موشک‌های پاتریوت در راه اوکراین؛ دیگر نیازی به «گنبد آهنین» نیست؟

دیدارنیوز: جیکوب نیگل (Jacob Nagel)، مشاور سابق نخست وزیر اسرائیل در زمینه امنیت ملی، با نگارش یادداشتی برای وب‌سایت نشنال اینترست (National Interest) به این سوال پاسخ داده است.

در این یادداشت آمده است: «جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین روز چهارشنبه در دفتر کار بایدن در واشنگتن دیدار کردند و پیام روشنی از عزم و وحدت دوجانبه را به کرملین ارسال کردند. در این دیدار همچنین پیام مهمی نیز به رژیم ایران ارسال شد که در حمایت از جنگ ویرانگر علیه اوکراین، مشغول ارسال تسلیحات نظامی به روسیه است.

در جریان سفر زلنسکی، جو بایدن از رخداد یک تغییر مهم در سیاست ایالات متحده در قبال اوکراین خبر داد. بر این اساس، واشنگتن متعهد شد تا سامانه‌های پدافند هوایی پاتریوت را برای دفاع از آسمان اوکراین در برابر پهپادها، موشک‌ها و حملات هوایی روسیه ارسال کند.

این در حالی است که اسرائیل تا کنون از ارائه سیستم دفاع هوایی گنبد آهنین به اوکراین خودداری کرده است؛ سیستمی پیشرفته که موفقیت بیش از ۹۰ درصدی را در رهگیری راکت‌ها، موشک‌ها و پهپاد‌ها تضمین می‌کند. البته مقام‌های اوکراینی با تقدیم درخواست‌های رسمی خود از جانب دفتر رئیس جمهوری، وزارت خارجه، وزارت دفاع و سفارت اوکراین در اسرائیل، تمام تلاش خود را برای متقاعد کردن طرف اسرائیلی به کار گرفته‌اند.

اما دلایل امتناع اسرائیل چندگانه است. اولین و مهم‌تر از همه، اسرائیل ترس مشروعی دارد که اگر یکی از سیستم‌هایش، در میدان نبرد به دست روسیه بیفتد، هیچ بعید نیست که تجزیه و تحلیل نحوه کارکرد آن به دست ایران بیافتد. این اطلاعات می‌تواند رژیم ایران را قادر سازد تا راه‌هایی برای مقابله با این سیستم‌ها در مناطق جنگی که نیرو‌های نیابتی ایران و اسرائیل در آن رو در روی هم قرار گرفته‌اند، بیابد. این اطلاعات به نفع حزب الله، حماس و جهاد اسلامی فلسطین در رویارویی‌های آینده با اسرائیل خواهد بود. بر همین اساس، دولت مستعفی اسرائیل به صراحت اعلام کرده حاضر به پذیرفتن ریسک ارائه سیستم دفاع هوایی گنبد آهنین به اوکراین نیست. دولت جدید اسرائیل هم احتمالا همین موضع را اتخاذ خواهد کرد.

دوم، زمانی که برآورد‌های نیرو‌های اسرائیل از نیاز فوری آن‌ها به دستیابی به سامانه‌ها و سیستم‌های رهگیری بیشتری حکایت دارد، بدیهی است که اسرائیل از ارسال این سامانه‌ها به کشور‌های دیگر خودداری می‌کند. زرادخانه‌های تسلیحاتی حزب‌الله و حماس، علی‌رغم تلاش‌های موفقیت‌آمیز اسرائیل برای جلوگیری از قاچاق تسلیحات ایران، همچنان در حال رشد هستند. برای مقابله با آن، نیاز به تولید تعداد تعداد بیشتری از سیستم دفاع هوایی گنبد آهنین وجود دارد که امری زمان‌بر است و با ارسال تعدادی از آن‌ها به اوکراین، برنامه تامین نیاز داخلی به تعویق خواهد افتاد.

سوم، مدت زمان مورد نیاز برای آموزش نیرو‌های اوکراینی برای بهره‌برداری از گنبد آهنین به اندازه‌ای است که نیاز کوتاه مدت اوکراین را مرتفع نمی‌کند. با توجه به میزان موفقیت آن، قابل درک کرد که اوکراین به این سیستم بسیار علاقمند شده باشد، ولی پاتریوت احتمالا سیستم ساده‌تری برای آموزش نیرو‌های اوکراینی خواهد بود.

