانی تامین کرده و این خرم‌آبادی‌ها به عنوان خریدار جلو آمده‌اند.

دیدارنیوز: در زمان دولت آقای احمدی‌نژاد قیمت شکر به طور جهشی افزایش پیدا کرد. قیمت هر کیلو شکر حدود 900 تومان بود و دولت 2.5 میلیون تن با تعرفه گمرکی صفر درصد و با قیمت 300 تومان وارد کرد.

میزان مصرف سالیانه شکر کل کشور بین 1.9 تا 2 میلیون تن است. آیا آن افزایش قیمت ناگهانی و سودجویی‌ها و دلالی باعث شد شرکت نیشکر هفت‌تپه هم ضربه بخورد؟

- صد در صد ضربه خورد و بی‌تاثیر نبود. با وجود این که انحصار شکر برداشته شده و سازمان قند و شکر، خریدار شکر تولیدی نیست و فروش به صورت آزاد انجام می شود ولی باز سازمان تعزیرات حکومتی، قیمت شکر کنترل می‌کند و می‌گوید فروش باید با چه قیمتی باشد. به همین دلیل، سود تفاوت قیمت جهشی در بازار به جیب واسطه و دلال و افراد غیر تولید‌کننده می‌رود.

دیدارنیوز: خریدار شرکت در سال های 1395 و 1396 اقداماتی انجام داده از جمله بازگشایی سینمای هفت‌تپه، بازسازی منازل مسکونی شرکت، نوسازی بخش اداری و راه اندازی باغ 1000 هکتاری انگور و مرکبات. با توجه به اوضاع فعلی اقتصادی ایران، آیا هزینه کردن در زمینه بازگشایی سینما، تصمیمی عقلایی بوده است؟

- بله؛ مسائل رفاهی و توجه به جلب رضایت پرسنل، اثر مثبت بر عملکردشان دارد. اگر بحث تولید مناسب و قیمت مناسب فروش عملی شود هزینه بازسازی سینما و تعمیرات منازل در مقابل منافع تولید، خیلی ناچیز است.

دیدارنیوز: اگر اولویت این بود که حقوق پرداختی به نیروی کار به تعویق نیفتد، بهتر نبود تا این که اولویت به راه‌اندازی مجدد سینما داده شود؟

- پرداخت حقوق پرسنل، از دیون ممتازه کارفرما است. اولین هزینه کردن کارفرما باید پرداخت حقوق پرسنل باشد. یعنی به هیچ پرداخت و هزینه دیگری نباید اولویت بدهد و حقوق را باید پرداخت کند.

اما این که آیا در زمان بازسازی سینما، حقوق پرسنل را پرداخت می‌کرده یا نه، من در این زمینه اطلاعی ندارم.

دیدارنیوز: مسئولان فعلی شرکت نیشکر هفت‌تپه اعتقاد دارند در چند ماه قبل از واگذاری شرکت، استخدام‌های بی‌حد و حصری انجام شده و این شرکت 1100 نیروی مازاد دارد. آقای پوری حسینی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی هم در آبان 1397 گفته است بین چاپ آگهی فروش شرکت سهام شرکت نیشکر هفت‌تپه تا زمان واگذاری آن، تعداد 1800 نفر از سوی مدیران دولتی در این شرکت استخدام شده‌اند. به عنوان فعال اقتصادی، شما چنین اقدامی را چگونه تحلیل می‌کنید؟

- به نظرم نباید این کار انجام می‌شد. موقعی که دارایی‌های شرکت را قیمت‌گذاری  کرده و تعداد نیروی کار آن را مشخص می‌کنند و برای فروش شرکت، آگهی می‌کنند، دیگر نباید تغییری ایجاد شود تا معامله انجام یا منتفی شود.

این که یک دفعه 1800 نفر به جمعیت نیروی انسانی آنجا اضافه کرده‌اند، کار درستی نبوده است. به نظر می‌رسد این کار از جنبه قانونی هم خلاف بوده است.

