اسپی مزگت از دو کلمه «اسپی» در زبان تالشی به معنای سفید و «مزگت» در زبان اوستا به معنای «مسجد» تشکیل شده است. این بنا یک آتشکده قدیمی و بزرگ بوده است که در دوران پس از اسلام و احتمالا بعد از قرن سوم هجری به مسجد تبدیل شده و تا مدت‌های مدیدی مورد استفاده قرار گرفته است.
دیدارنیوز: قدمت این بنا با توجه به کتیبه کوفی و سفال‌های به دست آمده از آن به دوره سلجوقیان می‌رسد که با شیر بز و خشت درست شده و با آهک اندود و نماسازی شده است. اطلاعات به دست آمده از نوع معماری و همچنین وجود سفال‌های مربوط به عصر ایلخانی، از قدمت حداقل ۸۰۰ ساله این مسجد حکایت می‌کند.
برخی از روایات حاکی از آن است که بنای مسجد مربوط به دوره ساسانی است. در حال حاضر این بنا به حال خود رها شده و دارد نفس‌های اخرش را می‌کشد و شواهد تازه‌ای هم گویای این است که در اطراف این بنا برای بدست اوردن گنج حفاری‌های هم صورت گرفته است.
این بنا در ۸۰ کیلومتری باختر شهر رشت و ۲۲ کیلومتری جنوب شهر تالش، در دهستان دیناچال پره‌سر در حاشیه باختری رودخانهٔ دیناچال جای دارد.