در نهایت، اسرائیل نمی‌خواهد از سوی روسیه، که حضور قابل توجهی در سوریه دارد، واکنش منفی و تندی دریافت کند. اسرائیل در سوریه درگیر اجرای برنامه‌ای منظم برای خنثی کردن تلاش‌های رژیم ایران برای قاچاق سلاح‌های پیشرفته به حزب‌الله لبنان است. گزارش‌های اخیر حاکی از آن است که روسیه در حال خروج نیرو‌ها و سامانه‌های خود به ویژه پدافند‌های هوایی از سوریه است. برخی از این سیستم‌ها برای استقرار در اوکراین در نظر گرفته شده‌اند. با این حال، روس‌ها سوریه را به طور کامل ترک نمی‌کنند و حضور نظامی آن‌ها در سوریه احتمالا در طولانی مدت ادامه خواهد داشت.

از برخی جهات، شاید تصمیم بایدن به تقسیم کار بهتر تل‌آویو و واشنگتن منجر شود. چرا که با استقرار سامانه پاتریوت، اوکراین دیگر نیازی به گنبد آهنین نخواهد داشت و اسرائیل می‌تواند بر تامین سایر کمک‌هایی که پیشتر به اوکراین متعهد شده، تمرکز کند. اسرائیل با ارائه کمک‌های بشردوستانه (عمدتا از طریق استقرار یک بیمارستان صحرایی بزرگ در مرز لهستان) موافقت کرده است. اسرائیل همچنین می‌تواند اطلاعات دقیق و به موقع درباره فعالیت‌های ایران و همچنین پهپاد‌ها و موشک‌های بالستیکی که تهران به روسیه می‌فرستد، در اختیار اوکراین قرار دهد. اسرائیل همچنین می‌تواند حسگر‌ها و یک سیستم هشدار اولیه یکپارچه در اختیار اوکراین بگذارد که قطعا کمک چشمگیری به اوکراین خواهد کرد.

البته تصمیم بایدن برای فرستادن سامانه‌های پاتریوت به اوکراین، بدون ریسک هم نیست. سامانه‌های آمریکایی می‌تواند به دست روسیه و ایران بیافتد و نحوه مقابله با آن‌ها لو برود. البته پیشتر نیز برخی از سامانه‌های آمریکایی به دست روس‌ها افتاده و آن‌ها هم اطلاعاتشان را در اختیار ایران نیز گذاشته‌اند. اما تلاش آمریکا برای حمایت از نظم جهانی به رهبری ایالات متحده ممکن است، غلبه بر چنین نگرانی‌هایی را راحت‌تر کند.

حال، بایدن و مشاورانش باید تصمیم بگیرند که آیا زیر بار چنین ریسک‌هایی رفتن ارزشش را دارد یا خیر. به ویژه در شرایطی که پنتاگون در حال حاضر ممکن است سیستم‌های دفاع هوایی کافی در سراسر جهان برای پوشش نیرو‌های مستقر خود نداشته باشد.

جنگ در اوکراین کشور‌ها را مجبور کرده است که به وضوح منافع ملی خود را شناسایی کنند. دخالت ایران در این جنگ، اتحادی را فاش کرده است که ایالات متحده، اروپا و باقی جهان آزاد باید با آن مقابله کنند. در حال حاضر کاملا مشخص شده است که توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران، همانطور که جو بایدن اخیرا گفته است، در واقع مرده است، حتی اگر از بیان رسمی این موضوع خودداری می‌کند.»

در ادامه این یادداشت آمده است: «اقدام درستی نیست، در زمانی که غرب باید توان ایران را برای کمک به تجاوز روسیه به اوکراین کاهش دهد، به سراغ لغو تحریم‌ها برود. رژیم ایران همچنین باید به دلیل نقض جدی حقوق بشر، از جمله کشتار زنان و دختران معترض به بی‌عدالتی، مجازات شود.

در واقع، در شرایط فعلی آن چه که کمک حال اسرائیل خواهد بود، تضعیف هر چه بیشتر رژیم ایران است. این تضعیف همچنین به اوکراین و ایالات متحده نیز در تلاش مشترک برای پیروزی در جنگ تجاوزکارانه روسیه کمک خواهد کرد.»