دیدارنیوز: در سال 1394 شرکت نیشکر هفت‌تپه در حد 217 میلیارد تومان قیمت گذاری شده بود و خریدار بخش خصوصی 6 میلیارد تومان مبلغ پیش پرداخت را به صورت نقدی پرداخت کرده و مابقی آن را باید در اقساط 8 ساله پرداخت کند. از نظر جنابعالی به عنوان فعال اقتصادی و آشنا به صنعت نیشکر، آیا چنین معامله ای درباره این شرکت منصفانه بوده است؟

- معمولا معاملات بزرگ باید قسطی باشند. چون توان بخش خصوصی اجازه نمی‌دهد خرید به صورت نقدی انجام شود. به هر حال فروشنده باید از نظر پرداخت مبلغ و تامین تسهیلات بانکی، تسهیلاتی را برای خریدار ایجاد کند. اما همه این مسائل باید شفاف و با تضمین‌های مطمئن باشند.

دیدارنیوز: اعتقاد شما این است که وضع فعلی شرکت نیشکر هفت‌تپه، بدتر از زمانی است که دولتی بود. اما رئیس سازمان خصوصی‌سازی چند روز قبل گفته است وضعیت این شرکت بسیار بهتر از زمان دولتی بودن آن است.

نکات دیگری هم مطرح کرده و گفته است چون شکر یک کالای تعزیراتی است مالک فعلی شرکت باید محصولات دیگری علاوه بر نیشکر تولید می‌کرد.

گفته شده که مالک یا مالکان فعلی 300 میلیارد تومان برای کشت انگور و مرکبات در زمین‌های این شرکت هزینه کرده‌اند. با توجه به تعزیراتی بودن شکر، این شرکت نباید به تولید شکر اولویت بدهد؟

- اگر ثباتی در رابطه با فروش شکر باشد، توجه اصلی شرکت باید صرف بالا بردن تولید شکر باشد. تولید مرکبات، انگور و ماهی یا کشت گندم و کلزا، باید در اولویت دوم و سوم قرار بگیرد. یعنی اول باید تمام توان شرکت در ارتباط یا افزایش تولید شکر باشد و بعد اگر ظرفیت مازادی دارد تولیدات دیگری داشته باشد.

اگر قیمت شکر، عادلانه باشد تولید آن اقتصادی‌تر از کشت گندم است. چون 6 یا 7 تن شکر در هر هکتار تولید می‌شود و در مقابل 4 یا 5 تن گندم در هر هکتار تولید می‌شود. بنابراین تولید شکر بهتر است و درآمد بالاتری دارد.

دیدارنیوز: آمارهای مختلفی درباره تعداد نیروی انسانی به کار گرفته شده در شرکت نیشکر هفت‌تپه بیان شده و در یک مورد مطرح شده که در اواخر سال 1396 تعداد نیروی این شرکت 5400 نفر نیروی رسمی، قراردادی و پیمانکاری بوده است.

برای این که این شرکت مهم در استان خوزستان و کشور دچار بحران‌های ادامه دار نشود راه حل منطقی چگونه است؟

- بالاخره اگر در این شرکت نیروی مازاد وجود دارد، درآمد شرکت کاهش پیدا می‌کند. در صورتی که برداشت نِی با کارگر نِی‌بُر انجام شود، ممکن است برای برداشت نیشکر از 8 هزار هکتار مزارع شرکت، به 2 هزار نفر نیاز باشد.

اما اگر بخواهند به صورت مکانیزه برداشت کنند این تعداد نیروی انسانی نیاز نیست. در این زمینه باید عارضه‌یابی شود و نمی‌شود یک نسخه کلی را در نظر بگیریم.

دیدارنیوز: در سال 1386 کارگران شرکت نیشکر هفت‌تپه به خاطر چند ماه حقوق معوقه خودشان، روزهای زیادی جلوی فرمانداری شوش تجمع کرده بودند. فرماندار وقت شوش گفته بود پیگیر حل مشکلات شرکت است ولی این طور نباشد که هر روز کارگران تجمع کنند. در وضعیت فعلی، آیا به نفع کارگران و نیروی کار شرکت نیشکر هفت‌تپه است که کار تولید را تعطیل کنند؟

- خیر. به اعتقاد من اگر می‌شد کار تولید را تعطیل نکنند و نمایندگانی برای پیگیری مشکلات خودشان داشته باشند، خیلی بهتر است. چون تعطیلی کار و صدمه زدن به کُل شرکت، به نوعی متوجه خودشان می‌شود.